Minangkabau: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne
drobne redakcyjne
Linia 2:
[[Plik:Rumah Gadang.jpg|mały|250px|[[Rumah gadang]] (wielki dom) Minangkabau. Na przednim planie dwa spichlerze na ryż]]
'''Minangkabau''', '''Minang''' – grupa etniczna, której kolebką są wyżyny środkowej [[Sumatra|Sumatry]] (''Darek)''). Ludność ta zasiedliła później także tereny przybrzeżne (''rantau'') i obecnie dominuje na obszarze prowincji [[Sumatra Zachodnia|Sumatry Zachodniej]]. Ludzie Minangkabau przez szereg lat pozostawali dla „outsiderów” grupą enigmatyczną, znaną jako łącząca sprzeczności: [[Patrylinearny system pokrewieństwa|patrylinearnie]] zorientowany [[islam]] z [[Matrylinearny system pokrewieństwa|matrylinearną]] strukturą społeczną, wykształcenie i przedsiębiorczość z „archaicznymi” tradycjami ([[adat]]) oraz mobilność z silnym poczuciem tożsamości etnicznej i przywiązaniem do miejsca pochodzenia<ref>{{Cytuj |autor=Kato, Tsuyoshi. |tytuł=Matriliny and migration : evolving Minangkabau traditions in Indonesia |data=2007 |isbn=9789793780535 |wydanie=1st Equinox ed |miejsce=Jakarta |wydawca=Equinox Publishing |s=11 |oclc=189017021}}</ref><ref>{{Cytuj | url=http://www.adventure-travel-tales-and-tips.com/minangkabau.html | tytuł=The Minangkabau culture: Muslim, but different<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.adventure-travel-tales-and-tips.com | data dostępu=2017-11-25}}</ref>. Posługują się językiem [[Język minangkabau|minangkabau]].
 
== Geneza nazwy Minangkabau ==
Linia 19:
# ''Adaik nan taradaik'' – zasady zmienne, ustalane przez starszyznę i zarząd jednostek administracyjnych.
# ''Adaik istiadaik'' – tradycje wynikające z przyzwyczajeń, podlegające zmianom, na przykład zasady odbywania się wesel<ref>{{Cytuj |autor=A. A. Navis |tytuł=Alam terkembang jadi guru: adat dan kebudayaan Minangkabau |data=1984 |miejsce=Jakarta |wydawca=Grafiti Pers |s=89}}</ref>
[[Plik:Musicians playing talempong pacik.jpg|mały|Muzycy - Syamsuar, Syaiful, Kasril, Syafri - grający na talempongu pacik; fot. Maria Szymańska-Ilnata]][[Plik:Musician playing saluang darek.jpg|mały|Muzyk, Mawardi B.A., grający na flecie saluang darek; fot. Maria Szymańska-Ilnata]]
=== Sztuki performatywne ===
Ludzie Minangkabau szczególnie cenią umiejętność ładnego mówienia, w związku z czym podczas wielu uroczystości wyjątkowe miejsce zajmują tradycyjne przemowy oraz dyskusje wykorzystujące tradycyjne przysłowia i poezję, a także tradycyjny teatr [[randai]] i śpiewane opowieści - [[kaba]]. Wśród instrumentów muzycznych szczególne miejsce zajmuje lutnia smyczkowa [[rabab pasisie]], bambusowy flet [[saluang]] i zestaw niewielkich gongów [[talempong]]. Do najczęściej wykonywanych tańców należą [[taniec z talerzami]] (tari piring), taniec ze świecami (tari lilin) oraz [[rantak]]<ref>{{Cytuj |autor=Hanefi |redaktor=Anne and John Summerfield |rozdział=Traditional Minangkabau music |tytuł=Walk in splendor : ceremonial dress and the Minangkabau |data=1999 |isbn=9780930741730 |miejsce=Los Angeles |wydawca=UCLA Fowler Museum of Cultural History |oclc=40707043}}</ref>. Do sztuk performatywnych zaliczany jest współcześnie także [[pencak silat]] - tradycyjna sztuka walki, prezentowana często przy dźwiękach muzyki<ref name=":1" />.
 
