Marihuana: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika Mędrzecgoogle (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Pawel Niemczuk.
Znacznik: Wycofanie zmian
Substancja z definicji jest jednorodna. Marihuana nie jest więc substancją, a suszem, zawierającym różne substancje., WP:SK+ToS+mSI+Bn
Linia 2:
[[Plik:Macro cannabis bud.jpg|alt=|mały|Susz kwiatów [[Konopie indyjskie|konopi indyjskich]]]]
[[Plik:Blooming cannabis plant by My 420 Tours.jpg|mały|Kwiatostan [[Konopie indyjskie|konopi indyjskich]]]]
'''Marihuana''' (z [[Język hiszpański|hiszp.]] ''marihuana''{{r|mw}}; z [[Język hindi|hindi]] गांजा [[Transliteracja|trl.]] ''gāndźā'') – jestsusz [[Substancja psychoaktywna|substancją psychoaktywną]] pozyskiwanąpozyskiwany z [[Rośliny|roślin]] z [[Rodzaj (biologia)|rodzaju]] [[Konopie|konopi]] (''Cannabis''), stosowanązawierający [[Substancja psychoaktywna|substancje psychoaktywne]], stosowany głównie w celach rekreacyjnych i leczniczych. Do jej produkcji wykorzystuje się suszone i czasem [[Fermentacja|sfermentowane]] żeńskie [[kwiatostan]]y (niejednokrotnie z niewielką domieszką liści). Za działanie [[Substancja psychoaktywna|psychotropowe]] marihuany odpowiada głównie [[tetrahydrokannabinol]] (THC), który jest jednym z 483 znanych składników rośliny<ref>{{cytuj |autor =Russo EB |data =2013 |url= https://books.google.pl/books?id=qH-2Lj9x7L4C&pg=PP28&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |tytuł =Cannabis and Cannabinoids: Pharmacology, Toxicology, and Therapeutic Potential |wydawca = Routledge |s=28 |isbn= 978-1-136-61493-4}}</ref>, włączając w to 65 innych [[kannabinoidy|kannabinoidów]]<ref>{{cytuj |autor=Newton DE |data=2013 |url=https://books.google.pl/books?id=iWMf95ze8QEC&pg=PA7&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |tytuł=Marijuana: a reference handbook |miejsce= Santa Barbara, Calif. |wydawca= ABC-CLIO. |s=7 |isbn=9781610691499}}</ref>. Są one [[agonista]]mi [[receptory kannabinoidowe|receptorów kannabinoidowych]]<ref>{{cytuj |autor=Iovanna J, Ismailov U |data=2009 |url=https://books.google.pl/books?id=3B5dp9BXaKwC&pg=PA40&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |tytuł=Pancreatology: From Bench to Bedside |wydawca= Springer. |s=40 |isbn=978-3-642-00152-9}}</ref>.
 
