Determinacja płci: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
llllllllllll Znaczniki: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor |
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 188.147.111.245) i przywrócono wersję 51570010 autorstwa Paweł Ziemian BOT |
||
Linia 1:
[[Plik:Types of sex determination.png|mały|200px|Różne typy determinacji płci zależnej od chromosomów]]
{{commonscat|Sex determination}}
'''Determinacja płci''' – proces prowadzący do powstania osobników jednej z dwóch [[płeć|płci]].
Rodzaj płci, jaką dany organizm wykształci, jest zależny od sygnału wywoławczego, jakim może być:
* środowisko rozwoju organizmu – płeć u niektórych gatunków kształtowana jest przez czynniki środowiskowe, jest to rodzaj [[plastyczność fenotypowa|plastyczności fenotypowej]]{{r|Pen-2010}} (na przykład [[krokodyle]] czy [[żółwie]] rozwijają płeć w zależności od temperatury inkubacji jaj – [[temperaturowa determinacja płci]]).
* środowisko hormonalne, w jakim rozwija się dany organizm – [[hormonalna determinacja płci]].
* obecność chromosomu płci
# [[System determinacji płci XY|system XY]] – samce są heterogametyczne, a samice homogametyczne (człowiek){{r|Bachtrog-2011}},
# [[System determinacji płci ZW|system ZW]] – samice są heterogametyczne, a samce homogametyczne ([[ptaki]], [[ćmy]]){{r|Bachtrog-2011}},
# system UV – występuje u [[mszaki|mszaków]] i części [[Glony|glonów]], w fazie gametofitu osobniki z chromosomem U wytwarzają komórki jajowe, a osobniki z chromosomem V plemniki{{r|Bachtrog-2011}},
# system X0 – samice XX mają parzystą liczbę chromosomów, a samce nieparzystą (brak chromosomu Y) (u większości [[owady|owadów]])
* stosunek liczby [[Autosomy|autosomów]] do [[Chromosomy płci|heterosomów]] (na przykład [[muszka owocowa]]);
* obecność konkretnego genu
# pojedyncze geny autosomalne determinują płeć (u żab, ryb i wielu roślin)
# mtDNA zawiera geny warunkujące męską sterylność (geny CMS), [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] jądrowe zawiera geny przywracające męską płodność (restorery) – determinacja cytoplazmatyczna
* liczba kompletów chromosomów – zestaw 1n (haploidalne) warunkuje rozwój samca lub 2n (diploidalne) – samicy. Tj. w wyniku zapłodnienia rozwija się osobnik żeński, a w przypadku braku tejże możliwości powstaje organizm męski danego gatunku. (determinacja [[Haplodiploidalność|haplodiploidalna]] występuje np. u owadów błonkoskrzydłych – [[pszczoły]], [[osy]])
Sygnał wywoławczy uruchamia kaskadę [[gen]]ów regulatorowych, które następnie wpływają na różne procesy rozwoju, prowadzące do wykształcenia konkretnej płci.
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="Pen-2010">{{Cytuj pismo
Linia 44 ⟶ 63:
| język = en
}}</ref>
}}
[[Kategoria:Determinacja płci| ]]
| |||