Język bośniacki: Różnice pomiędzy wersjami

|system pisma = [[alfabet chorwacki]], [[cyrylica serbska]]{{refn|grupa="uwaga"|nazwa="zapis"|Cyrylica serbska jest równoprawnym sposobem zapisu standardu bośniackiego, ale w praktyce używa się jej prawie wyłącznie w [[Republika Serbska|Republice Serbskiej]]. W [[Federacja Bośni i Hercegowiny|Federacji Bośni i Hercegowiny]] dominuje alfabet łaciński<ref name="p1">{{Cytuj książkę |autor = Fatima Pelešić-Muminović |tytuł = Bosanski jezik. 1 |url = http://books.google.com/books?id=k5RiAAAAMAAJ |wydawca = Bemust |strony=5 |język=bs}}</ref><ref>{{cytuj książkę |autor = [[Senahid Halilović]] |tytuł = Pravopis bosanskoga jezika |url = https://books.google.com/books?id=S5NiAAAAMAAJ |wydawca=Preporod |rokdata=1996 |strony=15 |język=bs}}</ref><ref name="p4">{{cytuj książkę |autor = [[Ronelle Alexander]] |tytuł = Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary |url = https://books.google.com/books?id=6HTdZ5rxJ-cC |wydawca=Univ of Wisconsin Press |isbn=978-0-299-21193-6 |strony = 1–2 |język=en}}</ref>.}}<br />(dawniej [[bosančica]] i [[arebica]])<ref name="p1" />

|klasyfikacja =

'''Język bośniacki''' (bośn. {{k|bs|bosanski jezik}} / {{j|bs|босански језик}}) – [[odmiana językowa|język]] z grupy [[Grupa zachodnia języków południowosłowiańskich|zachodniej]] [[Języki południowosłowiańskie|języków południowosłowiańskich]], używany głównie przez [[Boszniacy|Boszniaków]]. W literaturze lingwistycznej klasyfikowany jest jako jedna z czterech [[język standardowy|odmian standardowych]] policentrycznego [[Język serbsko-chorwacki|języka serbsko-chorwackiego]]<ref>David Dalby, ''Linguasphere'' (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, „Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian”.</ref><ref>{{cytuj książkę|nazwisko = Kempgen |imię = Sebastian |tytuł = Deutsche Beiträge zum 14. Internationalen Slavistenkongress, Ohrid, 2008 | nazwisko r = Bunčić |imię r = Daniel |rozdział = Die (Re-)Nationalisierung der serbokroatischen Standards |wydawca= Otto Sagner |miejsce= Monachium |rokdata=2008 |strony=93 |seria= Welt der Slaven |isbn= |oclc= 238795822 |język=de}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Gavrić |imię = Saša |tytuł = Jezička/e politika/e u Bosni i Hercegovini i njemačkom govornom području: zbornik radova predstavljenih na istoimenoj konferenciji održanoj 22. marta 2011. godine u Sarajevu |nazwisko r = Kordić |imię r = Snježana |autor r link = Snježana Kordić |rozdział = Jezična politika: prosvjećivati ili zamagljivati? |adres rozdziału = http://bib.irb.hr/datoteka/565627.JEZICNA_POLITIKA.PDF |wydawca= Goethe-Institut Bosnien und Herzegowina ; Ambasada Republike Austrije ; Ambasada Švicarske konfederacije |miejsce= Sarajewo |rokdata=2011 |strony=61–62 |isbn=978-9958-1959-0-7| język=sh}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Henn-Memmesheimer |imię = Beate |nazwisko2 = Franz |imię2 = Joachim |tytuł = Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse |nazwisko r = Kafadar |imię r = Enisa |rozdział = Bosnisch, Kroatisch, Serbisch – Wie spricht man eigentlich in Bosnien-Herzegowina? |adres rozdziału =http://books.google.hr/books?id=63hKaFGtTDAC&pg=PA95&lpg=false#v=onepage&q&f=false |tom = 1 |wydawca= Peter Lang |miejsce= Frankfurt nad Menem |rokdata=2009 |strony=103 |isbn= |oclc= 699514676 |język=de}}</ref>. Język bośniacki ma status [[Język urzędowy|urzędowego]] w [[Bośnia i Hercegowina|Bośni i Hercegowinie]], obok [[Język chorwacki|chorwackiego]] i [[Język serbski|serbskiego]]. Jest również objęty statusem [[język regionalny|języka regionalnego]] w [[Serbia|Serbii]]<ref>{{Cytuj stronę |url=https://web.archive.org/web/20140103175919/http://www.coe.int/t/dg4/education/minlang/Report/EvaluationReports/SerbiaECRML1_en.pdf |tytuł=European charter for regional or minority languages: Application of the charter in Serbia |opublikowany= Rada Europy |rokdata=2009 |data dostępu = 2018-01-19}}</ref> i [[Kosowo|Kosowie]]<ref>{{Cytuj książkę |autor=Driton Muharremi |autor2= Samedin Mehmeti |tytuł=Handbook on Policing in Central and Eastern Europe |url=https://books.google.com/books?id=WZ1GAAAAQBAJ |wydawca=Springer |rokdata=2013 |strony=129 |data dostępu = 2018-01-19}}</ref> i dopuszcza się go do użytku urzędowego w [[Czarnogóra|Czarnogórze]]<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.snp.co.me/strana.asp?kat=1&id=1278 |tytuł = Ustav Crne Gore |archiwum = http://web.archive.org/web/20180120000807/http://www.snp.co.me/strana.asp?kat=1&id=1278 |data dostępu = 2018-01-19}}</ref>.