Marihuana oddziałuje zarówno na [[Psychika|psychikę]], jak i cały [[Ciało ludzkie|ustrój człowieka]]. Powoduje tzw. "[[Euforia|haj]]" lub uczucie "skamienienia"„skamienienia”. W zależności od wielkości zażytej dawki, powoduje różne efekty<ref>{{Cytuj pismo | autor = Katarzyna Dąbrowska, Ewa Miturska, Jacek Moskalewicz, Łukasz Wieczorek | tytuł = Co mówią wyniki badań o szkodliwości zażywania marihuany? Przegląd badań | czasopismo = Serwis Informacyjny Narkowania | wolumin = 3 | data = 2012 | url = https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6497/Co%20m%C3%B3wi%20%20wyniki%20bada%20%20o%20szkodliwo%20ci%20za%20ywania%20marihuany%20Przegl%20d%20bada%20.pdf?sequence=3|czasopismo = Serwis Informacyjny Narkowania |wolumin = 3 |data = 2012}}</ref>, wliczając [[Odmienne stany świadomości|ogólny wpływ na myślenie i percepcję]], trudności z [[Koncentracja (psychologia)|koncentracją]], chwilowe zaniki [[Pamięć krótkotrwała|pamięci krótkotrwałej]], zaburzone poczucie czasu, zaburzenia motoryczne<ref name=":3">[https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/marijuana "DrugFacts„DrugFacts: Marijuana"Marijuana”]. National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 1 December 2019. Przywrócono 20 January 2020.</ref>, [[Relaksacja (psychologia)|relaksację]]<ref>{{cytuj |autor = Geraint B. Osborne, Curtis Fogel |data=2008  |url= http://cannabislink.ca/info/MotivationsforCannabisUsebyCanadianAdults-2008.pdf |tytuł = Understanding the motivations for recreational marijuana use among adult Canadians |czasopismo = Substance Use & Misuse |wolumin =43 |numer =3–4 |s= 539–72, discussion 573–9, 585–7. |doi= 10.1080/10826080701884911 |pmid=18365950}}</ref>, wzrost [[apetyt]]u (tzw. "gastrofaza"„gastrofaza”<ref>Maciej Widawski, Małgorzata Kowalczyk, ''Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego'', 2010.</ref>). Objawy pojawiają w ciągu kilku minut od rozpoczęcia palenia, a w przypadku zjedzenia potrawy przyrządzonej z marihuaną - od 30 do 60 minut<ref name=":3" /><ref name=":4">{{cytuj |autor =Riviello RJ |data=2010 |url=https://books.google.pl/books?id=keng9ELAE2IC&pg=PA41&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |tytuł =Manual of forensic emergency medicine. : aA guide for clinicians |miejsce = Sudbury, Mass. |wydawca= Jones and Bartlett Publishers. |s= 41 |isbn=9780763744625}}</ref>. Efekt trwa od dwóch do sześciu godzin, w zależności od ilości [[narkotyk]]u<ref name=":4" />. W wysokich dawkach mogą się pojawić [[zaburzenia psychiczne]] obejmujące [[Psychoza|psychozę]], [[halucynacje]], [[Zaburzenia urojeniowe|paranoję]], [[urojenia]], szczególnie [[Urojenia ksobne|ksobne]], czasem połączone z [[lęk]]iem bądź [[Panika|paniką]]<ref name=":3" /><ref>{{cytuj | autor =D'SouzaD’Souza DC, Sewell RA, Ranganathan M |data =October 2009 |pmc=PMC2864503|tytuł =Cannabis and psychosis/schizophrenia: human studies |czasopismo =European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience |wolumin =259 |numer =7 |s= 413–31 |doi=10.1007/s00406-009-0024-2 |pmid=19609589}}</ref>. Opisywane efekty fizyczne to wzrost [[Tętno|tętna]], trudności z [[oddychanie]]m, [[nudności]], zaburzenia zachowania u dzieci, których matki zażywały marihuanę w [[Ciąża człowieka|ciąży]]<ref name=":3" />. Krótkotrwałe stosowanie może przynosić objawy w postaci suchości w [[Wargi ust|ustach]], zaczerwienia [[Oko|oczu]] i poczucia [[Zaburzenia urojeniowe|paranoi]] bądź [[lęk]]ulęku<ref>[https://medlineplus.gov/ency/article/000952.htm "Marijuana„Marijuana intoxication: MedlinePlus Medical Encyclopedia"Encyclopedia”]. Nlm.nih.gov. Przywrócono 12 July 2013.</ref><ref>{{cytuj |autor =Crippa JA, Zuardi AW, Martín-Santos R, Bhattacharyya S, Atakan Z, McGuire P, Fusar-Poli P |data =October 2009 |tytuł =Cannabis and anxiety: a critical review of the evidence |czasopismo =Human Psychopharmacology |wolumin =24 |numer=7 |s= 515–23 |doi=10.1002/hup.1048 |pmid=19693792}}</ref>. Skutkami długotrwałego stosowania jest [[uzależnienie]], obniżone zdolności poznawcze, szczególnie u osób które rozpoczęły stosowanie w okresie młodzieńczym, przewlekły [[kaszel]] i podatność na [[infekcje dróg oddechowych]]<ref>[https://www.drugabuse.gov/drugs-abuse/commonly-used-drugs-charts#marijuana-cannabis- "Commonly„Commonly Abused Drugs Charts: Marijuana (Cannabis)"]. National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 22 lipieclipca 2019. Przywrócono 20 stycznia 2020.</ref>. Istnieje silna zależność między zażywaniem marihuany a ryzykiem wystąpienia psychozy<ref>{{cytuj |autor=F Markus Leweke, Juliane K Mueller, Bettina Lange, Cathrin Rohleder |data=April 2016 |tytuł=Therapeutic Potential of Cannabinoids in Psychosis |czasopismo=Biological Psychiatry |wolumin=79 |numer=7 |s=604–12 |doi=10.1016/j.biopsych.2015.11.018 |pmid=26852073 |cytat=Epidemiological data indicate a strong relationship between cannabis use and psychosis and schizophrenia beyond transient intoxication with an increased risk of any psychotic outcome in individuals who had ever used cannabis}}</ref><ref>{{cytuj |autor=Ortiz-Medina, MB; Perea, M; Torales, J; Ventriglio, A; Vitrani, G; Aguilar, L; Roncero, C |data=November 2018 |tytuł=Cannabis consumption and psychosis or schizophrenia development |czasopismo=The International Journal of Social Psychiatry |wolumin=64 |numer=7 |s=690–704 |doi=10.1177/0020764018801690 |pmid=30442059 |cytat=Cannabis use doubles the risk of developing psychosis in vulnerable people.}}</ref>, choć trwają dyskusje, co jest przyczyną, a co efektem<ref>{{cytuj |autor=Charles Ksir, Carl L. Hart |data=February 2016 |tytuł=Cannabis and Psychosis: a Critical Overview of the Relationship |czasopismo=Current Psychiatry Reports |wolumin=18 |numer=2 |s=12 |doi=10.1007/s11920-015-0657-y |pmid=26781550}}</ref>.
 
== Zastosowania w medycynie ==
Według stanu na rok 2015, nie ma silnych dowodów na to, że marihuana wykazuje medyczną przydatność w leczeniu jakichkolwiek dolegliwości<ref name=":5">{{cytuj |autor=Penny F. Whiting, Robert F. Wolff, Sohan Deshpande, Marcello Di Nisio, Steven Duffy, Adrian V. Hernandez, J. Christiaan Keurentjes, Shona Lang, Kate Misso, Steve Ryder, Simone Schmidlkofer, Marie Westwood, Jos Kleijnen |data=23 June 2015 |tytuł=Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis |czasopismo=JAMA |wolumin=313 |numer=24 |s=2456–73 |doi=10.1001/jama.2015.6358 |pmid=26103030}}</ref>. Badania wskazują na umiarkowaną skuteczność w leczeniu przewlekłego [[ból]]u i [[Spastyczność|spastyczności]] mięśni<ref name=":5" />. Doniesienia dotyczące redukcji [[nudności]] w czasie [[Chemioterapia nowotworów|chemioterapii]], poprawy apetytu w [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]/[[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]], poprawy jakości [[Sen|snu]] i złagodzenia [[tik]]ów w [[Zespół Tourette’a|zespole Tourrette'aTourrette’a]] są oceniane jako niskiej jakości<ref name=":5" />. Kiedy zawodzi standardowe leczenie, kannabinoidy są zaaprobowane do leczenia [[Jadłowstręt psychiczny|anoreksji]], [[Zapalenie stawów|zapalenia stawów]], [[Jaskra|jaskry]]<ref name=":6">Sachs J, McGlade E, Yurgelun-Todd D (October 2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4604177/ "Safety„Safety and Toxicology of Cannabinoids"Cannabinoids”]. ''Neurotherapeutics''. '''12''' (4): 735–46. doi:[https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs13311-015-0380-8 10.1007/s13311-015-0380-8]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4604177/ 4604177]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26269228/ 26269228].</ref> i [[Migrena|migreny]]<ref>[https://www.sciencehistory.org/distillations/podcast/sexism-drugs-and-migraines "Sex„Sex(ism), Drugs, and Migraines: Distillations Podcast and Transcript, Episode 237"237”]. ''Distillations''. [[:en:Science History Institute|Science History Institute]]. 15 stycznia 2019. Przywrócono 28 sierpnia 2019.</ref>.
 
