Falanga: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołanie szablonu {{encyklopedia PWN}} |
Użycie falangi |
||
Linia 9:
== Falanga grecka ==
Tworzyli ją [[hoplici]], ustawieni w 8–16 [[Szereg (wojsko)|szeregach]] jeden za drugim. Gdy zginął hoplita z pierwszego szeregu, na jego miejsce wchodził [[żołnierz]] z drugiego. Falanga najczęściej przystępowała do bitwy w [[Szyk (ustalony porządek)|szyku]] zamkniętym, gdzie każdy z hoplitów osłaniał lewą połową swojej [[Tarcza (uzbrojenie)|tarczy]] (tak zwanym [[hoplon]]em) swojego towarzysza. Podczas starcia walczyły tylko dwa pierwsze szeregi, pozostali zaś nadawali impet natarciu, pchając swych poprzedników do przodu oraz uniemożliwiając im ucieczkę.
Pierwszą znaną nam bitwą w której zastosowano szyk falangi było starcie pod Hysiaj w roku 669 p.n.e., kiedy to [[Argos (Grecja)|Argos]] po raz ostatni pokonało po raz ostatni [[Sparta|Spartę]].
Użycie falangi pozwoliło Grekom pokonać wielokrotnie liczniejszego przeciwnika – [[Starożytny Iran|imperium perskie]] w bitwach pod [[bitwa pod Maratonem|Maratonem]], [[bitwa pod Platejami|Platejami]] i [[bitwa pod Mykale|Mykale]]. W późniejszych latach Persowie wykorzystywali najemników greckich w swojej armii. Najbardziej znanym przykładem jest [[bitwa pod Kunaksą]] i późniejszy [[marsz dziesięciu tysięcy]], opisane przez [[Ksenofont]]a. Przeciwko wojskom [[Aleksander Wielki|Aleksandra Wielkiego]] stanęło po stronie perskiej ok. 30.000 najemników greckich.
Falangę grecką udoskonalił [[Teby (Grecja)|tebański]] wojskowy i polityk [[Epaminondas]], który wprowadził tak zwany szyk ukośny. Przeniósł punkt ciężkości z prawego [[Skrzydło (sztuka wojenna)|skrzydła]] i środka falangi na lewe skrzydło a liczbę szeregów hoplitów zwiększył do 50<ref>{{encyklopedia PWN|id = 3899697|tytuł=falanga|data dostępu=2018-09-18}}</ref>. Po raz pierwszy zastosowano ten szyk w [[Bitwa pod Leuktrami|bitwie]] pod [[Leuktry|Leuktrami]] w [[371 p.n.e.|371 roku p.n.e.]] pomiędzy wojskami Epaminondasa a armią [[sparta]]ńską dowodzoną przez króla [[Kleombrotos]]a. Bitwa dzięki skuteczności szyku ukośnego zakończyła się zwycięstwem Epaminondasa.
Linia 23 ⟶ 27:
Z uwagi na znaczną redukcję uzbrojenia ochronnego, w porównaniu z hoplitą greckim, nie można uznać macedońskiego falangisty za klasycznego ciężkiego piechura. Jego uzbrojenie defensywne składało się ze znacznie mniejszej tarczy (''[[pelte]]''), zawieszanej na szyi przy pomocy pasa (''[[Telamon (tarcza)|telamon]]''), pancerza lnianego wzmacnianego czasem łuskami (''[[linothorax]]'') i lżejszego, mniejszego [[hełm]]u. Mniejsze tarcze pozwalały falangistom macedońskim na większą swobodę w manewrowaniu długą sarisą, którą trzymali dwoma rękoma. Jednak słabsze uzbrojenie defensywne czyniło falangę macedońską bardziej narażoną na ataki [[Łucznik (żołnierz)|łuczników]], [[Oszczep (broń)|oszczepników]] i [[proca]]rzy.
Przez ponad 130 lat falanga macedońska była niezwyciężona na polach bitew od [[Sycylia|Sycylii]] po [[Indus]]. Jej upadek oznaczał koniec [[epoka hellenistyczna|epoki hellenistycznej]].
== Koniec falangi ==
| |||