Standardowa forma bośniackiego oparta została na [[Dialekt sztokawski|dialekcie sztokawskim]], a dokładniej na poddialekcie wschodniohercegowińskim<ref>{{Cytuj książkę |autor = Branka Magaš |tytuł = Pitanje opstanka: zajednički obrazovni sustav za Bosnu i Hercegovinu |url = http://books.google.com/books?id=qfYzAAAAMAAJ |rok data= 1998 |wydawca=Promocult |język=sh}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |autor = Senahid Halilović |tytuł = Bosanski jezik |url = http://books.google.com/books?id=NWtiAAAAMAAJ |rok data= 1991 |strony=182 |język=sh}}</ref>, który stanowi również podstawę trzech pozostałych języków standardowych (chorwackiego, serbskiego i czarnogórskiego). Wariant bośniacki wyróżnia się stosunkowo licznymi zapożyczeniami z osmańskotureckiego, arabskiego i perskiego<ref>{{Cytuj książkę |autor = Emil Tokarz |tytuł = Język wobec przemian kultury |url = http://books.google.com/books?id=lGXlAAAAMAAJ |rok data= 1997 |wydawca=Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego |strony=65 |język=pl}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |autor = Uniwersytet Jagielloński |tytuł = Rocznik Slawistyczny (tomy 54-56) |url = http://books.google.com/books?id=qfYzAAAAMAAJ |rok data= 2004 |wydawca=G. Gebenther i Spółka |strony=145 |język=pl}}</ref>, głównie ze względu na wpływy tamtejszych kultur. Do zapisu wykorzystuje się zwykle alfabet łaciński, ale sankcjonowany jest również zapis cyrylicą serbską<ref group="uwaga" name="zapis" />.