Zaleca się zaprzestania zażywania marihuany w [[Ciąża|ciąży]]<ref>American College of Obstetricians Gynecologists Committee on Obstetric Practice (July 2015). "Committee„Committee Opinion No. 637: Marijuana Use During Pregnancy and Lactation"Lactation”. ''Obstetrics and Gynecology''. '''126''' (1): 234–8. doi:[https://insights.ovid.com/article/00006250-201507000-00048 10.1097/01.AOG.0000467192.89321.a6]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26241291/ 26241291].</ref>.
 
=== Nudności i wymioty ===
Medyczna marihuana wydaje się być do pewnego stopnia skuteczna w leczeniu [[nudności]] i [[Wymioty|wymiotów]] indukowanych [[Chemioterapia nowotworów|chemioterapią]] (CINV)<ref>Borgelt LM, Franson KL, Nussbaum AM, Wang GS (February 2013). "The„The pharmacologic and clinical effects of medical cannabis"cannabis” (PDF). ''Pharmacotherapy''. '''33''' (2): 195–209. doi:[https://accpjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/phar.1187 10.1002/phar.1187]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23386598/ 23386598].</ref><ref name=":6" /> i może być godną rozważenia opcją u osób niepoddających się standardowemu leczeniu<ref>Grotenhermen F, Müller-Vahl K (July 2012). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3442177/ "The„The therapeutic potential of cannabis and cannabinoids"cannabinoids”]. ''Deutsches Arzteblatt International''. '''109''' (29–30): 495–501. doi:[https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/127603 10.3238/arztebl.2012.0495]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3442177/ 3442177]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23008748/ 23008748].</ref>. Badania porównawcze wykazały, że kannabinoidy są skuteczniejsze w leczeniu CINV niż niektóre konwencjonalne [[leki przeciwwymiotne]], takie jak [[prochlorperazyna]], [[prometazyna]] i [[metoklopramid]]<ref>Bowles DW, O'BryantO’Bryant CL, Camidge DR, Jimeno A (July 2012). "The„The intersection between cannabis and cancer in the United States"States”. ''Critical Reviews in Oncology/Hematology'' (Review). '''83''' (1): 1–10. doi:[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1040842811002319?via%3Dihub 10.1016/j.critrevonc.2011.09.008]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22019199/ 22019199].</ref>, ale kannabinoidy są rzadziej stosowane z powodu wywoływanych przez nich skutków ubocznych: [[Zawroty głowy|zawrotów głowy]], [[Dysforia|dysforii]] i [[Halucynacje|halucynacji]]<ref>Wang T, Collet JP, Shapiro S, Ware MA (June 2008). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2413308/ "Adverse„Adverse effects of medical cannabinoids: a systematic review"review”]. ''CMAJ'' (Review). '''178''' (13): 1669–78. doi:[https://www.cmaj.ca/content/178/13/1669 10.1503/cmaj.071178]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2413308/ 2413308]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18559804/ 18559804].</ref><ref>Jordan K, Sippel C, Schmoll HJ (September 2007). "Guidelines„Guidelines for antiemetic treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting: past, present, and future recommendations"recommendations”. ''The Oncologist'' (Review). '''12''' (9): 1143–50. doi:[https://theoncologist.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1634/theoncologist.12-9-1143 10.1634/theoncologist.12-9-1143]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17914084/ 17914084].</ref>. Długotrwałe stosowanie marihuany może być przyczyną nudności i wymiotów znanych pod nazwą [[zespół niepowściągliwych wymiotów pokannabinoidowych|zespołu niepowściągliwych wymiotów pokannabinoidowych]]<ref>Nicolson SE, Denysenko L, Mulcare JL, Vito JP, Chabon B (May–June 2012). "Cannabinoid„Cannabinoid hyperemesis syndrome: a case series and review of previous reports"reports”. ''Psychosomatics'' (Review, case series). '''53''' (3): 212–9. doi:[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0033318212000047?via%3Dihub 10.1016/j.psym.2012.01.003]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22480624/ 22480624].</ref>.
 
W 2016 roku w przeglądzie stworzonym przez organizację Cochrane stwierdzono, że kannabinoidy są "prawdopodobnie„prawdopodobnie efektywne"efektywne” w leczeniu [[nudności]] i [[Wymioty|wymiotów]] indukowanych [[Chemioterapia nowotworów|chemioterapią]] u dzieci, ale przy ich stosowaniu występuje wysoki odsetek działań niepożądanych (głównie [[Somnolencja|senność]], [[zawroty głowy]], zaburzenia nastroju i [[Hiperfagia|podwyższony apetyt]])<ref name=":7">Phillips RS, Friend AJ, Gibson F, Houghton E, Gopaul S, Craig JV, Pizer B (February 2016). [http://eprints.whiterose.ac.uk/95658/1/Phillips_et_al_2016_The_Cochrane_library.sup_2.pdf "Antiemetic„Antiemetic medication for prevention and treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting in childhood"childhood”] (PDF). ''The Cochrane Database of Systematic Reviews''. '''2''': CD007786. doi:[https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007786.pub3/full 10.1002/14651858.CD007786.pub3]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26836199/ 26836199].</ref>. Rzadziej odnotowywano "problemy„problemy ze wzrokiem, [[Hipotensja ortostatyczna|hipotensję ortostatyczną]], [[Skurcz mięśnia|skurcze mięśniowe]], [[świąd]], roztargnienie, [[halucynacje]], suchość w ustach"ustach”<ref name=":7" />.
 
