Historia Ukrainy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 167:
 
=== Ukraina Karpacka ===
Rozbiór Czechoslowacji w roku 1938 zmobilizował narodowy ruch ukraiński w Zakarpaciu, co doprowadziło do powstania krotkotrwałego państwa [[Karpato-Ukraina|Karpato-Ukrainy]]. [[Zakarpacie]] było regionem wcielonym po I wojnie w granice Czechosłowacji, gdzie większość ludności stanowili ukraińscy Łemkowie, Bojkowie i Huculi a także zamieszkana była przez mniejszość węgierską.<ref>Закарпаття 1919-2009 років:історіа, політика, култура, Ужгород 2010, ISBN &nbsp; 978-966-2195-98-9.</ref> {{osobny artykuł|Ruś Podkarpacka w latach 1918–1939|Ukraina Karpacka|Karpato-Ukraina}}
 
=== Lata 1939–1941 ===
Linia 191:
 
== Ukraińska Socjalistyczna Republika Sowiecka 1944-1991 ==
W wyniku I Wojny Światowej terytorium Ukrainy zostało scalone. W latach 1944-1956 na terenie zachodniej Ukrainy trwają walki partyzanckie ukraińskiego podziemia skierowane przeciwko władzy sowieckiej.<ref name=":2">Jarosław Hrycak, Historia Ukrainy 1772-1999. Narodziny nowoczesnego narodu, &nbsp; Lublin 2000, ISBN 83-858554-50-9.</ref><ref>Kazimierz Wóycicki, Krótka historia UPA dla Polaków. Czy historycy mogą nas pogodzić ?. Warszawa 2019, ISBN978-83-954000-1-8</ref> Jest to okres nasilającego się terroru. [[Ukraińska cerkiew greckokatolicka w ZSRR w latach 1945–1991|Ukraińska cerkiew prawosławna]] zostaje zdelegalizowana i przechodzi do podziemia.
 
W okresie [[Odwilż (historia)|odwilży]] w latach sześćdziesiątych dochodzi do ożywienia ukraińskiego życia kulturalnego, co związane było z rozwojem działalności opozycyjnej. Ważnym środowiskiem opozycyjnym stała się [[ukraińska grupa helsińska]]. [[Plik:Ukraine-growth.png|thumb|upright=1.75|Rozwój terytorialny Ukrainy]]
Linia 204:
== Niepodległość ==
==== Referendum i Akt Ogłoszenia Niepodległości ====
W roku 1990 odbyły się pierwsze częściowo wolne [[wybory parlamentarne w Ukrainie]] pierwsze częściowo wolne wybory (w dwóch turach 4 marca i 18 marca) do [[Rada Najwyższa Ukrainy|Rady Najwyższej]].  &nbsp;Wybory zgodnie z [[Ordynacja wyborcza|ordynacją wyboczą]] odbyły się w jednomandatowych 450 okręgach. W pierwszej turze wyborów w dniu 4 marca 1990 żaden z kandydatów nie uzyskał poparcia co najmniej 50% głosów, dwa tygodnie później była przeprowadzana druga tura wyborów. W drugiej turze wybrano 442 posłów, liczby 450 deputowanych nie osiągnięto z powodu niskiej frekwencji w niektórych okręgach. Komuniści uzyskali 331 mandatów w Radzie Najwyższej. „Blok Demokratyczny” uzyskał 111 mandatów na 442. Demokratycznych deputowanych grupowała „Rada Ludowa” („Narodna Rada”), która liczyła od 90 do 125 członków. „Narodna Rada” pozostawała w opozycji wobec postkomunistycznej większości parlamentarnej. Jej liderem został wybrany [[Ihor Juchnowski]].
 
Pierwsze posiedzenie parlamentu odbyło się w dniu 15 maja 1990. Komunistyczna Partia  &nbsp;sybko zaczęła tracić na popularności. Do lipca 1990 komunistów reprezentowało już tylko 239 deputowanych. 16 lipca 1990 Najwyższa Rada przyjęła deklarację o uznaniu suwerenności Ukrainy. Deklaracja stwierdzała prawo Ukrainy do posiadania własnych sił zbrojnych. Deklarację poparło 355 deputowanych. W październiku 1990 parlament odrzuca artykuł 6 konstytucji o zwierzchniej rolę Partii Komunistycznej. 19 listopada 1990 Rosja i Ukraina podpisały traktat o wzajmym uznaniu suwerennosci i przebiegu granicy. Pierwszy raz w dziejach Rosja uznała w ten sposób polityczną odrębność Ukrainy.<ref name=":0">Andreas Kappeler, Kleine Geschichte der Ukraine, 2014, ISBN 978-3-406-73558-5, s.262.</ref>
 
8 grudnia 1990 Borys Jelcyn, [[Łeonid Krawczuk]] (reprezentujący Ukrainę) oraz [[Stanisłau Szuszkiewicz]] (reprezentujący Białoruś) podpisali [[Porozumienie białowieskie|układ białowieski]], który oznaczał likwidację ZSRR oraz powołanie na jego miejscu [[Wspólnota Niepodległych Państw|Wspólnoty Niepodległych Państw]] (WNP).<ref>Roman Szporluk, ''Russia, Ukraine and the Breakup of the Soviet Union'', Stanford 2000.</ref>
Linia 230:
 
==== Trzecie wybory parlamentarne ====
T[[Wybory parlamentarne na Ukrainie w 1998 roku|Trzecietrzecie wybory parlamentarne]], przeprowadzone wedle nowej ordynacji wyborczej, dały wygraną ([[Komunistyczna Partia Ukrainy|KPU]] – ¼ [[Mandat (pełnomocnictwo)|mandatów]]), nadal jednak większość posłów pozostawała niezrzeszonych.<ref name=":0" />
 
* październik 1998 – szczyt [[Ukraina]] – [[Unia Europejska|UE]],
Linia 321:
* {{Cytuj|autor=Robert Kuśnierz|tytuł=Próba kościelnej niezależności. Ukraińska Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna (1919–1936)|czasopismo=Więź|data=2006|wydanie=6|s=107–113}}
* {{Cytuj|autor=Robert Kuśnierz|tytuł=Участь української громадськості Польщі в допомогових та протестаційних акціях проти голодомору в Україні|czasopismo=Український Історичний Журнал|miejsce=Kijów|data=2005|wydanie=2|s=131–141}} (artykuł zamieszczony jest również na: www.history.org.ua/journal).
*Закарпаття 1919-2009 років:історіа, політика, култура, Ужгород 2010, ISBN &nbsp; 978-966-2195-98-9.
*Георгій Касьянов, Україна 1991-2007. Нариси новісньої істрії, 2008б ШІИТ 966-8174-74-8.