Współcześnie język bośniacki wraz z pozostałymi trzema odmianami normatywnymi dialektu sztokawskiego podciąga się pod pojęcie „język serbsko-chorwacki”. Miano to nie jest powszechnie akceptowane w krajach byłej Jugosławii, ale pozostaje w powszechnym użyciu wśród językoznawców i określa się nim wspólną podstawę, na której oparte zostały współczesne cztery standardy. Przy wzięciu pod uwagę aspektów socjolingwistycznych standardy te bywają również klasyfikowane jako odrębne języki<ref>{{Cytuj książkę| autor=Graeme Trousdale |tytuł=Introduction to English Sociolinguistics |url=http://books.google.com/books?id=ZTEkDQAAQBAJ |rokdata=2010 |wydawca=Edinburgh University Press |strony=7 |język=en}}</ref><ref>{{Cytuj książkę| autor=Mirjana N. Dedaić |autor2=Daniel N. Nelson |tytuł=At War with Words |url=http://books.google.com/books?id=_EJC-rX8eeYC |rokdata=2012 |wydawca=Walter de Gruyter |strony=248–249 |język=en}}</ref>, należące do diasystemu zwanego środkowo-południowosłowiańskim<ref>{{Cytuj książkę |autor=[[Dževad Jahić]] |autor2=Senahid Halilović |autor3=Ismail Palić |tytuł=Gramatika bosanskoga jezika |url=http://books.google.com/books?id=P8ZpQgAACAAJ |rokdata=2000 |język=sh}}</ref>.

Nazwa „język bośniacki” ({{w języku|sh|bosanski / босански}}) ma charakter kontrowersyjny dla niektórych Chorwatów i Serbów, którzy nazywają ten etnolekt językiem boszniackim ({{w języku|sh|bošnjački / бошњачки}}). Kontrowersje wynikają ze zbyt rozległego znaczenia, jakie ma nieść promowany przez Boszniaków termin. Określenie „język bośniacki” sugeruje bowiem, że mowa bośniacka jest językiem wszystkich Bośniaków<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Krzysztof Krysieniel |tytuł = Gdy wspólny (?) język dzieli... Polityczne i prawne skutki rozpadu języka serbsko-chorwackiego (względnie chorwacko-serbskiego) |czasopismo = Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne |data = 2017 |wolumin = 26 |doi = 10.4467/2543733XSSB.17.023.8321 |url = http://www.ejournals.eu/SSB/2017/Tom-XXVI/art/11296/}}</ref>, podczas gdy większość bośniackich Chorwatów i Serbów swoje etnolekty określa odpowiednio mianem języka chorwackiego i języka serbskiego<ref>{{Cytuj książkę |autor = Pål Kolstø |tytuł = Strategies of Symbolic Nation-building in South Eastern Europe |url = http://books.google.com/books?id=qY7eCwAAQBAJ |rok data= 2016 |język=en}}</ref>.

Wielu serbskich i chorwackich językoznawców uznaje narzucenie nazwy „język bośniacki” za próbę unitaryzacji obszaru językowego BiH<ref>{{Cytuj |autor = [[Dalibor Brozović]] |tytuł = Odnos hrvatskoga i bosanskoga odnosno bošnjačkoga jezika |url = https://hrcak.srce.hr/76514 |rok data= 1999 |stronys=13–16 |język=hr}}</ref><ref>{{Cytuj |url = http://www.rastko.rs/filologija/odbor/odluka001_c.html |tytuł = Odbor za standardizaciju srpskog jezika |język=sr|data dostępu = 2018-01-19}}</ref> i zalecają używanie – ich zdaniem – odpowiedniejszego terminu „język boszniacki”<ref>{{cytuj książkę |autor = Ronelle Alexander |tytuł = Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary |url = https://books.google.com/books?id=6HTdZ5rxJ-cC |wydawca=Univ of Wisconsin Press|isbn=978-0-299-21193-6 |strony=426–427 |język=en}}</ref>. Wśród boszniackich językoznawców dominuje natomiast przekonanie, że jedyne właściwe określenie to „język bośniacki”<ref>{{Cytuj książkę |autor =[[Ranko Bugarski]] |tytuł = Linguistic (Un)reality in Contemporary Bosnia and Herzegovina |url = http://www.helsinki.fi/slavicahelsingiensia/preview/sh41/pdf/2.pdf |rok data= 2012 |strony=38 |język=en |data dostępu = 2018-01-19}}</ref>, i że tą nazwą powinni posługiwać się również Chorwaci i Serbowie.