Winston Churchill: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
|||
Linia 2:
{{Polityk infobox
|polityk = Winston Churchill
|pełne imię i nazwisko = Winston Leonard Spencer Churchill
|data urodzenia = [[30 listopada]] [[1874]]
|miejsce urodzenia = [[Blenheim Palace]]
Linia 56 ⟶ 57:
Po powrocie do Wielkiej Brytanii w lutym 1901 Churchill związał się z wewnątrzpartyjną opozycją wśród konserwatystów kierowaną przez [[Hugh Cecil, 1. baron Quickswood|lorda Hugh Cecila]]. Grupa nazywała siebie „The Hughligans”, przez analogię do „The Hoolingans”. Podczas swojej pierwszej sesji Churchill ostro protestował przeciwko polityce rządu względem armii. Szybko pokłócił się z lordem Cecilem i w 1903 opuścił jego stronnictwo. Znalazł się też wśród przeciwników lidera liberalnych unionistów [[Joseph Chamberlain|Josepha Chamberlaina]], koalicjanta konserwatystów, który proponował reformy gospodarcze, mające umocnić brytyjską potęgę ekonomiczną. Te działania spowodowały, że Churchill utracił wielu stronników, a deputowani konserwatystów często opuszczali salę obrad podczas jego przemówień.
Rozczarowanie konserwatystami spowodowało, że w 1904 Churchill zmienił partię polityczną, zostając deputowanym [[Partia Liberalna (Wielka Brytania)|liberałów]]<ref name="ReferenceA">{{odn
=== Pierwsze urzędy ===
Linia 66 ⟶ 67:
Również w 1910 Churchill sprzeciwił się stłumieniu przez wojsko robotniczych protestów w kopalni w [[Tonypandy]]. Ostatecznie wojsko zostało użyte do pilnowania kopalń i niedopuszczania do zamieszek. Była to pierwsza interwencja wojska w sprawy cywilne i przysporzyła ona Churchillowi poparcia w [[Walia|Walii]].
Jako minister spraw wewnętrznych Churchill, który był zdecydowanym przeciwnikiem [[Prawo wyborcze dla kobiet|praw wyborczych kobiet]], nakazał policji używanie brutalnych metod wobec [[Sufrażyzm|sufrażystek]]. W konsekwencji został wychłostany [[Szpicruta|szpicrutą]] przez jedną z kobiet na dworcu w Bristolu<ref>{{cytuj książkę |
W 1911 Churchill został [[Admiralicja brytyjska|Pierwszym Lordem Admiralicji]]. Urząd ten sprawował przez kolejne 4 lata. Zreformował [[Royal Navy]], wyposażając ją w najnowocześniejszy sprzęt, m.in. lotnictwo morskie, oraz zastępując węgiel ropą naftową jako paliwem okrętowym. Opowiadał się też za wzmożoną ochroną brytyjskich interesów na polach naftowych [[Mezopotamia|Mezopotamii]], podległej wtedy jeszcze [[Turcja|Imperium Osmańskiemu]].
Linia 131 ⟶ 132:
Pomimo niezaprzeczalnych zasług Churchilla jako premiera podczas II wojny światowej, pierwsze powojenne wybory przyniosły ciężką klęskę konserwatystów i zwycięstwo [[Partia Pracy (Wielka Brytania)|Partii Pracy]]. Część historyków komentując wynik wyborów stwierdziła, że najprawdopodobniej Brytyjczycy uznali, że człowiek, który nadawał się na czas wojenny, nie nada się na czas pokoju. Inni dopatrywali się tu nie tyle stosunku do Churchilla, ile rozczarowania społeczeństwa konserwatywnymi rządami Baldwina i Chamberlaina z lat trzydziestych. W każdym razie następne 6 lat Churchill spędził jako lider partii opozycyjnej.
Winston Churchill był jednym z pierwszych polityków, którzy poparli ideę zjednoczenia Europy. To on był pomysłodawcą utworzenia „Stanów Zjednoczonych Europy”. Wspierał również sojusz z Francją. To dzięki niemu uzyskała ona stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, gdyż Churchill chciał zminimalizować wpływy [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Churchill jest również popularyzatorem terminu „[[żelazna kurtyna]]”, określającego linię podziału Europy na blok wschodni i zachodni. Termin ten został użyty przez niego po raz pierwszy w treści telegramu, który wysłał rankiem 12 maja 1945 do nowego prezydenta Stanów Zjednoczonych [[Harry Truman|Harry’ego Trumana]]<ref>Jonathan Walker, [http://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,4456,Trzecia-wojna-swiatowa ''Trzecia wojna światowa. Tajny plan wyrwania Polski z rąk Stalina''], Znak Horyzont, Kraków 2014, s.