=== Nowotwory ===
Wpływ kannabinoidów na [[Nowotwór|nowotwory]] i ich właściwości lecznicze wciąż są słabo poznane<ref name=":8">Arney, Kat (25 July 2012). [https://scienceblog.cancerresearchuk.org/2012/07/25/cannabis-cannabinoids-and-cancer-the-evidence-so-far/ "Cannabis„Cannabis, cannabinoids and cancer – the evidence so far"far”]. Cancer Research UK. Ostatnia aktualizacja: październik 2019.</ref>. Brak jest solidnych [[Eksperyment kliniczny|badań klinicznych]] z [[Grupa kontrolna|grupą kontrolną]], które byłyby dowodem na to, że za pomocą kannabinoidów można bezpiecznie i efektywnie leczyć guzy<ref name=":8" />. Większość z przeprowadzonych dotychczas badań odbywała się na komórkach ''[[in vitro]]'' lub [[zwierzęta]]ch, a tylko w kilku przypadkach leczeniu poddano niewielkie grupki [[pacjent]]ów cierpiących na nowotwory<ref name=":8" />. Kannabinoidy nie stanowią jednego, uniwersalnego [[lek]]u, bowiem różne kannabinoidy mają różny wpływ na odmienne typy nowotworów<ref name=":8" />. Mogą także wywoływać [[Niepożądane działanie leku|działania niepożądane]], a nawet powodować wzrost komórek nowotworowych<ref>{{Cytuj |autor =Stefan  Hart,  Oliver M.  Fischer,  Axel  Ullrich |tytuł = Cannabinoids induce cancer cell proliferation via tumor necrosis factor alpha-converting enzyme (TACE/ADAM17)-mediated transactivation of the epidermal growth factor receptor. |czasopismo = Cancer Research |data = 2004 marzec 15 |data dostępu = 2020-04-16 |wolumin = 64 |numer = 6 |pmid=15026328 |doi=10.1158/0008-5472.can-03-3720}}</ref>.
 
W badaniach na [[Myszy|myszach]] i pojedynczych pacjentach udowodniono, że tetrahydrokannabinol hamuje [[czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.aacr.org/PDF_files/CANRES_Cannabinoids_VEGF_8-15-04.pdf|tytuł=Cannabinoids Inhibit the Vascular Endothelial Growth Factor Pathway in Gliomas |opublikowany=American Association for Cancer Research|data=2004-08-15|język=en |archiwum= http://web.archive.org/web/20131110195240/http://www.aacr.org/PDF_files/CANRES_Cannabinoids_VEGF_8-15-04.pdf |zarchiwizowano=2013-11-10 |data dostępu=2013-02-20}}</ref>. W badaniach przedklinicznych zastosowanie [[Tetrahydrokannabinol|THC]] na niektórych nowotworach pozwalało na zredukowanie wzrostu guza oraz ograniczenie liczby komórek nowotworowych. Przeprowadzone badania dotyczą m.in. [[glejak]]a mózgu{{r|norml-item-gliomascancer}}, [[Rak sutka|raka piersi]]<ref>{{cytuj |url=http://www.molecular-cancer.com/content/9/1/196 |tytuł=Cannabinoids reduce ErbB2-driven breast cancer progression through Akt inhibition |czasopismo=Molecular Cancer |wydawca= BioMed Central |doi=10.1186/1476-4598-9-196 |pmid=20649976 |pmc=PMC2917429|wolumin= 9 |numer=196 |autor=María M Caffarel, Clara Andradas, Emilia Mira, Eduardo Pérez-Gómez, Camilla Cerutti, Gema Moreno-Bueno, Juana M Flores, Isabel García-Real, José Palacios, Santos Mañes, Manuel Guzmán, Cristina Sánchez |data=2010-07-22 |język=en |data dostępu=2013-02-20}}</ref>, [[Rak jelita grubego|raka jelita grubego]]<ref>{{cytuj |pmid=22231745 |doi=10.1007/s00109-011-0856-x |autor=Gabriella Aviello, Barbara Romano, Francesca Borrelli, Raffaele Capasso, Laura Gallo, Fabiana Piscitelli, Vincenzo Di Marzo, Angelo A. Izzo |czasopismo=Journal of Molecular Medicine |wolumin=90 |numer=8 |s=925–934 |tytuł=Chemopreventive effect of the non-psychotropic phytocannabinoid cannabidiol on experimental colon cancer. |wydawca=US National Library of Medicine. National Institutes of Health |data=2012-01-10 |język=en |data dostępu=2013-02-20}}</ref>, [[Nowotwór złośliwy skóry|raka skóry]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.jci.org/articles/view/16116 |tytuł=Inhibition of skin tumor growth and angiogenesis in vivo by activation of cannabinoid receptors |opublikowany=American Society for Clinical Investigation. |data=2003-01-01|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>.
 
