Kolegiata św. Marii Magdaleny w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
drobne redakcyjne
Linia 70:
}}
[[Plik:Poznan Braun Hohenberg fara.jpg|thumb|left|180px|Kolegiata około [[1617]] widziana z północy, fragment ilustracji z IV tomu ''[[Civitates orbis terrarum|Civitates Orbis Terrarum]]. Theatri praecipuarum totius mundi urbium liber sextus.'' autorstwa [[Frans Hogenberg|Fransa Hohenberga]] i [[Georg Braun (kartograf)|Georga Brauna]] wydanego w [[Kolonia (Niemcy)|Kolonii]] w [[1618]]]]
[[Plik:Plac Kolegiacki Poznań RB1.JPG|thumb|left|180px|Plac Kolegiacki, na którym niegdyś stała kolegiata]]
[[Plik:Poznań Kolegiata Marii Magdaleny Alberti 1.jpg|thumb|180px|Ruiny kolegiaty na [[gwasz]]u [[Karol Alberti|Karola Albertiego]] z [[1798]] roku]]
[[Plik:Poznań Kolegiata Marii Magdaleny Alberti 2.jpg|thumb|180px|Ruiny kolegiaty na gwaszu Karola Albertiego z 1798 roku]]
Linia 83:
Rok 1263 to również przypuszczalna data rozpoczęcia budowy. Kolejnymi opiekunami fary, w [[1282]], zostały [[dominikanki]]. Znamy również dwie daty, w których kościół poddano znacznym pracom budowlanym. Były to lata [[1388]] i [[1442]], jednak już w [[1447]], podczas wielkiego pożaru Poznania, kościół został zniszczony. Wówczas opiekę nad farą przejął osobiście król [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]], który jednocześnie odebrał ją dominikankom. Odbudowany kościół ponownie otwarto w [[1470]], a dekretem biskupa [[Andrzej Bniński|Andrzeja Bnińskiego]] z 29 kwietnia tegoż roku przy kościele powołano dziekanię. Rok potem, 5 lipca [[1471]], nadano mu godność [[kolegiata|kolegiaty]] oraz kapituły z liczbą nie ponad czternastu członków, w tym proboszcza, dziekana, kustosza i kantora. W pierwszej połowie XVI w. niektórzy kaznodzieje propagowali poglądy [[reformacja|reformacyjne]], m.in. ks. [[Andrzej Samuel]]. W [[1555]] [[Zygmunt II August|Zygmunt August]] przekazał patronat nad kościołem magistratowi Poznania.
 
W [[10 lipca]] [[1657]] roku wojska szwedzkie podpaliły kościół. W pożarze spłonęło wnętrze, remont po tym wydarzeniu zakończył się w [[1661]]. Gotycki korpus świątyni przetrwał w niemal niezmienionym stanie do [[3 czerwca]] [[1773]], kiedy to uderzenie [[piorun]]a wywołało pożar, który niemal doszczętnie strawił kolegiatę. Następnie podczas próby odbudowy, [[18 września]] [[1777]], runęła jedna ze ścian. To co pozostało strawił kolejny pożar w [[1780]]. Wówczas parafia farna przejęła kościół po kasowanym zakonie jezuitów, odstępując od remontu zrujnowanej kolegiaty. Resztki kościoła rozebrano w [[1802]].
 
W październiku 1996 na terenie zajmowanym niegdyś przez kościół prowadzono prace archeologiczne. W trakcie kolejnych badań w 2018 odkryto pochówki ponad 1000 osób, których na przestrzeni 500 lat pochowano pod posadzką kolegiaty. Część odnalezionych szczątków pochowano ponownie w obecnej farze<ref>[http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,24131191,szczatki-120-osob-odnalezione-na-placu-kolegiackim-zostana-pochowane.html Szczątki 120 osób odnalezione na placu Kolegiackim zostaną pochowane w farze]</ref>.
Linia 90:
Przekazy ikonograficzne (między innymi z [[1618]], [[1658]] i [[1746]]) ukazują kolegiatę jako [[nawa|trójnawową]], siedmioprzęsłową, [[transept|beztranseptową]] [[bazylika|bazylikę]] z czworoboczną wysoką wieżą przylegającą do kościoła od zachodu w linii nawy głównej, nawiązującą swą formą do XIV-wiecznej [[Architektura gotycka w Polsce|gotyckiej architektury sakralnej]] na Śląsku. Trójbocznie zamknięty od wschodu [[Empora|chór]] nie był wyodrębniony – nawa główna płynnie weń przechodziła, zaś nawy boczne od wschodu kończyła prosta ściana. Trójboczne zamknięcie chórowe i poprzedzające je przęsło nakryte były wspólnym sklepieniem. Opisana powyżej forma budowli datowana jest przez specjalistów na 2 poł. XIV w. i wiązana z wpływami śląskimi w ówczesnym budownictwie wielkopolskim. Potwierdzeniem tych obserwacji jest wzmianka o „budowie” fary w 1388 r. (co mogło oznaczać moment konsekracji jakiejś części nowo budowanego kościoła), co dowodzi, że w 2 poł. XIV w. musiało dojść co najmniej do gruntownej przebudowy starszej świątyni, jeśli nie do wzniesienia jej na nowo. Należy zauważyć, że nie mamy żadnej pewnej wiedzy na temat tego jak wyglądała fara w 2 poł. XIII i 1 poł. XIV w. Wyjaśnić to mogą tylko badania archeologiczne. Do każdego z przęseł naw bocznych przylegała kaplica – razem było ich ostatecznie 14 (powstawały przez cały okres funkcjonowania kościoła). Były one wraz z nawami bocznymi nakryte wspólnymi [[dach pulpitowy|dachami pulpitowymi]], które kryły jednocześnie łuki przyporowe przerzucone ponad sklepieniami naw bocznych a wspierające wyniesione wyżej ściany nawy głównej.
 
Zachowały się również wymiary kolegiaty 115 łokci (około 70 m) długości i 70 łokci (około 42 m) szerokości. Wysokość nawy głównej wynosiła około 30 m. Wieżę o wysokości około 100 m wieńczył [[Dach hełmowy|hełm]] z iglicą, łącznie 114,80 m<ref>Według [[Kronika wielkopolska|Kroniki wielkopolskiej]].</ref> (wysokość ta dotyczy stanu sprzed rozbiórki w 1802 r.).
 
W Kolegiaciekolegiacie znajdowały się 52 ołtarze.
 
Dwupoziomowe kaplice (zatem ich łączna liczba w rzeczywistości wynosiła około 27) fundowane były przez miasto, cechy, stowarzyszenia religijne i prywatnych darczyńców. Wśród nich znane są: