Wersja z 04:05, 7 lut 2020 edytuj XaxeLoled (dyskusja \| edycje) Operatorzy filtru nadużyć, Redaktorzy, Administratorzy 35 717 edycji m drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 13:05, 15 mar 2020 edytuj anuluj edycję Filemon (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 10 519 edycji polskie terminy następna edycja →
Linia 1: {{Dopracować\|źródła=2010-11}} [[Plik:Chopper of Dmanisi.png\|thumb\|Narzędzia otoczakowe]] [[Plik:Pierre taillée Melka Kunture Éthiopie fond.jpg\|thumb\|~~Choppery~~Nacinaki znalezione w etiopskiej osadzie [[Hadar (Etiopia)\|Hadar]], mające ok. 1,7 mln lat]] '''Narzędzia otoczakowe''' ([[język angielski\|ang.]] ''pebble tools''; [[język francuski\|fr.]] ''galets aménagés''; [[język rosyjski\|ros.]] ''галенные орудия'') – narzędzia charakteryzujące pierwsze przemysły [[paleolit dolny\|dolnopaleolityczne]]. Były to otoczaki (niekiedy okruchy skał twardych) przystosowane do pracy przez odbicie ''odłupków'' na obwodzie. Wyróżniamy trzy grupy narzędzi otoczakowych: * '''~~Chopper~~Narzędzie otoczakowe jednostronne''' ('''nacinak''', ang. ''chopper'') – narzędzie otoczakowe z jednostronną obróbką; część pracująca powstaje przez krawędź przecięcia płaszczyzn negatywów odbitych odłupków z płaszczyzną nieprzygotowanej podstawy. * '''~~Chopping~~Narzędzie ~~tool~~otoczakowe dwustronne''' (ang. ''chopping tool'') – narzędzie otoczakowe z dwustronną obróbką; część pracująca powstaje na przecięciu płaszczyzn negatywowych odłupków oddzielonych po obu stronach wyrobu. * '''Sferoidy ściankowane''' (fr. ''~~sphéroides~~sphéroïdes áà facettes'') – narzędzia z obróbką wielostronną (wielokierunkową). Powstawały w następujący sposób: powierzchnie jednych negatywów przyjmowano jako podstawy dla kolejnych odbić. W ten sposób powstawał nieumiarkowany wielościan. Narzędzia takie występują w niektórych afrykańskich kulturach otoczakowych. Istnieją również narzędzia tworzące formy przejściowe pomiędzy narzędziami otoczakowymi a innymi grupami narzędzi. Możemy tu wyróżnić: * '''~~Hand~~[[Pięściak]]''' (ang. ~~axe~~''hand axe'') – narzędzie otoczakowe ze staranną obróbką i prostą bądź lekko wypukłą krawędzią pracującą, utworzoną przy pomocy większej ilości oddzielonej przy niej odłupków; stanowią grupę przejściową do [[Zgrzebło (archeologia)\|zgrzebeł]] * '''Protopięściak''' (ang. ''proto hand axe'') – narzędzie otoczakowe jednostronne (rzadziej dwustronne) z obróbką na większej części obwodu i krawędzią pracującą załamaną; tworzącą rodzaj wysuniętego ostrza-wierzchołka; stanowi formę przejściową do [[pięściak]]a. Posiada rozliczne warianty różniące się kształtem i zasięgiem obróbki. Na szczególną uwagę zasługują trójkątne protopięściaki z doliny rzeki [[Fen He]] w [[Chińska Republika Ludowa\|Chinach]]. Linia 19: Narzędzia otoczakowe wykonywano przy użyciu tłuka kamiennego; posiadają one szerokie rozprzestrzenienie w inwentarzach dolnopaleolitycznych. Badania w [[Transwal]]u i [[Tanzania\|Tanzanii]] wykazują, że były one prawdopodobnie dziełem niektórych [[australopitek]]ów. Na obszarach wschodniej [[Azja\|Azji ~~wschodniej~~]] (wschodnia [[Syberia]], [[Mongolia]], [[Korea]], [[Chińska Republika Ludowa\|Chiny]] oraz [[Półwysep Malajski]]) narzędzia otoczakowe występują aż do początku [[holocen]]u. Występowały również w najdawniejszych zespołach dolnopaleolitycznych [[Europa\|Europy]] (jaskinia Vallonet koło [[Nicea\|Nicei]], Vértessüllös koło [[Budapeszt]]u). Na tym terenie narzędzia te przetrwały w niektórych przemysłach [[paleolit]]u środkowego, a nawet górnego ([[Hesja]], [[Czechy]]). [[Kategoria:Narzędzia kamienne]]

Narzędzia otoczakowe: Różnice pomiędzy wersjami