Ramiro de Maeztu: Różnice pomiędzy wersjami

| polityk = Ramiro de MaetzuMaeztu

'''Ramiro de MaetzuMaeztu y Whitney, 1szy hrabia de MaetzuMaeztu''' (ur. 4 maja 1874<ref>Niekiedy podaje się błędnie rok 1875</ref> roku w [[Vitoria-Gasteiz]], zm. 29 października 1936 roku w [[Madryt|Madrycie]]) hiszpański dziennikarz, dyplomata, polityk i myśliciel polityczny. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. [[Pokolenie 1898|pokolenia '98]].

[[Plik:Portrait of Ramiro de Maeztu.jpg|lewo|mały|Młody Ramiro de MaetzuMaeztu|alt=]]

De MaetzuMaeztu urodził się i wychował w mieszanej kubańsko-baskijsko-szkockiej rodzinie - stąd przez całe życie mówił i pisał płynnie po angielsku. Jego młodszy brat, Gustaw, został sławnym malarzem. Jako młody człowiek Ramiro był świadkiem kompromitacji państwa hiszpańskiego [[Wojna amerykańsko-hiszpańska|w wojnie ze Stanami Zjednoczonymi]] (kwiecień - sierpień 1898 roku), wskutek której Hiszpania utraciła ostatnie duże posiadłości kolonialne - Kubę i Filipiny. Pod wpływem rzeczonej klęski wykształcił się ruch polityczny, nazwany "pokoleniem '98", do którego zalicza się także de MaetzuMaeztu.

W 1905 roku Ramiro de MaetzuMaeztu wyjechał do Londynu jako korespondent prasowy. Jeszcze przed wybuchem [[Pierwsza wojna światowa|pierwszej wojny światowej]] odwiedził Paryż i Berlin, natomiast już w jej trakcie pisał artykuły do brytyjskiej gazety ''"New Age"''<ref>[https://www.britannica.com/biography/Ramiro-de-Maeztu ''Hasło Ramiro de Maetzu w Encyclopaedia Britannica'']</ref>''.''

Po obaleniu w 1931 roku dyktatury generała Primo de Rivery, de MaetzuMaeztu zaangażował się w powstanie czasopisma i stowarzyszenia o tych samych nazwach: ''[[Acción Española]].'' Celem powstania ''Akcji Hiszpańskiej'' było zjednoczenie rozdrobnionych nurtów prawicy hiszpańskiej ([[Rodziny polityczne|rodzin politycznych]]) - od [[Karlizm|karlistów]] po [[Falanga (partia)|falangę]]. Nurty te, w zamyśle de MaetzuMaeztu, miały porzucić swoje wewnętrzne spory, w dobie zagrożenia komunizmem w [[Druga Republika Hiszpańska|II Republice]]. Próba ta, choć nieudana, może być interpretowana jako powstanie ideowego podłoża pod przyszły obóz [[Frankizm|frankistowski]] podczas [[Hiszpańska wojna domowa|wojny domowej]].<ref name=":1">[[Adam Wielomski|Wielomski Adam]], ''Doktryna polityczna Hiszpanii Franco,'' [w:] Maciej Słęcki i Bohdan Szklarski (red.), ''Franco i Salazar. Europejscy dyktatorzy,'' s. 85-104, von borowiecky: Radzymin, 2012. ISBN 978-83-60748-27-5</ref><ref name=":0" />.

Został nazwany przez poetę José María Pemán "Kapitanem Krucjaty" (w sferach prawicowo-katolickich wojnę domową nazywano "ostatnią krucjatą"). W 1948 roku w Madrycie powstał Instytut Ramiro de MaetzuMaeztu. W 1974 roku [[generał Franco]] utworzył dziedziczne hrabstwo de MaetzuMaeztu, nadając pisarzowi ten tytuł i tytułując go "obrońca ''Hispanidad'', żarliwy katolik, znakomity pisarz, filozof i myśliciel, niestrudzony bojownik o jedność i wielkość Ojczyzny, za której sprawę ofiarował swoje życie"<ref name=":0" />.