=== Leczenie bólu ===
[[Przegląd systematyczny]] i [[metaanaliza]] [[Randomizacja|randomizowanych]] [[Eksperyment kliniczny|badań klinicznych]] wykazały ograniczony efekt leczniczy kannabinoidów w leczeniu [[Choroba przewlekła|przewlekłego]] bólu w kilku spośród badanych schorzeń<ref name=":9">{{Cytuj |autor = J. Aviram, G. Samuelly-Leichtag |tytuł = Efficacy of Cannabis-Based Medicines for Pain Management: A Systematic Review and MetaAnalysis of Randomized Controlled Trials |czasopismo = Pain Physician |data = 2017 |data dostępu = 2020-04-16 |issn = 2150-1149 |opublikowany = www.painphysicianjournal.com |url = https://www.painphysicianjournal.com/current/pdf?article=NDYwNA%3D%3D&journal=107}}</ref>. Badania dotyczące leczenia [[Ból neuropatyczny|bólu neuropatycznego]] są obiecujące, jednak potwierdzenie ich skuteczności w przewlekłym leczeniu bólu wymaga dalszych [[eksperyment]]ów<ref name=":9" /><ref>{{Cytuj |autor = Shannon M. Nugent, Benjamin J. Morasco, Maya E. O'NeilO’Neil, Michele Freeman, Allison Low, Karli Kondo, Camille Elven, Bernadette Zakher, Makalapua Motu'apuakaMotu’apuaka, Robin Paynter, Devan Kansagara, |tytuł = The Effects of Cannabis Among Adults With Chronic Pain and an Overview of General Harms: A Systematic Review |czasopismo = Annals of Internal Medicine |data = 5 wrzesieńwrześnia 2017 |data dostępu = 2020-04-16 |wolumin = 167 |numer = 5 |s = 319-331319–331 |doi = 10.7326/M17-0155 |url = https://annals.org/aim/fullarticle/2648595/effects-cannabis-among-adults-chronic-pain-overview-general-harms-systematic}}</ref>.
 
Przegląd z 2014 roku znalazł ograniczone i słabe dowody na to, że palenie marihuany pomaga w leczeniu przewlekłego, nienowotworowego bólu<ref>Kahan M, Srivastava A, Spithoff S, Bromley L (December 2014). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4264803/ "Prescribing„Prescribing smoked cannabis for chronic noncancer pain: preliminary recommendations"recommendations”]. ''Canadian Family Physician''. '''60''' (12): 1083–90. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4264803/ 4264803]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25500598/ 25500598].</ref>. Metaanaliza z 2015 wykazała, że [[Inhalacja|inhalacje]] z medycznej marihuany skutecznie leczyły ból neuropatyczny u jednego na pięciu do sześciu pacjentów<ref>Andreae MH, Carter GM, Shaparin N, Suslov K, Ellis RJ, Ware MA, Abrams DI, Prasad H, Wilsey B, Indyk D, Johnson M, Sacks HS (December 2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4666747/ "Inhaled„Inhaled Cannabis for Chronic Neuropathic Pain: A Meta-analysis of Individual Patient Data"Data”]. ''The Journal of Pain''. '''16''' (12): 1221–1232. doi:[https://www.jpain.org/article/S1526-5900(15)00812-3/fulltext 10.1016/j.jpain.2015.07.009]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4666747/ 4666747]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26362106/ 26362106].</ref>. Kolejne badanie z 2015 roku przedstawiło ograniczoną skuteczność kannabinoidów w leczeniu bólu neuropatycznego w połączeniu ze standardowymi [[Analgetyki|analgetykami]]<ref>Deshpande A, Mailis-Gagnon A, Zoheiry N, Lakha SF (August 2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4541447/ "Efficacy„Efficacy and adverse effects of medical marijuana for chronic noncancer pain: Systematic review of randomized controlled trials"trials”]. ''Canadian Family Physician''. '''61''' (8): e372–81. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4541447/ 4541447]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26505059/ 26505059].</ref>.
 
Preparaty nabiximolu ([[sativex]]) były badane pod kątem możliwości leczenia bólu nowotworowego. Trzy badania wykazały skuteczność i bezpieczeństwo leku<ref>Portenoy, Russell K.; Ganae-Motan, Elena Doina; Allende, Silvia; Yanagihara, Ronald; Shaiova, Lauren; Weinstein, Sharon; McQuade, Robert; Wright, Stephen; Fallon, Marie T. (2012-05-01). "Nabiximols„Nabiximols for opioid-treated cancer patients with poorly-controlled chronic pain: a randomized, placebo-controlled, graded-dose trial"trial”. ''The Journal of Pain''. '''13''' (5): 438–449. doi:[https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1526590012000193 10.1016/j.jpain.2012.01.003]. ISSN&nbsp;[https://www.worldcat.org/title/journal-of-pain-official-journal-of-the-american-pain-society/oclc/863034599 1528-8447]. PMID&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22483680/ 22483680].</ref><ref>Lynch, Mary E.; Cesar-Rittenberg, Paula; Hohmann, Andrea G. (2014-01-01). [https://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924(13)00238-8/pdf "A„A double-blind, placebo-controlled, crossover pilot trial with extension using an oral mucosal cannabinoid extract for treatment of chemotherapy-induced neuropathic pain"pain”.] ''Journal of Pain and Symptom Management''. '''47''' (1): 166–173. doi:[https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0885392413002388 10.1016/j.jpainsymman.2013.02.018.] ISSN&nbsp;[https://www.worldcat.org/title/journal-of-pain-and-symptom-management/oclc/818882612 1873-6513.] PMID&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23742737/ 23742737.]</ref><ref>{{cytuj |autor=Johnson, Jeremy R.; Lossignol, Dominique; Burnell-Nugent, Mary; Fallon, Marie T. |data=2013-08-01 |tytuł=An open-label extension study to investigate the long-term safety and tolerability of THC/CBD oromucosal spray and oromucosal THC spray in patients with terminal cancer-related pain refractory to strong opioid analgesics |czasopismo=Journal of Pain and Symptom Management |wolumin=46 |numer=2 |s=207–218 |doi=10.1016/j.jpainsymman.2012.07.014 |oclc=818882612 |issn=1873-6513 |pmid=23141881}}</ref>, jednak w badaniach trzeciej fazy preparat nie osiągnął pierwszorzędowego punktu końcowego<ref name=":10">{{Cytuj |autor = George Underwood |tytuł = Late-stage failure for Otsuka and GW cancer pain drug |data = 9 styczeństycznia 2015 |data dostępu = 2020-04-16 |opublikowany = www.pharmafile.com |url = http://www.pharmafile.com/news/197172/late-stage-failure-otsuka-and-gw-cancer-pain-drug}}</ref>. W terapii zaawansowanych nowotworów, w których ból nie ustępował po podaniu [[Opioidy|opioidów]], różnica między sativexem a [[placebo]] była statystycznie nieistotna<ref name=":10" />.
 
