Interwencja syberyjska: Różnice pomiędzy wersjami

|konflikt = [[Wojna domowa w Rosji|Wojna domowa w Rosji 1917–19211917–1922]]

|strona1 = {{państwo|JPN|1868}}<br />{{państwo|USA|48}}<br />{{państwo|GBR|1801}}<br />[[Plik:Canadian Red Ensign {{państwo|CAN|1868-1921.svg|21 px]] [[Kanada]]}}<br />{{państwo|FRA|1870}}<br />{{państwo|ITA|1861}}<br />{{państwoflaga|CSK|1920}} [[Pierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacja]]<br />{{państwoflaga|POL|2RP}}<br />[[Plik:FlagII of the Republic of China 1912-1928.svgRzeczpospolita|21 pxPolska]]<br />{{flaga|CHN|1912}} [[Rząd Beiyang]]<br />[[Plik:Flag of Mongolia ({{państwo|MNG|1911-1921).svg|21 px]] [[Chanat Mongolii]]}}

|strona2 = [[Plik:Flag of Russian SFSR (1918-1937).svg{{państwo|22 px]] [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika RadzieckaRUS|Rosyjska FSRR]]1918}}<br />[[Plik:Flag of the Far Eastern Republic.svg|21 px23px]] [[Republika Dalekiego Wschodu]]<br />[[Plik:Flag of the People's Republic of Mongolia ({{flaga|MNG|1921-1924).svg|21 px]]}} [[Mongolska Partia Ludowa|Mongolscy komuniści]]

|dowódca1 = {{flaga|JPN|1868}} [[Yui Mitsue]]<br />{{flaga|USA|48}} [[William S. Graves]]<br />{{flaga|CAN|1868}} [[James H. Elmsley]]<br />{{flaga|ITA|1861}} [[Cosma Manera]]

|dowódca2 = [[Plik:Flag of Russian SFSR ({{flaga|RUS|1918-1937).svg|22 px]]}} [[Michaił Tuchaczewski]]<br />[[Plik:Flag of Russian SFSR ({{flaga|RUS|1918-1937).svg|22 px]]}} [[Michaił Frunze]]<br />[[Plik:Flag of Russian SFSR ({{flaga|RUS|1918-1937).svg|22 px]]}} [[Wasilij Blücher]]<br />[[Plik:Flag of Russian SFSR ({{flaga|RUS|1918-1937).svg|22 px]]}} [[Iwan Koniew]]<br />[[Plik:Flag of the People's Republic of Mongolia ({{flaga|MNG|1921-1924).svg|21 px]]}} [[Damdin Suche Bator]]

|siły1 = 70 000 Japończyków<br />7950 Amerykanów<br />2400 Włochów<br />1500 Brytyjczyków<br />4192 Kanadyjczyków<br />800 Francuzów oraz kilkaset Polaków –<br />łącznie ok.około 90 000 żołnierzy

|commons = Category:Siberian Intervention

W lipcu 1918 prezydent [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] [[Woodrow Wilson|Thomas Woodrow Wilson]] poprosił rząd [[Cesarstwo Wielkiej Japonii|Japonii]] o wsparcie militarne Syberii7 7000tysiącami żołnierzy japońskich w ramach międzynarodowej koalicji wojskowej złożonej z 25&nbsp;000 tysięcy żołnierzy, która miała wesprzeć Legion[[Korpus Czechosłowacki]]. Po debacie w [[Zgromadzenie Narodowe (Japonia)|Zgromadzeniu Narodowym Japonii]] rząd premiera [[Masatake Terauchi|Masatakego Terauchiego]] postanowił wysłać 12&nbsp;000 tysięcy żołnierzy, ale zastrzegł sobie dowodzenie własną armią. Dowodzeniektóre objął generał [[Yui Mitsue]].

Wojska [[Kanada|kanadyjskie]] wyruszyły jako Kanadyjskie Siły Ekspedycyjne na Syberii (''Canadian Siberian Expeditionary Force''). Liczyły 4192 żołnierzy pod dowództwem generała majora [[James H. Elmsley|Jamesa H. Elmsleya]]. Żołnierze ci brali udział w walkach z małymi grupami bolszewików, około 100 zostało przeniesionych do korpusu brytyjskiego w Omsku[[Omsk]]u. Między kwietniem a czerwcem 1919 roku siły kanadyjskie zostały ostatecznie wycofane z Syberii<ref>[http://www.siberianexpedition.ca ''Canada's Siberian Expedition''], siberianexpedition.ca [dostęp 20192020-0102-0501].</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20130618062630/http://www.isitt.ca:80/research/journal-articles/mutiny-from-victoria-to-vladivostok-december-1918-chr-article/ ''Mutiny from Victoria to Vladivostok, December 1918''], „Canadian Historical Review”, 87 (2), czerwiec 2006, s. 223–264.</ref>.

