Księga Jonasza: Różnice pomiędzy wersjami

'''Księga Jonasza''' – jedna z ksiąg prorockich [[Stary Testament|Starego Testamentu]]. Zaliczana jest tradycyjnie do [[Księgi prorockie Starego Testamentu|ksiąg prorockich]], choć w Księdze Jonasza nie pada ani razu czasownik hebrajski "prorokować"„prorokować”. Jonasz nie został też w niej nazwany "nabi"„nabi”, czyli [[Prorok|prorokiem]], nie wypowiada też ani jednego proroctwa.<ref>{{Cytuj |autor = Ks. Tomasz Tułodziecki |tytuł = Jonasz wobec pogan |czasopismo = „Biblica et Patrisiica Thoruniensia” |data = 2009 |miejsce = Toruń}}</ref>. Jonasz zaliczony jest do grupy dwunastu [[Prorocy mniejsi|proroków mniejszych.]]<ref>{{Cytuj |tytuł = prorocy Starego Testamentu - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy |data dostępu = 2019-01-25 |opublikowany = encyklopedia.pwn.pl |url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/prorocy-Starego-Testamentu;3962754.html |język = pl}}</ref>.{{Stary Testament}}

Autorstwo tej księgi tradycyjnie przypisuje się Jonaszowi. [[Prorok]] ten był synem Amittaja z [[Gat-Chefer]] w [[Galilea|Galilei]], na terytorium Zebulona. Jonasz żył za panowania [[Jeroboam II|Jeroboama II]], to jest mniej więcej w I połowie VIII w. przed Chr., w królestwie północnym, zwanym także królestwem Izraela.<ref>{{Cytuj |autor = Anna Świderkówna |tytuł = Biblia a człowiek współczesny |data = 2005 |isbn = 83-240-0532-3 |miejsce = Kraków |wydawca = Znak}}</ref>. Jedyna wzmianka o nim pojawia się w 2 Krl 14,25<ref>{{Cytuj |autor = Praca zbiorowa |tytuł = Biblia Tysiąclecia |data = 2003 |isbn = 83-7014-218-4 |miejsce = Poznań |wydawca = Pallottinum}}</ref>. Jednak Jonasz opisany w księdze Jonasza nie jest tą samą osobą, co żyjący w VIII w. prorok. Wskazują na to znaczne błędy historyczne, geograficzne, i polityczne, a także nieznajomość epoki autora.<ref>Praca zbiorowa, ''Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Edycja św. Pawła'', Częstochowa: Edycja Św. Pawła, 2013, [[International Standard Serial Number|ISBN]] 978-83-7424-941-6.</ref>. Obecnie przyjmuje się, że rzeczywisty autor żył między VI a IV w. przed Chr.<ref>Praca zbiorowa, ''Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Edycja św. Pawła'', Częstochowa: Edycja Św. Pawła, 2013, [[International Standard Serial Number|ISBN]] 978-83-7424-941-6.</ref> Argumentem za dość późną redakcją Księgi jest język użyty w tekście tj. połączenie zwrotów hebrajskich i aramejskich. Wiele z nich wyraźnie wskazuje nam epokę historyczną, w której zostały użyte. Dodatkowo autor księgi naśladuje styl innych ksiąg biblijnych, które datuje się na lata znacznie wcześniejsze niż lata życia historycznego proroka Jonasza.<ref>{{Cytuj |autor = Ks. Tomasz Tułodziecki |tytuł = Jonasz wobec pogan |czasopismo = „Biblica et Patrisiica Thoruniensia” |data = 2009 |miejsce = Toruń}}</ref>.

