Wojna krymska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
nie zgadza się z prwdą
m Wycofano edycje użytkownika 94.240.39.24 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Kacperpawlak.
Znacznik: Wycofanie zmian
Linia 22:
|commons = Category:Crimean War
}}
'''Wojna krymska''' – wojna między [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] a [[Imperium Osmańskie|Imperium Osmańskim]] i jego sprzymierzeńcami, tj. [[Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii|Wielką Brytanią]], [[II Cesarstwo Francuskie|Francją]] i [[Królestwo Sardynii|Królestwem Sardynii]], toczona w latach 1853–1856. Wojnę wywołała rosyjska ekspansja, a Rosja przegrała ją w wyniku starcia się ze sprawnymi i dobrze wyposażonymi technicznie armiami państw zachodnich oraz w wyniku wewnętrznej korupcji i kradzieży w administracji cywilnej oraz wojskowej. Dodatkowo broniący się na [[Półwysep Krymski|Krymie]] Rosjanie ponieśli większe straty w ludziach od atakujących, co dowiodło dużych dysproporcji w umiejętności organizacji działań wojennych. Był to pierwszy konflikt zbrojny mocarstw [[Europa|europejskich]] od czasów [[Napoleon Bonaparte|napoleońskich]]. Łącznie poległo i zmarło z powodu ran 500 tysięcy żołnierzy<ref>[[Andrzej Chwalba]] ''Historia powszechna. Wiek XIX'', wyd. 2009 r., s. 337–339.</ref>. Mocarstwa zachodnie osiągnęły czasowe zahamowanie rosyjskiej ekspansji w kierunku [[Bałkany|Bałkanów]] oraz zapobiegły upadkowi [[Imperium Osmańskie]]go, który nastąpił dopiero w następnym stuleciu. Konflikt ten był przełomowy w historii wojen: po raz pierwszy na pole walki wpływ miały nauka i technika<ref name="Historia sztuki wojennej">''Historia sztuki wojennej. Od starożytności do czasów współczesnych'', pod redakcją Geoffreya Parkera, wyd. 2008, s. 243-245</ref>.
 
== Historia ==
=== Przyczyny ===
Rosja i Turcja były najbardziej zacofanymi gospodarczo oraz społecznie krajami Europy<ref>Andrzej Chwalba ''Historia powszechna. Wiek XIX'', wyd. 2009 r., s. 334.</ref>. Europejscy politycy i eksperci przewidywali wybuch tej wojny, ponieważ narastały sprzeczności interesów gospodarczych i politycznych, zwłaszcza między Rosją a Wielką Brytanią. Rosja od długiego czasu zmierzała do rozszerzania swych granic w stronę [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]], [[Zatoka Perska|Zatoki Perskiej]], [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]] i [[Chiny|Chin]], a były to rejony, które interesowały również Wielką Brytanię. Z kolei Francję interesował [[Bliski Wschód]], a zwłaszcza Turcja, obecne [[Syria]], [[Liban]] i [[Egipt]]. W tym czasie strategicznym kierunkiem rosyjskiej ekspansji były Bałkany, a zamiarem likwidacja państwa tureckiego i uczynienie [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] wewnętrznym morzem rosyjskim oraz uzyskanie swobodnego dostępu do [[Cieśniny tureckie|cieśnin tureckich]]. Sama Turcja była krajem osłabionym. Na początku 1853 [[car]] Rosji [[Mikołaj I Romanow]] („[[Żandarm Europy]]”) próbował namówić Brytyjczyków do [[Rozbiór państwa|rozbioru]] Turcji<ref>Andrzej Chwalba ''Historia powszechna. Wiek XIX'', wyd. 2009 r., s. 336–337.</ref>. Uniknięcie przez Rosję w latach 1848–1849 ruchów [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]] oraz dodatkowo stłumienie narodowej [[Powstanie węgierskie (1848–1849)|rewolucji węgierskiej]] zmotywowały cara do prowadzenia na Bałkanach bardziej ofensywnej polityki<ref name="Historia sztuki wojennej">''Historia sztuki wojennej. Od starożytności do czasów współczesnych'', pod redakcją Geoffreya Parkera, wyd. 2008, s. 243-245</ref>.
 
W 1852 między Rosją i Francją rozpoczął się spór o prawa duchowieństwa [[Prawosławie|prawosławnego]], względnie [[Kościół katolicki|katolickiego]], do opieki nad miejscami świętymi i [[muzułmanin|niemuzułmańską]] ludnością imperium tureckiego. W spór wmieszała się Wielka Brytania, w mniejszym stopniu również [[Cesarstwo Austrii|Austria]] i [[Królestwo Prus|Prusy]], a przedmiot sporu rozszerzył się o strefy wpływów tych mocarstw w Turcji oraz rewindykacje dotychczasowych jej zobowiązań wobec Rosji. Szczególnie Wielkiej Brytanii zależało na podsycaniu wrogości między Turcją i Rosją, przy czym okręty brytyjskie wpłynęły do [[Dardanele|Cieśniny Dardanelskiej]].