Badanie z 2011 uznało marihuanę za generalnie bezpieczną w leczeniu bólu u chorych [[Onkologia|onkologicznych]]<ref>Lynch ME, Campbell F (November 2011). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3243008/ "Cannabinoids„Cannabinoids for treatment of chronic non-cancer pain; a systematic review of randomized trials"trials”]. ''British Journal of Clinical Pharmacology'' (Review). '''72''' (5): 735–44. doi:[https://bpspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x 10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3243008/ 3243008]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21426373/ 21426373].</ref> i wydają się bezpieczniejsze od [[Opioidy|opioidów]] w [[Medycyna paliatywna|opiece paliatywnej]]<ref>Carter GT, Flanagan AM, Earleywine M, Abrams DI, Aggarwal SK, Grinspoon L (August 2011). "Cannabis„Cannabis in palliative medicine: improving care and reducing opioid-related morbidity"morbidity”. ''The American Journal of Hospice & Palliative Care'' (Review). '''28''' (5): 297–303. doi:[https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1049909111402318 10.1177/1049909111402318]. PMID [[21444324]].</ref>.
 
=== HIV/AIDS ===
Brak jest wystarczających dowodów na bezpieczeństwo i efektywność stosowania marihuany i kannabinoidów w leczeniu pacjentów z [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]/[[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]] lub [[Anoreksja (objaw)|jadłowstrętem]] w przebiegu AIDS. Według stanu na rok 2013, istniejące badania nie mają znaczenia klinicznego z powodu stronniczości autorów, zbyt małych grup pacjentów uczestniczących w próbach badawczych i braku długoterminowych doświadczeń<ref>Lutge EE, Gray A, Siegfried N (April 2013). "The„The medical use of cannabis for reducing morbidity and mortality in patients with HIV/AIDS"AIDS”. ''The Cochrane Database of Systematic Reviews'' (Review). '''4''' (4): CD005175. doi:[https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005175.pub3/full 10.1002/14651858.CD005175.pub3]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23633327/ 23633327].</ref>.
 
=== Stwardnienie rozsiane ===
Preparat [[sativex]] jest dopuszczonym do obrotu w Polsce i na świecie preparatem medycznej marihuany, stosowanym w łagodzeniu umiarkowanych lub ciężkich objawów [[Spastyczność|spastyczności]] u pacjentów ze [[Stwardnienie rozsiane|stwardnieniem rozsianym]], z brakiem odpowiedzi na inne leki łagodzące objawy spastyczności<ref name=":11">{{Cytuj |autor = |tytuł = Sativex w bazie leków mp.pl |data = |data dostępu = 2020-04-16 |url = https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/88409,Sativex-aerozol-do-stosowania-w-jamie-ustnej}}</ref>. Jest lekiem dostępnym na receptę Rpw (lek narkotyczny)<ref name=":11" />.
 
Kliniczne dowody na jego skuteczność wciąż pozostają niepewne. Spośród dwóch wstępnych badań trzeciej fazy poświęconych leczeniu pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, pierwsze wykazało redukcję spastyczności o 1.2 punktu na skali od 0 do 10 (w porównaniu do 0.6 po zastosowaniu [[placebo]]), drugie wykazało redukcję o 1 punkt (przy 0.8 pod wpływem placebo). Tylko pierwsze badanie osiągnęło statystyczną istotność<ref>Schubert-Zsilavecz, M, Wurglics, M, ''Neue Arzneimittel 2011/2012'' (w języku niemieckim).</ref>. W 2009 roku metaanaliza 6 badań wykazała duże rozbieżności w skuteczności u różnych pacjentów, ze statystycznie nieistotną tendencją do zmniejszania spastyczności<ref>{{cytuj |autor=Lakhan, Shaheen E; Rowland, Marie |data=2009 |pmc=PMC2793241 |tytuł=Whole plant cannabis extracts in the treatment of spasticity in multiple sclerosis: a systematic review |czasopismo=BMC Neurology |wolumin=9 |numer=59 |doi=10.1186/1471-2377-9-59 |pmid=19961570}}</ref>. Przegląd systematyczny z 2014 Amerykańskiej Akademii Neurologii wykazał, że nabiximole są "prawdopodobnie„prawdopodobnie efektywne"efektywne” przeciwko [[Spastyczność|spastyczności]], [[ból]]owi i zaburzeń [[Mikcja|mikcji]], ale nie wykazują skuteczności przeciwko [[Drżenie samoistne|drżeniom]]<ref>{{cytuj |autor=Koppel, Barbara S.; Brust, John C. M.; Fife, Terry; Bronstein, Jeff; Youssof, Sarah; Gronseth, Gary; Gloss, David |data=2014-04-29 |pmc=PMC4011465 |tytuł=Systematic review: efficacy and safety of medical marijuana in selected neurologic disorders: report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology |czasopismo=Neurology |wolumin=82 |numer=17 |s=1556–1563 |doi= 10.1212/WNL.0000000000000363 |oclc=960771045 |issn=1526-632X |pmid=24778283}}</ref>.
 
