Czarnożyły: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kerim44 (dyskusja | edycje)
źródła/przypisy, drobne merytoryczne, linki zewnętrzne
Linia 58:
|-
|}
 
== Nazwa ==
Początkowo wieś nazywała się ''Czarneżołny''{{odn|Rosin|1963}}. Nazwa Czarnożyły dawniej Czarneżołny została zaczerpnięta ze środowiska naturalnego. W języku staropolskim wyraz „żołna” oznacza dzięcioła. Osadę zatem założono w miejscu, gdzie dużo było tych ptaków.
 
== Historia ==
Miejscowość historycznie należy do [[Ziemia wieluńska|ziemii wieluńskiej]]. Ma metrykę [[Średniowiecze|średniowieczną]] i istnieje co najmniej od XV wieku. Wymieniona w dokumentach zapisanym w latach 1411, 1454 w [[Język łaciński|języku łacińskim]] jako ''Czarneszolny, Czarnezolny''{{odn|Rosin|1963}}.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z [[1411]] r. W [[XV]]-[[XVI]] w. należała do Zarembów z Kalinowy, następnie do Mniszków, Leszczyńskich, a od [[1774]] r. do Strzemieńczyków-Brzostowskich, którzy postawili tu w [[XVII]] w. staropolski [[dwór]] (zniszczony jeszcze przed [[I wojna światowa|I wojną światową]]). Adam Brzostowski w [[XVIII]] w. osadził w Czarnożyłach Litwinów ze [[Żmudź|Żmudzi]]. Brzostowscy zasłynęli w okolicy z utworzenia już w XVIII w. szkoły, do której obowiązkowo uczęszczały dzieci chłopskie. Po Brzostowskich Czarnożyły przeszły (po kądzieli) do Załuskich ([[Helena Załuska|Helena Brzostowska]] została żoną [[Michał Karol Załuski|Michała Załuskiego]], zmarła w 1892<ref>{{Cytuj stronę | url = http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?section=2&single=1&fileno=110&page=7 | tytuł = Testamenty | opublikowany = teki.bkpan.poznan.pl | data dostępu = 2017-08-01}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.czarnozyly.pl/solectwa/czarnozyly | tytuł = Czyrnożyły | opublikowany = czarnozyly.pl | data dostępu = 2017-08-01}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika. Zmarli | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | wolumin = 26 | strony = 4 | data = 4 lutego 1892 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/18069}}</ref>, pozostających tu do [[1939]] r.
 
Wieś wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1411 kiedy odnotowany został miejscowy kościół. W 1511 arcybiskupstwo pobierało w miejscowości [[dziesięcina|dziesięcinę]] z 25,5-27,5 [[Łan (miara powierzchni)|łanów]] [[Kmieć|kmiecych]] w wysokości jednego [[Wiardunek|wiadrunku]] oraz po mierze [[żyto|żyta]] i [[owies|owsa]]. W 1518 odnotowano we wsi istnienie 20,5 łana. W 1552 w Czarnożyłach mieszkało 33 kmieci z [[karczma]]rzami oraz [[sołtys]] posiadający 2 łany. W 1520 miejscowy [[folwark]] dostarczał [[pleban]]owi dziesięcinę snopową oraz 21 [[grosz]]y od 2 wolnych kmieci i sołtysa, 4 od karczmarza, a także 2 grosze [[meszne]]go. Mieszkańcy płacili również arcybiskupowi po 1 groszu dziesięciny snopowej z ról osiadłych{{odn|Rosin|1963}}.
 
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z [[1411]] r. W [[XV]]-[[XVI]] w.wieś należała do Zarembów z Kalinowy, następnie do Mniszków, Leszczyńskich, a od [[1774]] r. do Strzemieńczyków-Brzostowskich, którzy postawili tu w [[XVII]] w. staropolski [[dwór]] (zniszczony jeszcze przed [[I wojna światowa|I wojną światową]]). Adam Brzostowski w [[XVIII]] w. osadził w Czarnożyłach Litwinów ze [[Żmudź|Żmudzi]]. Brzostowscy zasłynęli w okolicy z utworzenia już w XVIII w. szkoły, do której obowiązkowo uczęszczały dzieci chłopskie. Po Brzostowskich Czarnożyły przeszły (po kądzieli) do Załuskich ([[Helena Załuska|Helena Brzostowska]] została żoną [[Michał Karol Załuski|Michała Załuskiego]], zmarła w 1892<ref>{{Cytuj stronę | url = http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?section=2&single=1&fileno=110&page=7 | tytuł = Testamenty | opublikowany = teki.bkpan.poznan.pl | data dostępu = 2017-08-01}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.czarnozyly.pl/solectwa/czarnozyly | tytuł = Czyrnożyły | opublikowany = czarnozyly.pl | data dostępu = 2017-08-01}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika. Zmarli | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | wolumin = 26 | strony = 4 | data = 4 lutego 1892 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/18069}}</ref>, pozostających tu do [[1939]] r.
Nazwa Czarnożyły dawniej Czarneżołny została zaczerpnięta ze środowiska naturalnego. W języku staropolskim wyraz „żołna” oznacza dzięcioła. Osadę zatem założono w miejscu, gdzie dużo było tych ptaków.
 
We wrześniu 1939 roku rozpoczęła się 5-letnia okupacja niemiecka. Część wsi została spalona. W czasie kampanii wrześniowej w wyniku ataku lotnictwa w pobliskim lesie zginęło 6 żołnierzy [[15 Pułk Piechoty „Wilków”|15 pp „Wilków”]] wchodzących w skład [[28 Dywizja Piechoty (II RP)|28 dywizji piechoty]] [[Armia Łódź|armii Łódź]]. Nastąpiły aresztowania i wywóz na roboty do Niemiec oraz do obozu zagłady. Na miejscowym cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy. Nad nią wznosi się pomnik ufundowany z inicjatywy [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|ZBoWiD-u]] przez społeczeństwo gminy w 1959 roku dla uczczenia pamięci mieszkańców gminy ofiar II wojny światowej.
Linia 110 ⟶ 115:
<ref name="poczta">{{cytuj stronę | url = http://www.poczta-polska.pl/hermes/uploads/2013/02/spispna.pdf?84cd58 | tytuł = Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych | opublikowany = Poczta Polska S.A. | data = styczeń 2013 | strony = według wyboru | data dostępu = 2014–03–09}}</ref>
}}
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Rosin| imię = Ryszard| autor link = Ryszard Rosin| tytuł = [[Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu]], hasło: „Czarnożyły” |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe| miejsce = Warszawa |data = 1963 |strony= 70-71| odn=tak}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=24109 Czarnożyły w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu]
* [http://www.turystyka.wielun.pl/pl-def.min/poi/3315571/ Czarnożyły] na Portalu Turystyki Aktywnej Ziemi Wieluńskiej
* {{SgKP|I|763}}