=== Drugi raz u władzy ===
Linia 139 ⟶ 140:
W 1951 premierem [[Iran]]u został liberał i demokrata<ref name=przypis1>{{Cytuj|autor = [[Ryszard Kapuściński]]; |tytuł = Szachinszach |data = 1996 |isbn = 83-07-02522-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”|Czytelnik]] |s = 31 |oclc = 835288190}}</ref> [[Mohammad Mosaddegh]]. Rozpoczął nacjonalizację przemysłu naftowego, który wówczas praktycznie całkowicie znajdował się w rękach Wielkiej Brytanii posiadającej większościowe udziały w Anglo-Irańskiej Kompanii Naftowej (później przekształconej w koncern [[BP (koncern)|BP]]). Mossadegh był niesłusznie oskarżany o [[komunizm]] i współpracę ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]]<ref name=przypis2>{{Cytuj|autor = [[Ryszard Kapuściński]]; |tytuł = Szachinszach |data = 1996 |isbn = 83-07-02522-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”|Czytelnik]] |s = 34 |oclc = 835288190}}</ref>. Churchill zdecydował się podjąć potajemną akcję przeciwko irańskiemu premierowi na rzecz szacha [[Mohammad Reza Pahlawi|Mohammada Rezy Pahlaviego]]. Do pomocy udało się nakłonić prezydenta USA [[Dwight Eisenhower|Dwighta Eisenhowera]] używając do tego zmasowanej propagandy i [[Dezinformacja|fałszywych informacji wywiadowczych]]<ref name=przypis3>[http://www.bbc.co.uk/radio4/history/document/document_20050822.shtml A Very British Coup] – dokument radiowy programu [[BBC Radio 4]].</ref>. Zorganizowana przez [[Centralna Agencja Wywiadowcza|CIA]] i nieudolnie przeprowadzona akcja<ref name=przypis4>Stephen Kinzer ''All the Shah’s Men'', John Wiley & Sons, {{ISBN|0-471-26517-9}}.</ref> w końcu pozwoliła szachowi na usunięcie demokratycznie wybranego premiera w dn. 22 sierpnia 1953 r. i przejęcie pełnej kontroli nad Iranem. Szach przyjął politykę uległości wobec Zachodu, a Wielka Brytania odzyskała kontrolę nad Kompanią Naftową aż do [[Irańska rewolucja islamska|rewolucji islamskiej]] 1979.
==== Powstanie Mau Mau<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (POWTÓRZENIE?) --> ====
W 1951 nieporozumienia na tle podziału ziemi w [[Kenia|Kenii]] doprowadziły do skarg rdzennej ludności na faworyzowanie białych osadników. Odrzucenie skarg przez władze kolonialne spowodowało przejęcie wpływów w kenijskim społeczeństwie przez ugrupowania radykalne i wybuch, wspieranego przez Związek Radziecki powstania w 1952, zwanego powstaniem Mau Mau<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (POWTÓRZENIE?) --> (ludności z plemienia Kikuju rugowanej ze swojej ziemi). 17 sierpnia wprowadzono stan wyjątkowy, a Churchill wysłał do Kenii brytyjskie wojska w celu stłumienia rebelii. Wojna była prowadzona z wielkim okrucieństwem z obydwu stron, doprowadziła też do podziału Kenijczyków na wspierających rebelię i wiernych Koronie Brytyjskiej.
Działania rządu brytyjskiego nie spotykały się początkowo z poparciem opinii publicznej. Zmieniło się to w 1953, kiedy rebelianci zmasakrowali członków plemienia [[Kikuju]], popierających Brytyjczyków. Przechyliło to szalę opinii publicznej na stronę Wielkiej Brytanii. Churchill prowadził walkę z powstaniem przy użyciu zarówno środków militarnych, jak i idąc na ustępstwa wobec ludności. Dowodzący w Kenii generał [[George Erskine]] odniósł spore sukcesy wypierając rebeliantów ze stolicy Kenii, [[Nairobi]] (operacja „Anvil”, 1954), oraz większości prowincji (operacja „Hammer”, 1954). Brytyjczycy zorganizowali obozy pracy dla podejrzanych o przynależność lub sympatię dla Mau Mau<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (POWTÓRZENIE?) -->, w których stosowano nazistowskie metody zmuszania więźniów do pracy. Po kilku latach zdławiono opór. Churchill mógł więc zaproponować rozmowy pokojowe, ale zostały one zerwane niedługo po jego rezygnacji. Powstanie zostało ostatecznie stłumione w 1960, ale narastające nieporozumienia między Kenijczykami a rządem brytyjskim spowodowały ogłoszenie niepodległości Kenii w 1963.
==== Malezja ====
Linia 215 ⟶ 216:
W 1955 Churchill otrzymał propozycję otrzymania tytułu książęcego. Były premier propozycję przyjął i nawet wybrał dla siebie tytuł księcia Londynu (''Duke of London''). Ostatecznie jednak tytułu nie uzyskał. Do zmiany zdania przekonał go syn Randolph, który chciał związać swoją karierę polityczną z Izbą Gmin, co uniemożliwiłoby mu objęcie po śmierci ojca tytułu książęcego. Od tej pory tytuł książęcy jest przyznawany tylko członkom Rodziny Królewskiej.
W 1956 otrzymał [[Nagroda Karola Wielkiego|Nagrodę Karola Wielkiego]] za zasługi w promowaniu pokoju i integracji w Europie. W 1960 otwarto [[
== Krytyka ==
| |||