[[Królestwo Włoch (1861–1946)|Włochy]] wysłały [[Legion Wyzwolenia Syberii]] (''LegionLegione Redenta di Siberia'') pod dowództwem majora [[Cosma Manera|Cosmy Manery]], używający – wraz z [[Korpus Czechosłowacki|Korpusem Czechosłowackim]] – zdobycznych [[pociągPociąg pancerny|pociągów pancernych]] do utrzymywania linii kolejowych. Legion Wyzwolenia Syberii działał głównie w Irkucku[[Irkuck]]u, Harbinie[[Harbin]]ie oraz we Władywostoku[[Władywostok]]u.

[[Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii|Wielka Brytania]] wysłała zaledwie 1500 żołnierzy. Pochodziliktórzy onipochodzili z 9 Batalionu Pułku Hampshire oraz 25 Batalionu Pułku Middlesex.

W końcu czerwca 1919 oddziały Armii Czerwonej przekroczyły [[Ural]], [[Operacja jekaterynburska|zajmując]] 20 lipca 1919 r. Jekaterynburg i 24 lipca [[Operacja czelabińska|24 lipca 1919 Czelabińsk]], po czym front ustabilizował się do października. 14 listopada 1919 [[Operacja omska|padł]] [[Omsk]], a admirał [[Aleksandr Kołczak]] przeniósł rząd do [[Irkuck]]aIrkucka. 24 grudnia 1919 w Irkucku objął władzę, powołany w tym dniu, [[Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|eserowsko]]-[[mienszewicyMienszewicy|mienszewicki]] [[Ośrodek Polityczny]] (''Politcentr''). Ogłosił on odsunięcie Kołczaka od władzy. 4 stycznia 1920 Kołczak ustąpił ze stanowiska – w pociągu, którym ewakuował się w kierunku zachodnim – i udzielił pełnomocnictwa generałowi [[Anton Denikin|Antonowi Denikinowi]]. Admirała mieli ochraniać żołnierze [[Korpus Czechosłowacki|Korpusu Czechosłowackiego]], któremu Ententa 7 stycznia 1920 powierzyła go pod opiekę. Jednak w zamian za zapewnienie swobody ewakuacji Korpusu przez rejon Irkucka oraz [[Bajkał]]u jego dowództwo, w porozumieniu z głównodowodzącym siłami Ententy, gen.[[III Republika Francuska|francuskim]] generałem [[Maurice Janin|Janinem]], wydało Kołczaka oraz ewakuowane przez niego carskie rezerwy złota Ośrodkowi Politycznemu. Po przejściu, 21 stycznia, irkuckiego ''Politcentru'' pod kontrolę bolszewików Aleksandr Kołczak został, 7 lutego 1920, po sześciodniowym śledztwie, rozstrzelany przez nich w Irkucku, bez procesu, na rozkaz z [[Moskwa|Moskwy]].

Na Syberii postanowiła zostać tylko Japonia, gdyż jej rząd uznał za konieczność walkę z komunizmem[[komunizm]]em, ponieważ ten zagrażał interesom Japonii oraz państwom jej podległym ([[Generalne Gubernatorstwo Korei|Korei]] i [[Mandżuria|Mandżurii]]). W lipcu 1920 Japończycy zostali zmuszeni do podpisania tak zwanej [[umowaUmowa gongocka|umowy gongockiej]] (od nazwy wsi: [[Gongota]]), w celu spokojnej ewakuacji swych wojsk z [[Zabajkale|Zabajkala]]. Oznaczało to rychłą przegraną Białych generała [[Grigorij Siemionow|Grigorija Siemionowa]]. Następnie Japonia rozpoczęła udzielanie wsparcia militarnego utworzonemu przez siebie [[Tymczasowy Rząd Priamuru|Tymczasowemu Rządowi Priamuru]] (z siedzibą we Władywostoku), będącego odpowiedzią na probolszewicką [[Republika Dalekiego Wschodu|Republikę Dalekiego Wschodu]]. W październiku 1922 rozwiązano Rząd Tymczasowy Priamuru ze względu na wysokie koszty jego utrzymania. Następnie z Władywostoku ewakuowano cały japoński personel.

* Nicholas V. Riasanowski, Mark D. Steinberg,: ''A History of Russia'' 7th Edition, Oxford University Press, 2005.

* John A. White,: ''The Siberian Intervention'', Princeton University Press, 1950.

* Leonard A. Humphreys,: ''The Way of the Heavenly Sword: The Japanese Army in the 1920s'', Stanford University Press, 1996, {{ISBN|0-8047-2375-3}}.