=== Architektura ===
Tradycyjne, długie domy zwane ''[[rumah gadang]]'' stanowią jeden z najbardziej rozpoznawalnych i spektakularnych elementów kultury materialnej grupy Minangkabau.Jego formaForma domu związana jest ściśle ze strukturą społeczną Minangkabau, a proces jego budowy macechuje się określoneokreślonymi zasadyzasadami i kolejnośćładem. Kształt ich dachów nawiązuje do bawołu - zwierzęcia istotnego dla życia i kultury mieszkańców Zachodniej Sumatry. Ściany frontowe zdobione są rzeźbionymi ornamentami, których kształt i kolor ma symboliczne znaczenie. Usman podaje, że istnieją co najmniej dziewięćdziesiąt cztery ornamenty, którymi mogą być zdobione domy. Wśród nich nie występują wzory obrazujące postacie zwierzęce czy ludzkie, ale mogą one nosić nazwy do nich nawiązujące, na przykład ''tupai tatagun'' (zaskoczona„zaskoczona wiewiórkawiewiórka”)<ref>{{Cytuj |autor=Ibenzani Usman |redaktor=Anne and John Summerfield |rozdział=The traditional adat house and its carving |tytuł=Walk in splendor : ceremonial dress and the Minangkabau |data=1999 |isbn=9780930741730 |miejsce=Los Angeles |wydawca=UCLA Fowler Museum of Cultural History |oclc=40707043}}</ref>. Wnętrze domu podzielone jest wzdłuż na połowę, z których jedna stanowi główne pomieszczenie służące do zgromadzeń. Druga część domu podzielona jest natomiast na mniejsze pomieszczenia, które stanowią sypialnie dla małżeństw lub niezamężnych jeszcze kobiet. Starszyzna, młodzi mężczyźni i dzieci sypiają w głównej części domu. Przed tradycyjnym domem często znajduje się spichlerz na ryż. Przed domem, zgodnie z tradycją, powinny stać trzy spichlerze, w których przechowywany jest ryż osobno do codziennego użytku, na rodzinne uroczystości i dla gości<ref>{{Cytuj |autor=Harsja W. Bachtiar, Raden Mas Koentjaraningrat |redaktor=Koentjaraningrat, 1923-1999. |rozdział=Negeri Taram: A Minangkabau Village Community |tytuł=Villages in Indonesia|data=2007 |isbn=9789793780511 |wydanie=1st Equinox ed |miejsce=Jakarta |wydawca=Equinox Pub |oclc=234233968}}</ref>.
 
=== Rękodzieło ===
Mieszkańcy poszczególnych wiosek na terenie Minangkabau specjalizują się w produkcji określonych typów rękodzieła. Są wśród nich wyroby ze srebra i złota z użyciem technik filigranu i granulacji, tkaniny [[songket]] zdobione złotą lub srebrną nicią, rzeźbione wyroby drewniane - przede wszystkim meble i dekoracje domów, a także plecione narzędzie codziennego użytku - kosze, siatki itp<ref>{{Cytuj |autor=Summerfield, Anne, 1917-,; Summerfield, John, 1917-,; Abdullah, Taufik., University of California, Los Angeles. Fowler Museum of Cultural History.; |tytuł=Walk in splendor : ceremonial dress and the Minangkabau |data=1999 |isbn=9780930741730 |miejsce=Los Angeles |wydawca=UCLA Fowler Museum of Cultural History |oclc=40707043}}</ref>.
[[Plik:Minangkabau cuisine Bukittingi.jpg|mały|Tradycyjny sposób podawania potraw na Sumatrze Zachodniej]]
 
=== Kuchnia ===
W Indonezji i na świecie Minangkabau są znani dzięki swojej specyficznej kuchni, charakteryzującej się przede wszystkim wyjątkową pikantnością. Na wielu wyspach Indoenzji, a także zagranicą można spotkać restauracje zwane "''Masakan Padang"'', podające specjały wywodzące się z Zachodniej Sumatry. Należy do nich przede wszystkim [[rendang]] - wołowina gotowana w mleku kokosowym, danie, które zajmuje pierwsze miejsca na światowych listach najlepszych potraw<ref>{{Cytuj |tytuł=Your pick: World's 50 best foods |czasopismo=CNN Travel |data=2017-07-12 |data dostępu=2017-09-29 |url=http://edition.cnn.com/travel/article/world-best-foods-readers-choice/index.html |język=en}}</ref>. Bardzo charakterystyczny jest też sposób podawania potraw na Zachodniej Sumatrze - przed gościem stawianych jest wiele małych miseczek zawierających niewielkie porcje różnych dań oraz duży tależ z białym ryżem - podstawowym składnikiem pożywienia<ref>{{Cytuj |autor=Witton, Patrick. |tytuł=Indonesia |data=2002 |isbn=1740590090 |miejsce=Melbourne, Vic. |wydawca=Lonely Planet |s=183 |oclc=48416015}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
* [[Kuchniakuchnia Padang]]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
* [[Kuchnia Padang]]
 
[[Kategoria:Etnografia Indonezji]]