Sztuki wyzwolone: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 173:
Kurs astronomii (''astronomia'') obejmował nauczanie matematycznych sposobów mierzenia i obliczania [[czas]]u ([[Komputystyka|komputystykę]]), wyjaśnienie struktury [[wszechświat]]a ([[Kosmologia|kosmografię]]) oraz [[Obserwacja (metoda badawcza)|obserwację]] [[Sfera niebieska|nieba]] widzianego z Ziemi{{odn|Stahl|1991|s=172}}. W większości szkół średniowiecznych do zaliczenia astronomii wystarczało zdobycie umiejętności układania [[kalendarz]]a, zwłaszcza obliczenia daty [[Wielkanoc]]y{{odn|Abelson|2010|s=122}}. Podstawowym podręcznikiem, który wykorzystywano w tym celu, było ''{{Link-interwiki|pl=De temporum ratione|lang=en|tam=The Reckoning of Time|tekst= De temporum ratione}}'' [[Beda Czcigodny|Bedy]] z 725 roku{{odn|Abelson|2010|s=97}}. Wykładano także szczegóły [[Teoria geocentryczna|teorii]] [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]], przede wszystkim na podstawie VIII księgi ''{{Link-interwiki|pl=O zaślubinach Filologii z Merkurym|lang=nl|tam=De nuptiis Philologiae et Mercurii|tekst=O zaślubinach Filologii z Merkurym}}'' [[Marcjanus Kapella|Marcjana Kapelli]]. Na ten podręcznik powoływał się jeszcze [[Mikołaj Kopernik|Kopernik]] w XVI wieku{{odn|Stahl|1991|s=175}}. W lepszych szkołach używano [[Astrolabium|przyrządów astronomicznych]] do prowadzenia własnych pomiarów{{odn|Abelson|2010|s=124}}.
 
Starożytna i średniowieczna astronomia oparta była na obliczeniach [[Matematyka|matematycznych]]{{odn|Lewis|1995|s=103}}. Jak twierdził [[Tomasz z Akwinu]], podczas kursu astronomii ''daje się opis kół ekscentrycznych i epicyklów na tej podstawie, że jeżeli się robi założenie ich istnienia, dostrzegalne zmysłami pozory dotyczące ruchów niebieskich mogą zostać zachowane. Ale nie jest to ścisły dowód, ponieważ być może dałyby się one również zachować przy odmiennym założeniu''. Stąd w części szkół średniowiecznych nigdy nie odrzucono całkowicie [[Heliocentryzm|modelu heliocentrycznego]]. Teoria [[Mikołaj Kopernik|Kopernika]] nie wywołała w sztukach sprzeciwu, gdyż traktowano ją jako uzasadnioną matematycznie [[Hipoteza|hipotezę]]. Sprzeciw wywołał dopiero [[Galileusz]], który nalegał, aby hipotezę Kopernika traktować jako jedyny prawdziwy opis wszechświata{{odn|Lewis|1995|s=30}}.
 
Zgodnie z dominującym [[Model kosmologiczny|modelem]] nauczano, że [[wszechświat]] jest kulisty. Jedynie Ziemia, znajdująca się w jego centrum, pozostaje nieruchoma. Wszystkie inne części wszechświata znajdują się w ciągłym [[Ruch (fizyka)|ruchu]]{{odn|Stahl|1991|s=176}}. Ziemia jest otoczona grupą obracających się [[Kula|kul]], obejmujących jedna drugą. Kule te nazywano {{Link-interwiki|pl=Sfery niebieskie|lang=en|tam=Celestial spheres|tekst=sferami}} (''sphaerae''), niebiosami (''coela''), elementami (''elementa'') lub sferami niebieskimi (''orbes celestes''){{odn|Lewis|1995|s=97}}. Każda z tych sfer ma swoje [[Biegun niebieski|bieguny]] oraz [[oś obrotu]]{{odn|Stahl|1991|s=177}}. Sfery wypełnia [[Eter (filozofia)|pustka]] (''eter''). W każdej z pierwszych siedmiu sfer znajduje się jedno [[Planeta|świecące ciało niebieskie]] (''planeta''). W kolejności są to [[Księżyc]], [[Merkury]], [[Wenus]], [[Słońce]], [[Mars]], [[Jowisz]] i [[Saturn]]. Sferę Saturna obejmuje kolejna kula, sfera [[Gwiazdy stałe|gwiazd stałych]] (''stellatum''), w której znajdują się wszystkie gwiazdy. Ostatnią jest {{Link-interwiki|pl=Sfera pierwszego ruchu|lang=en|tam=Primum Mobile|tekst=sfera pierwszego ruchu}} (''primum mobile''). Nie zawiera ona żadnego świecącego ciała niebieskiego, a o jej istnieniu wnioskowano z ruch pozostałych sfer – ruch ten bez hipotezy dodatkowej sfery nie miałby swojej przyczyny{{odn|Lewis|1995|s=97}}.