Abolhasan Banisadr: Różnice pomiędzy wersjami

|polityk = AbolhassanAbolhasan Bani SadrBanisadr

'''AbolhassanAbolhasan Bani SadrBanisadr''' ([[język perski|perski]] '''ابو الحسن بنی‌صدر'''; [[Międzynarodowy alfabet fonetyczny|IPA]] [{{IPA|æbolhæˈsæn bæni:ˈsædr}}]; ur. [[22 marca]] [[1933]] r. w [[Hamadan]]ie) – polityk i ekonomista irański, syn [[ajatollah]]a Nasrollaha Bani SadraBanisadra. Twórca opartej na [[islam]]ie teorii ekonomicznej ''[[tauhid]]'' ([[język perski|pers.]] ''społeczeństwo jedności'') głoszącej, że własność należy do Boga i że w związku z tym Iran powinien przeprowadzić nacjonalizację przedsiębiorstw, które grożą zniewoleniem ludzi.

Ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Teherańskim, potem także teologiczne, prawa koranicznego oraz socjologiczne. W młodości działał we [[Front Narodowy (Iran)|Froncie Narodowym]] oraz islamskiej organizacji Ruch Wyzwolenia Iranu. Po aresztowaniu w 1962 r. za udział w demonstracjach studenckich wyemigrował do [[Francja|Francji]]. W 1972 r. zetknął się z ajatollahem [[Ruhollah Chomejni|Ruhollahem ChomeinimChomejnim]]. Wkrótce został jednym z jego doradców.

Opowiadał się przeciwko negocjacjom z szachem. Odrzucił propozycję wejścia do jednego ze schyłkowych rządów tworzonych przez upadający reżim, aby wkrótce stać się ministrem spraw zagranicznych i finansów Islamskiej Republiki Iranu w rządzie [[Mehdi Bazargan|MehdiegoMahdiego Bazargana]]. W listopadzie 1979 r. podał się do dymisji ze stanowiska ministra spraw zagranicznych, protestując przeciwko oficjalnemu stanowisku w sprawie porwania pracowników ambasady amerykańskiej.

Swoje poglądy socjoekonomiczne wyłożył w dziele ''Ekonomika jedności'' wydanym w latach 70. Po rewolucji islamskiej wydawał własne pismo ''EnqelabEnghelab-e IslamiEslami''.

[[25 stycznia]] 1980 r. większością 78,9% głosów wybrany został pierwszym prezydentem Islamskiej Republiki Iranu. Urząd prezydenta objął oficjalnie za zgodą ajatollaha ChomeiniegoChomejniego 4 lutego 1980 r. Bezskutecznie próbował egzekwować nadane mu przez konstytucję uprawnienia. Nie udało mu się rozwiązać [[komitaje|komitajów]] (komitetów rewolucyjnych), [[Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej|Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej]], ani przejąć kontroli nad środkami masowego przekazu.

Po wyborach do parlamentu irańskiego – [[Islamskie Zgromadzenie Konsultatywne|Madżlisu]] – w marcu i maju 1980 r., w których [[Partia Republiki Islamskiej]] (PRI) zdobyła 130 z 240 miejsc, popadł w konflikt z jej większością w parlamencie. Wbrew swym konstytucyjnym uprawnieniom po dwóch miesiącach zmuszony był powołać na urząd premiera kandydata parlamentu, [[Mohammad Ali Radżai|Mohammada AliAlego RadżajegoRadżai]]. Konflikt o nominacje na poszczególne ministerstwa spowodował, że pozostawały one nie obsadzone do maja 1981 r., kiedy to Madżlis uszczuplił kompetencje prezydenta na rzecz premiera, pozwalając mu mianować ministrów bez kontrasygnaty głowy państwa.

21 czerwca 1981 r. za zgodą ChomeiniegoChomejniego Bani SadrBanisadr został usunięty z urzędu przez Madżlis. W obawie o swe życie [[28 czerwca]] uciekł do Francji wojskowym samolotem. Obecnie mieszka w [[Wersal]]u koło [[Paryż]]a, w willi strzeżonej przez francuską policję.

{{SORTUJ:Bani-SadrBanisadr, AbolhassanAbolhasan}}