Tarcza (uzbrojenie): Różnice pomiędzy wersjami

Tarcza występowała w różnych kształtach i rozmiarach. W [[Starożytny Rzym|starożytnym Rzymie]] wojska rzymskie stosowały 3trzy rodzaje tracz:

* paradne lub ceremonialne -– pozbawione funkcji bojowych i używane jedynie do ozdoby w celach reprezentacyjnych,

* normandzkie -– posiadające charakterystyczny kształt migdała,

* szermiercze -– służące do [[szermierka|szermierki]],

* węgierskie -– w kształcie ptasiego skrzydła.

Wielkie tarcze germańskie, drewniane lub plecione z [[wiklina|wikliny]], były najczęściej czworokątne i pokryte [[skóra|skórą]]. Przypuszcza się, że kształt wczesnych tarcz miał związek z taktyką walki. Europejscy wojownicy piesi stosowali zazwyczaj tarcze okrągłe, wyposażone w [[umbo]] chroniące znajdującą się za nim dłoń<ref>[http://www.muzarp.poznan.pl/muzeum/muz_pol/Wyst_czas/sl_wik/index_slwik.html Muzeum Archeologiczne w Poznaniu: ''Świat Słowian i Wikingów''].</ref>, jeźdźcy używali raczej tarcz dłuższych, owalnych, później migdałowatych, lepiej chroniących sylwetkę konnego wojownika<ref>[http://www.gazetarycerska.pl/readarticle.php?article_id=68&rowstart=1 ''Gazeta Rycerska''].</ref>. Znane z licznych i dość dobrze zachowanych wykopalisk tarcze skandynawskie z początków naszej ery i wczesnośredniowieczne tarcze wikińskie były zazwyczaj okrągłe, wykonane z kilku desek różnego rodzaju drewna, najczęściej wyposażone w umbo, wzmacniane drobnymi okuciami, niekiedy z okutym rantem. Niektóre egzemplarze były oklejane jednostronnie, obustronnie lub na krawędziach skórą, o średnicy od ok. 80 cm do 100 cm<ref>[http://www.platnerz.com/platnerz-com/scriptorium/tarczaprzeworska/tarczap.html ''Tarcza przeworska''].</ref>. Tarcze wikińskie były z reguły malowane<ref>[http://members.ozemail.com.au/~chrisandpeter/shield/shield.html ''Viking shields''].</ref>. Tarcze słowiańskie z tego okresu, zwane szczytami, były często tarczami jeźdźców, wydłużonymi pionowo, do formy owalu. Zabytki ikonograficzne pokazują, że stosowanie tych typów tarcz nie było regułą, m.in. pruscy wojownicy piesi na [[Drzwi Gnieźnieńskie|Drzwiach Gnieźnieńskich]] przedstawieni są z tarczami owalnymi. W [[XII wiek|XII]] i [[XIII wiek|XIII]] w Zachodniej Europie popularne stają się tarcze normandzkie, spiczaste u dołu (wysokości. od ok. 120 cm do 180 cm, szerokości ok. 80 cm do 90 cm), zdobione jaskrawymi malowidłami, często o motywach fantastycznych zwierząt, znane m.in. z [[Tkanina z Bayeux|tkaniny z Bayeux]]. Z czasem tarcze zaczęły się zmniejszać, przybierając kształt zbliżony do trójkąta.

Wytwórców tarcz nazywano w średniowiecznej Polsce ''"„[[Szczytnik (osoba)|szczytnikami]]"''” od [[Język staropolski|staropolskiej]] nazwy tarczy -– ''"szczytu"''„szczytu”{{r|Kwasniewicz}}<ref>Por. [[język rosyjski|ros.]] ''щит'' (tarcza), ''защита'' (obrona) i ''защитник'' (obrońca).</ref>. Szczytnikami nazywano również w piastowskiej Polsce żołnierzy walczących pieszo, uzbrojonych wwe włócznie, miecze i topory chroniących się tarczami. W Polsce istnieje [[Szczytniki|wiele miejscowości]], których nazwy wywodzą się od wytwórców tarcz m.in. dawna wieś służebna [[Szczytniki (Wrocław)|Szczytniki]] we Wrocławiu{{r|Damrot}}.

Współcześnie tarcza bywa używana jest niekiedy przez siły porządkowe: [[policja|policję]] i [[milicja|milicję]].

== BibliografiaZobacz też ==

* <ref name=Damrot>{{Cytuj książkę | autor = [[Konstanty Damrot]] | tytuł = Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde | strony = 116| miejsce = Beuthen | wydawca = Verlag von Felix Kasprzyk | data = 1896 | isbn =}}</ref>

* <ref name=Kwasniewicz>{{Cytuj książkę | autor = [[Włodzimierz Kwaśniewicz]] | tytuł = 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym hasło szczyt, szczytnicy oraz tarcza| strony = 243-262243–262| miejsce = Warszawa | wydawca = MON | data = 1981 | isbn = 8311076669}}</ref>

== Zobacz teżBibliografia ==

[[Kategoria:Tarcze| !]]