=== Inne preparaty ===
[[Tetrahydrokannabinol|Marinol]] jest pierwszym syntetycznym (a więc nie pozyskiwanym z konopi czy marihuany) tetrahydrokannabinolem ([[Tetrahydrokannabinol|dronabinol]]) zaaprobowanym przez amerykańską [[Agencja Żywności i Leków|Agencję Żywności i Leków]]. Początkowo uzyskał rejestrację jako lek przeciwwymiotny u pacjentów poddawanych chemioterapii z powodu nowotworu, u których konwencjonalne leczenie nudności okazało się nieskuteczne. Następnie wskazania rozszerzono i obecnie Marinol stosowany jest w leczeniu anoreksji w przebiegu [[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]]{{r|marinol}}. Lek wytwarzany jest w postaci kapsułek, dostępny w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Obecnie{{kiedy|data=2014-04}} bada się go jako lek na zespół jelita drażliwego i przewlekłe bóle{{r|Świat Nauki grudzień 2011}}.
 
Kolejnym syntetycznym kannabinoidem jest [[nabilon]] – budową chemiczną zbliżony do THC, dostępny jako Cesamet{{r|cesamet}}. Jest lekiem przeciwwymiotnym – z tymi samymi ograniczeniami co Marinol. Liczne badania wykazują umiarkowaną skuteczność w leczeniu [[Fibromialgia|fibromialgii]]<ref>Fine PG, Rosenfeld MJ (2013). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820295/ "The„The endocannabinoid system, cannabinoids, and pain"pain”]. ''Rambam Maimonides Medical Journal'' (Review). '''4''' (4): e0022. doi:[https://www.rmmj.org.il/issues/18/Articles/298 10.5041/RMMJ.10129]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820295/ 3820295]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24228165/ 24228165].</ref> i [[Stwardnienie rozsiane|stwardnienia rozsianego]]<ref>Wissel J, Haydn T, Müller J, Brenneis C, Berger T, Poewe W, Schelosky LD (October 2006). "Low„Low dose treatment with the synthetic cannabinoid Nabilone significantly reduces spasticity-related pain : a double-blind placebo-controlled cross-over trial"trial”. ''Journal of Neurology'' (Research article). '''253''' (10): 1337–41. doi:[https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00415-006-0218-8 10.1007/s00415-006-0218-8]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16988792/ 16988792].</ref>.
 
W 2006 roku w Europie do leczenia otyłości został wprowadzony [[rimonabant]] - [[Antagonista (farmakologia)|antagonista]] [[Receptory kannabinoidowe typu 1|receptora kannabinoidowego typu 1]] (CB1)<ref name=":12">{{Cytuj |autor = Amir H. Sam, Victoria Salem, Mohammad A. Ghatei |tytuł = Rimonabant: From RIO to Ban |czasopismo = Journal of Obesity |data = 2011-07-06 |data dostępu = 2020-04-15 |doi = 10.1155/2011/432607 |pmid = 21773005 |pmc=PMC3136184}}</ref>. W 2008 roku, po dwóch latach klinicznych obserwacji został wycofany z rynku z powodu efektów ubocznych - zaburzeń [[Zaburzenia depresyjne|depresyjnych]] i [[Zaburzenia lękowe|lękowych]], a także nasilonych [[nudności]] i [[Zawroty głowy|zawrotów głowy]]<ref name=":12" />. Stosowanie rimonabantu wiązało się z 1,4 raza większym ryzykiem ciężkich działań niepożądanych w porównaniu do placebo<ref name=":12" />. Pacjenci przyjmujący rimonabant 2,5 raza częściej przerywali leczenie z powodu depresyjnych zaburzeń nastroju w stosunku do grupy kontrolnej<ref name=":12" />.
 
== Marihuana jako używka ==
Linia 68:
* zaburzenia w percepcji czasu
* zwiększone łaknienie (slang ''gastrofaza''<ref>{{Cytuj książkę |autor = Maciej Widawski (red. nauk.) |tytuł = Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego |wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego |miejsce = Gdańsk |data = 2010 |isbn = 9788373267763}}</ref>)
U mężczyzn stosujących marihuanę stwierdzono podwyższony poziom [[testosteron]]u w [[Surowica (hematologia)|surowicy]]<ref>{{Cytuj |autor = J. E. Thistle, B. I. Graubard, M. Braunlin, H. Vesper, B. Trabert |tytuł = Marijuana use and serum testosterone concentrations among U.S. males |czasopismo = Andrology |data = 2017|wolumin = 5 |numer = 4 |s = 732–738 |doi = 10.1111/andr.12358 |język = en|pmid=28395129|pmc=PMC5660879}}.</ref>.
 
