Klasyfikacja języków: Różnice pomiędzy wersjami

Istnieją języki, które przy analitycznych (wielowyrazowych) formach czasownika stosują inny szyk wyrazów niż przy formach syntetycznych (jednowyrazowych). Inny szyk może obowiązywać także w zdaniu głównym (nadrzędnym), inny w zdaniu podrzędnym. Tak zachowują się m.in. niemiecki ("Ich„Ich ''habe'' einen Fuchs im Wald ''gesehen''"” – *"Ja„Ja widziałem w lesie lisa."”, gdzie ''gesehen'' jest imiesłowem czasu przeszłego czasownika widzieć, a "''habe"'' jest czasownikiem posiłkowym wskazującym że jest to czas przeszły), niderlandzki ("Hans ''vermoedde'' dat Jan Piet Marie ''zag leren zwemmen''" – *"Hans podejrzewał, że Jan Piet Marie widział uczyć pływać"), walijski ("„''Mae''<nowiki>'</nowiki>r gwirio sillafu wedi'i ''gwblhau''"” – *"Jest„Jest sprawdzanie pisowni po zakończyć"zakończyć”). W językach tego rodzaju typologia jest oparta na syntetycznych formach czasownika lub na pozycji słowa posiłkowego. Niemiecki jest zatem językiem typu SVO (podmiot znajduje zwykle się na pierwszym miejscu, a czasownik posiłkowy na drugim w typowym zdaniu głównym, np. "''Ich habe einen Fuchs im Wald gesehen''"), podobnie walijski jest językiem typu VSO, gdyż szyk orzeczenie – podmiot – dopełnienie obowiązuje w zdaniu głównym.

We wszystkich językach szyk [[morfem]]ów ma znaczącą rolę. Nie zawsze jednak ma ją szyk [[wyraz]]ów. Na przykład w języku polskim pary ''morfem tematu'' + ''morfem "końcówka„końcówka rzeczownika"rzeczownika”'' mogą poruszać się dość dowolnie w zdaniu, nie można tego jednak powiedzieć o którymś z tych morfemów z osobna.

Wiele języków wykazuje charakter mieszany, akuzatywno-ergatywny, np. ma ergatywną morfologię, ale akuzatywną składnię. Istnieją języki, zwane aktywnymi, w których niektóre czasowniki nieprzechodnie ("aktywne"„aktywne”) wymagają podmiotu w takim przypadku, jak podmiot zdania przechodniego, a inne czasowniki nieprzechodnie ("statyczne"„statyczne”) – w takim przypadku jak dopełnienie. Wreszcie są też języki, które ograniczają ergatywną składnię i morfologię do pewnych kontekstów (zjawisko to określa się terminem [[ergatywność rozszczepiona]]), zwykle do określonej osoby podmiotu lub dopełnienia, albo też do określonego czasu lub aspektu czasownika (np. [[język gruziński]] cechuje składnia ergatywna, jeżeli czasownik użyty jest w czasie przeszłym określanym jako [[aoryst]], poza tym tylko niektóre czasowniki mają składnię ergatywną).

* [[Alfred F. Majewicz]], ''Języki świata i ich klasyfikowanie'', Warszawa 1989.

* [[Anna Kozłowska]], ''Klasyfikacja języków'', [[Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie|UKSW]]; [http://www.kozlowska.uksw.edu.pl/img/wyklad4.pdf], [http://www.kozlowska.uksw.edu.pl/img/wyklad3.pdf]