Pendżab: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MastiBot (dyskusja | edycje)
m Bot dodaje ukrytą kategorię techniczną
poprawa przek., WP:SK, drobne techniczne, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Inne znaczenia}}
{{Dopracować|sekcja|źródła|data=2019-12}}
'''Pendżab''' ('''Pandźab''', '''Pięciorzecze''') – [[kraina historyczna]] w południowej [[Azja|Azji]], rozciągająca się wzdłuż [[granica państwowa|granicy]] [[indie|indyjsko]]-[[Pakistan|pakistańskiej]].[[Plik:Punjab_in_India_(disputed_hatched).svg|thumb|]]
[[Plik:Punjab_in_Pakistan_(claims_hatched).svg|thumb|left|]]
[[Plik:Punjab in India (disputed hatched).svg|thumb|]]
 
[[Plik:Punjab in Pakistan (claims hatched).svg|thumb|]]
 
Dawniej tworzył jedną całość, obecnie podzielony jest między dwa państwa. Położony w północnej części [[Indie|Indii]] [[Podział administracyjny Indii|stan]] [[Pendżab (Indie)|Pendżab]] zajmuje powierzchnię 50,4 tys. km², i w 2000 roku był zamieszkany przez 24,3 mln mieszkańców. Stolicą indyjskiego Pendżabu jest [[Czandigarh]]. Pakistańską [[Podział administracyjny Pakistanu|prowincję]] [[Pendżab (Pakistan)|Pendżab]] o powierzchni 205,3 tys. km² w 1998 roku zamieszkiwało 72,6 mln. Stolicą pakistańskiego Pendżabu jest [[Lahaur]].
 
Nazwa ''Pendżab'', oznaczająca „Krainę Pięciu Rzek”, wywodzi się z [[język perski|perskiego]], gdzie ''panj'' oznacza „pięć”, a ''āb'' – „woda”. Pięć rzek Pendżabu to rzeki [[dorzecze|dorzecza]] [[Indus]]u: [[Bjas (rzeka)|Bjas]], [[ĆenabĆanab]], [[Dźhelam (rzeka)|DżhelamDźhelam]], [[RaviRawi]] i [[Satledź]].
 
[[Plik:Punjab_map_Punjab map (topographic)_with_cities with cities.png|400px|center|]]
 
== Historia ==
Teren Pięciorzecza bym miejscem rozwoju [[Cywilizacja doliny Indusu|cywilizacji doliny Indusu]] określanej także jako kultura harappańska od stanowiska [[Harappa]] położonego właśnie na terenie Pendżabu. Następnie kraina wchodzi w [[Okres wedyjski]]. Ze swoją armią do Pendżabu dotarł [[Aleksander Macedoński|Aleksander Wielki]], w 326 pnep.n.e. pokonując miejscowego władcę [[Porus]]a w [[Bitwa nad rzeką Hydaspes|Bitwie nad rzeką Hydaspes]](Dźhelam). Po śmierci Aleksandra początkowo w składzie władztwa jednego z jego dowódców [[Seleukos I Nikator|Seleukosa]], który następnie odstąpił je [[Ćandragupta Maurja|Ćandragupcie]] za cenę 500 [[Słoń bojowy|słoni bojowych]]. Na początku naszej ery Pięciorzecze włączyli do [[Królestwo Kuszanów|swojego państwa]] [[Kuszanowie]]. Następnie pod wpływami [[Dynastia Guptów|Guptów]] oraz [[Harsza]].
{{Dopracować|sekcja|źródła|data=2019-12}}
Teren Pięciorzecza bym miejscem rozwoju [[Cywilizacja doliny Indusu|cywilizacji doliny Indusu]] określanej także jako kultura harappańska od stanowiska [[Harappa]] położonego właśnie na terenie Pendżabu. Następnie kraina wchodzi w [[Okres wedyjski]]. Ze swoją armią do Pendżabu dotarł [[Aleksander Wielki]], w 326 pne pokonując miejscowego władcę [[Porus]]a w [[Bitwa nad rzeką Hydaspes|Bitwie nad rzeką Hydaspes]](Dźhelam). Po śmierci Aleksandra początkowo w składzie władztwa jednego z jego dowódców [[Seleukos I Nikator|Seleukosa]] który następnie odstąpił je [[Ćandragupta Maurja|Ćandragupcie]] za cenę 500 [[Słoń bojowy|słoni bojowych]]. Na początku naszej ery Pięciorzecze włączyli do [[Królestwo Kuszanów|swojego państwa]] [[Kuszanowie]]. Następnie pod wpływami [[Dynastia Guptów|Guptów]] oraz [[Harsza]].
 
Islam tak jak w inne rejony świata dotarł do Pendżabu wraz z [[dżihad|dżihadem]]em. Pendżabskie [[Multan]] było ostatnią zdobyczą [[Muhammad ibn al-Kasim|Muhammada ibn al-Kasima]], gdzie złupiono słynną [[Świątynia słońca w Multan|świątynię słońca]], męską populację wymordowano, a kobiety i dzieci pognano w niewolę. Panowanie islamskie zostało umocnione przez [[Ghaznawidzi|Ghaznawidów]], po ich zaś upadku Pendżab przeszedł pod panowanie [[Sułtanat Delhijski|Sułtanatu Delhijskiego]] a następnie państwa [[Wielcy Mogołowie|Wielkich Mogołów]]. W XVIII wieku zarówno w składzie [[Dynastia Durrani|Imperium Durrani]], jak i [[Imperium Marathów]]. Pod koniec wieku w Pendżabie powstaje [[Państwo Sikhów]], które ostatecznie opanuje region, a protektorat brytyjski przyjmie dopiero w 1849 jako ostatni z regionów Indii.
 
== Zobacz też ==