=== Sposoby przyjmowania ===
Linia 215:
<ref name="American College of Physicians2008">{{cytuj stronę |url = https://www.acponline.org/acp_policy/policies/supporting_medmarijuana_2008.pdf |tytuł = Supporting Research into the Therapeutic Role of Marijuana |autor = American College of Physicians |rok = 2008 |data dostępu = 2015-05-24}}</ref>
<ref name="Anita Młodożeniec Włodzimierz2008-s82-92">{{cytuj pismo |autor = Anita Młodożeniec, Włodzimierz A. Brodniak |tytuł = Ryzyko zachowań samobójczych w chorobach psychicznych |url = http://www.psychiatria.med.pl/darmowy_pdf.phtml?indeks=27&indeks_art=209&VSID=86f4e4d1e277419c7a4d97e580e13cd0 |czasopismo = Psychiatria w Praktyce Klinicznej |język = pl |rok = 2008 |wolumin = 1 |wydanie = 2 |strony = 82–92 |issn = 1899-5071 |data dostępu = 2012-12-13}}</ref>
<ref name="Bogusława Pietrzak Agnieszka2011-s606-615">{{cytuj pismo |autor = Bogusława Pietrzak, Agnieszka Dunaj, Karolina Piątkowska |tytuł = Rola układu kannabinoidowego w patogenezie oraz poszukiwaniu nowych możliwości farmakoterapii zespołu zależności alkoholowej |url = http://www.phmd.pl/fulltxthtml.php?ICID=959461 |miejsceczasopismo = ZakładPostepy FarmakodynamikiHigieny Uniwersytetui MedycznegoMedycyny w ŁodziDoświadczalnej |czasopismomiejsce = PostepyZakład HigienyFarmakodynamiki iUniwersytetu MedycynyMedycznego Doświadczalnejw Łodzi |wolumin=65 |strony = 606–615 |data = 16 września 2011}}</ref>
<ref name="California Medical Association2011">{{cytuj stronę |url = http://www.cmanet.org/files/pdf/news/cma-cannabis-tac-white-paper-101411.pdf |tytuł = Cannabis and the Regulatory Void |autor = California Medical Association |rok = 2011 |data dostępu = 2012-03-10}}</ref>
<ref name="Cannabis in France">{{cytuj stronę |url = http://www.cedro-uva.org/lib/boekhout.france.html |tytuł = Cannabis in France |autor = Tim Boekhout van Solinge |opublikowany = The Centre for Drug Research, [[Uniwersytet Amsterdamski]] |data dostępu = 2012-12-17}}</ref>
<ref name="cesamet">[http://www.gwpharm.com/relief%20of%20Cancer%20Pain.aspx Sativex receives Qualifying Notice for approval in Canada for the relief of Cancer Pain].</ref>
<ref name="pmid9719080">{{Cytuj |autor = S. H. Barsky, M. D. Roth, E. C. Kleerup, M. Simmons, D. P. Tashkin |tytuł = Histopathologic and molecular alterations in bronchial epithelium in habitual smokers of marijuana, cocaine, and/or tobacco |czasopismo = Journal of the National Cancer Institute |data = 1998 |wolumin = 90 |numer = 16 |s = 1198–1205 |pmid = 9719080 | doi = 10.1093/jnci/90.16.1198|dostęp = o}}</ref>
<ref name="Cour d Arbitrage">{{cytuj stronę |url = http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/api2.pl?lg=fr&pd=2004-10-28&numac=2004203248 |tytuł = Cour d’Arbitrage |opublikowany = justice.belgium.be |język = fr nl}}</ref>
<ref name="druglibrary">[http://www.druglibrary.org/Schaffer/Library/studies/ledain/physiological_effects.htm ''The Report of the Canadian Government Commission of Inquiry into the Non-Medical Use of Drugs – 1972''].</ref>
<ref name="druglibrary-who-index">[http://www.druglibrary.org/schaffer/hemp/general/who-index.htm pełny tekst raportu] {{lang|en}}.</ref>
<ref name="erowid-cannabis-driving4">[http://www.erowid.org/plants/cannabis/cannabis_driving4.shtml Marijuana And Actual Driving Performance Executive Summary National Highway Traffic Safety Administration By Robbe HWJ, O’Hanlon JF, November 1993].</ref>
<ref name="Gary Fields2009">{{cytuj stronę |url = http://online.wsj.com/article/SB124225891527617397.html |tytuł = White House Czar Calls for End to ‘War on Drugs’ |autor = Gary Fields |opublikowany = [[The Wall Street Journal]] |data = 2009-05-14 |język = en}}</ref>
<ref name="H 95 998 AMA Policy Statement">{{cytuj stronę |url = https://www.ama-assn.org/ssl3/ecomm/PolicyFinderForm.pl?site=www.ama-assn.org&uri=/resources/html/PolicyFinder/policyfiles/HnE/H-95.998.HTM |tytuł = H-95.998 AMA Policy Statement on Cannabis |autor = American Medical Association |data dostępu = 2015-05-24}}</ref>
<ref name="Hall2001">{{Cytuj |autor = W. Hall, L. Degenhardt, M. Lynskey |tytuł = The health and psychological effects of cannabis use |wydawca = National Drug and Alcohol Research Centre University of New South Wales |data = 2001 |język = en |seria = Monograph Series No. 44 |s = 73 |issn = 1322-5049}}</ref>
Linia 247:
<ref name="nida">[http://www.nida.nih.gov/infofacts/marijuana.html National Institute on Drug Abuse (NIDA) – InfoFacts: Marijuana].</ref>
<ref name="NNvol20N2">[http://archives.drugabuse.gov/NIDA_Notes/NNVol20N2/Twin.html Twin Study Links Marijuana Abuse, Suicide, And Depression].</ref>
<ref name="norml-item-gliomascancer">[http://norml.org/library/item/gliomascancer Gliomas/Cancer].</ref>
<ref name="Peter Henderson2010">{{cytuj stronę |url = http://www.reuters.com/article/2010/10/06/us-usa-elections-california-marijuana-idUSTRE6945VJ20101006 |tytuł = Most Californians oppose legalizing marijuana: poll |autor = Peter Henderson |opublikowany = reuters.com |data = 2010-10-06 |język = en |data dostępu = 2012-08-19}}</ref>
<ref name="pmid14636956-s401-10">{{Cytuj |autor = Rafael Maldonado, Olga Valverde |tytuł = Participation of the opioid system in cannabinoid-induced antinociception and emotional-like responses |czasopismo = European Neuropsychopharmacology |data = 2003 |wolumin = 13 |numer = 6 |s = 401–410 |pmid = 14636956 | doi = j.euroneuro.2003.08.001}}</ref>
<ref name="Po marihuanę do Czech">{{cytuj stronę |url = http://swiat.newsweek.pl/po-marihuane-do-czech,51130,1,1.html |tytuł = Po marihuanę do Czech |opublikowany = [[Newsweek]] |data dostępu = 2012-12-17}}</ref>
<ref name="Po referendum Kalifornia">{{cytuj stronę |url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,8604236.html |tytuł = Po referendum. Kalifornia przeciwna legalizacji spożycia marihuany |opublikowany = gazeta.pl |data = 2010-11-03 |język = pl |data dostępu = 2012-08-19}}</ref>