Opowiadanie o Jonaszu jest dydaktyczną opowieścią o charakterze uniwersalnym, wręcz ahistorycznym<ref>{{Cytuj |autor = Anna Świderkówna |tytuł = Sens ksiąg biblijnych |data = 2013 |isbn = 978-83-7595-629-0 |wydawca = Wydawnictwo M}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Anna Świderkówna |tytuł = O przypowieściach, św. Pawle i Apokalipsie |data = 2014 |miejsce = Kraków |wydawca = Wydawnictwo M}}</ref>. Pierwotnie, miała za zadanie uświadomić Izraelitów, że poganie są równorzędnymi dziećmi Boga. Znaczenie całej narracji jest skierowane przeciwko [[Partykularyzm|partykularyzmowi]] religijnemu Izraelitów.<ref>Ks. Tomasz Tułodziecki, Jonasz wobec pogan, „„Biblica„Biblica et Patrisiica Thoruniensia””Thoruniensia”, Toruń 2009</ref> Księga kończy się pytaniem, czy Bóg ma prawo obdarzyć miłosierdziem tych, którzy na to na to nie zasługują.<ref>Praca zbiorowa, Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Edycja św. Pawła, Częstochowa: Edycja Św. Pawła, 2013, <nowiki>ISBN 978-83-7424-941-6</nowiki>.</ref> Księga w pozytywny sposób ocenia pogan, jako "bojących się Jahwe". Wiara i pokuta Niniwitów silnie kontrastuje z wadami proroka. Przez swoją chętną postawę wobec Jonasza jawią się jako godniejsi tego miłosierdzia w porów­naniu z Izraelitami.<ref>Tadeusz Brzegowy, Prorocki wymiar Księgi Jonasza, „Collectanea Theologica 62/3”, Tarnów 1992, s. 5-20.</ref> .

[[Hieronim ze Strydonu|Św Hieronim]] ucieczkę proroka Jonasza przed Bogiem odnosił ogólnie do człowieka, który wzgardził przykazaniami Boga, odszedł od Jego oblicza i oddał siebie światu.<ref>Święty Hieronim, Komentarz do Księgi Jonasza, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 1998,.</ref> .

Przez dłuższy czas sądzono, że Księga Jonasza opisuje wydarzenia historyczne. Dziś powszechnie uważa się, że jest ona fikcją literacką i może należyć do gatunków literackich takich jak: parabola, parabola prorocka, opowiadanie paraboliczne (hebr. maszal<ref>{{Cytuj |autor = Tadeusz Brzegowy |tytuł = Prorocki wymiar Księgi Jonasza |czasopismo = Collectanea Theologica 62/3 |data = 1992 |miejsce = Tarnów |s = 5-20}}</ref>), alegoria, parodia, satyra, ironia, midrasz, czy też historia dydaktyczna.<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Twardziłowski |tytuł = Jonasz i jego księga |data = |opublikowany = Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydział Teologiczny |url = http://knsb.uksw.edu.pl/artykuly/twardzilowski-jonasz/}}</ref>. Jednak nadal niektórzy bibliści bronią historyczności Księgi Jonasza, zwłaszcza bibliści wyznania protestanckiego. Dosłownie Księgę Jonasza interpretują też Świadkowie Jehowy.<ref>{{Cytuj |tytuł = Czego możemy się nauczyć z przeżyć Jonasza — BIBLIOTEKA INTERNETOWA Strażnicy |data dostępu = 2019-01-25 |opublikowany = wol.jw.org |url = https://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/1975881#h=11}}</ref>. Wprawdzie kaszaloty i duże rekiny mogące połknąć w całości człowieka nie są nieznane we wschodniej części Morza Śródziemnego<ref>{{Cytuj |autor = Praca zbiorowa |tytuł = Przewodnik po Biblii |data = 1996 |isbn = 978-83-7492-143-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Vocatio}}</ref>, ale większość badaczy uznaje opowieść o połknięciu Jonasza przez wielką rybę (hebr. ''gadowl dag''<ref>{{Cytuj |autor = R Laird Harris, Gleason L Archer Jr., Bruce K. Waltke |tytuł = Theological Wordbook of the Old Testament |data = 2003}}</ref>'')'' za niehistoryczną. Niehistoryczne jest także nawrócenie Niniwy. Okres asyryjski jest dobrze udokumentowany i nie ma śladu takiego zjawiska w żadnych znanych nam dokumentach.<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Twardziłowski |tytuł = Jonasz i jego księga |data = |wydawca = Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydział Teologiczny}}</ref>. Autor znał Niniwę tylko z historii, gdyż w momencie jego życia już nie istniała ([[Zdobycie Niniwy|Niniwa]] została zburzona w 612 r. przed Chrystusem<ref>{{Cytuj |autor = Anna Świderkówna |tytuł = Biblia a człowiek współczesny |data = 2005 |isbn = 83-240-0532-3 |miejsce = Kraków |wydawca = Znak}}</ref>).

<references />{{Księgi prorockie Starego Testamentu}}