Tragedia amerykańska: Różnice pomiędzy wersjami

'''''Tragedia amerykańska''''' ([[język angielski|ang.]] ''An American Tragedy'') – powieść [[Theodore Dreiser|Theodore’a Dreisera]] wydana w 1925 roku (wyd. pol. 1929-1930, tłum. Józefa Zydlerowa). ''Tragedia amerykańska'' jest jedynym z najgłośniejszych dzieł [[Literatura amerykańska|literatury amerykańskiej]] pierwszej połowy XX wieku, stała się wzorcem dla dydaktycznego nurtu w literaturze pięknej pierwszej połowy XX w., który rozwinął się pod jej wpływem<ref>Я. Засурский, ''„Американская трагедия” Теодора Драйзера'', w: Т. Драйзер, ''Американская трагедия. Роман в двух частях'', Ч. 1, Минск 1985, s. 14.</ref>.

W powieści Dreiser rozliczał się z mitem sukcesu, ukazując wszystko to, co pozostawało pod maską amerykańskiego ''prosperity'' połowy lat dwudziestych. Dreiser w nowy sposób pokazał nieszczęście i rozpacz zwykłego człowieka, którego upadek spowodowały prawo i zasady społeczeństwa amerykańskiego. Za podstawębazę fabuły Dreiser wziął słynną historię zabójstwa [[Grace Brown|Grace Braun]] przez [[Chester Gillette|Chestera Gillette'a]] wz 1906 roku. Przebieg procesu szeroko naświetlały amerykańskie gazety, których archiwalne numery Dreiser wykorzystał do napisania swojego dzieła<ref>Я. Засурский, ''„Американская трагедия” Теодора Драйзера'', w: Т. Драйзер, ''Американская трагедия. Роман в двух частях'', Ч. 1, Минск 1985, s. 6.</ref>.

Bojąc się więzienia, Clyde opuszcza Kansas City. Przez trzy lata ukrywa się pod fałszywym nazwiskiem i wykonuje ciężką, mało opłacalną pracę. Pewnego dnia w [[Chicago]] spotyka Ratterera, swojego kolegę z Kansas City i jednego z uczestników wypadku. Ratterer pomaga Clyde'owi zatrudnić się w eleganckim Union League Club w charakterze posłańca. Dwudziestoletni Clyde jest zadowolony z życia do czasu, aż w klubie spotyka swojego stryja Samuela Griffithsa, bogatego fabrykanta z Lycurgus (miejsce fikcyjne), właściciela Collar and Shirt Company. Stryj zapraszaobiecuje gopracę doi Lycurgus,możliwości obiecując pracękariery w swojej fabryce kołnierzyków. Clyde opuszczawyrusza Uniondo League ClubLycurgus, uważając, że propozycja stryja jest bardziejto perspektywiczna propozycja.

Gilbert Griffiths, kuzyn Clyde’a, jest niezadowolony z przybycia brata do Lycurgus. Gilberti darzy niskogo oceniwszyzdecydowaną umiejętnościniechęcią. kuzyna,Z tego powodu przydziela go do mało opłacalnej i ciężkiej pracy w dziale dekoratorskim w piwnicach fabryki. Clyde wynajmuje stancję, i ma nadzieję, że wkrótce awansuje. Miesiąc później Samuel Griffiths interesuje się postępami Clyde’abratanka. Gilbert wydaje niepochlebną opinię o bracie stryjecznym, twierdząc, że ten nie ma wykształcenia, celu, ani twardego charakteru, więc nie zdoła zrobić kariery. Mimo to Samuel daje Clyde'owi szansę. Wbrew życzeniu Gilberta zaprasza go na rodzinny obiad. Tutaj Clyde poznaje pozostałą rodzinę Samuelastryja Griffithsa ioraz koleżanki swojej kuzynki – BertineBertinę Cranston i SondręSandrę Finchley, córki miejscowych fabrykantów. Na prośbę ojca Gilbert znajduje dlakieruje Clyde’a mniejdo lżejszej, bardziej ciężkąprestiżowej i bardziejpopłatnej prestiżowąpracy pracęna wstanowisku kierownika jednego z mniejszych działów, zatrudniającego same księgowościkobiety. Gilbert nakazuje Clyde'owi zachowywać powściągliwość w kontaktach z pracownicami fabrykinimi.

Zakład dostaje duże zlecenie, co powoduje konieczność zwiększenia liczby personelu. Jedną z nowych pracownic jest Roberta Alden, która podoba się Clyde'owi. Młodzi zaczynają spotykać się w tajemnicy. Clydei, pragniewobec zdobyćnacisków RobertęClyde'a, a jej niełatwo mu odmówić,szybko zostają kochankami. ClydeWkrótce jednak ponownie on spotyka SondręSandrę Finchley, bogatą przedstawicielkę miejscowej arystokracji. Sondraktóra zaprasza Clyde’a na wieczór taneczny w gronie złotej młodzieży Lycurgus., Sondraa Finchleyz czasem coraz bardziej okazuje Clyde'owiemu swoje zainteresowanie. Wobec związku z bogatą Sandrą, Roberta schodzi na dalszy plan., Dziewczynajednak jestpo zazdrosna,pewnym czasie okazuje się, że jest w ciąży. Clyde nieudolnie próbuje rozwiązać jej problem, jednaklecz leki na poronienie są nieskuteczne, a lekarz odmawia przeprowadzenia nielegalnej aborcji. Jedynym rozwiązaniem staje się ślub, którego Clyde, chcemając uniknąć.w Ożenekperspektywie oznaczaświetny rezygnacjęożenek z marzeńSandrą, ochce bogatejuniknąć. przyszłościPorzucona ikochanka zjest miłościprzerażona Sondry.i, Robertaw jestrazie przerażonadalszego ibraku pomocy, gotowa opowiedzieć o wszystkim Samuelowi Griffithsowi. Clyde ma nadzieję, że uda mu się wybrnąć i znaleźć innego lekarza. Jeśli nie, to formalnie poślubi Robertę i będzie ją utrzymywać, aż będzie zdolna wrócić do pracy. Do czasu, aż Clyde znajdzie rozwiązanie, Roberta jedzie do rodziców na farmę.

W jednej z gazet Clyde przypadkiem czyta notę prasową o tragedii na jeziorze Pass. Mężczyzna i kobieta utonęli podczas przejażdżki łódką. Ciało kobiety znaleziono, mężczyzny – nie. Pod wrażeniem tej historii oraz listu od Roberty, która nie jest w stanie dłużej czekać, Clyde decyduje się na morderstwo. Zaprasza Robertę nad jezioro Big Bittern Lake, obiecując, że się z nią ożeni. Nie wierzy, że będzie zdolny do morderstwa. Podczas przejażdżki po jeziorze Clyde jest ponury i zamyślony. Roberta boi się jego nastroju. Gdy próbuje go dotkąć, Clyde nieświadomieprzypadkiem uderza ją aparatem fotograficznym i odpycha od siebie. Łódka się przewraca, a jej burta uderza Robertę w głowę. Clyde nie spieszy na ratunek i Roberta tonie.