Ramiro de MaetzuMaeztu rozpoczynał działalność publiczną w periodykach o orientacji [[Socjalizm|socjalistycznej]], wciąż pozostając pod wpływem publicystów liberalnych, w nurcie których pozostawał będąc w Anglii. Dopiero pod wpływem lektury [[Juan Donoso Cortés|Juana Donoso Cortésa]] zmienił poglądy na bardziej prawicowe<ref name=":0" />. To właśnie Ramiro de MaetzuMaeztu nakierował pokolenie 1898 na tory konserwatywne i katolickie światopoglądowe, zbliżając go nawet do [[Karlizm|karlizmu]], jednak bez elementu zaściankowości i wiejskiego ideału wspólnoty - de MaetzuMaeztu i jego towarzysze za swoje ulubione stwierdzenie uznali ''modernismo'' (pol. nowoczesność)<ref name=":1" />.

Za głównych mentorów Ramiro de MaetzuMaeztu w zakresie myśli politycznej podaje się [[Juan Donoso Cortés|Juana Donoso Cortésa]]<ref name=":0" /> i [[Friedrich Nietzsche|Fryderyka Nietzschego]]. W przypadku tego drugiego podkreślana jest także fascynacja, jaką de MaetzuMaeztu wykazywał w kierunku społeczeństwa japońskiego, uważając je za wcielenie własnej interpretacji niemieckiego filozofa<ref>{{Odn|Torres|s=73|ref=nie}}</ref>. Na jego myśl ekonomiczną wpływ miały dzieła [[Max Weber|Maxa Webera]] i [[Werner Sombart|Wernera Sombarta]]<ref name=":2">{{Cytuj |autor = José Alsina Calvés |tytuł = Ramiro de Maeztu y la formulación del Capitalismo católico |czasopismo = La Razón histórica: revista hispanoamericana de historia de las ideas políticas y sociales |data = 2011 |data dostępu = 2020-04-28 |issn = 1989-2659 |numer = 16 |s = 10–26 |url = https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4185932}}</ref>.

Terminu ''[[Hispanidad]]'' jako pierwszy zaczął używać jezuita - [[Zacarías de Vizcarra]], którego de MaetzuMaeztu poznał jako ambasador. Terminem tym chciano zastąpić frazę "rasa hiszpańska", która w tamtych czasach kojarzona była na sposób [[Rasizm|rasistowski]]<ref name=":0" />. Pojęcie to jest praktycznie nieprzetłumaczalne na żaden inny język poza hiszpańskim - używane było bardziej jako zwrot publicystyczny wzorowany na ''Christianidad,'' czyli Chrześcijaństwo.

''Hispanidad'' w ujęciu de MaetzuMaeztu miało być szerokim sojuszem państw katolickich pod przewodnictwem Hiszpanii - szczególnie państw powstałych na gruzach dawnego imperium kolonialnego w Ameryce Łacińskiej, który to sojusz miał być przeciwstawiony zarówno [[Nihilizm|nihilistycznemu]] i [[Liberalizm|liberalnemu]] zachodowi (gł. [[USA]] i [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]), oraz wschodniemu, [[Materializm|materialistycznemu]] komunizmowi ([[ZSRR]]; de MaetzuMaeztu nie dożył powstania [[Blok wschodni|bloku wschodniego]])<ref name=":1" />. Jednocześnie de MaetzuMaeztu odcinał zdecydowanie ''Hispanidad'' od wszelkich idei rasistowskich i szowinistycznych<ref name=":0" />:

Pod wpływem dzieł Corteza, de MaetzuMaeztu przyjął do swojej myśli politycznej wiele elementów [[Katolicka nauka społeczna|katolickiej nauki społecznej]]. Uznawany jest za twórcę ideologii ''nacionalcatolicismo,'' wedle której "to, co ''narodowe'', zawiera się i usprawiedliwia wyłącznie w służebności wobec tego, co ''uniwersalne'' (religijne)"<ref name=":0" />. Nieco zmodyfikowana forma ''nacionalcatolicismo'' przyjęta została potem (po skompromitowaniu się falangistowskiego [[Narodowy syndykalizm|narodowego syndykalizmu]] przez gospodarczy kryzys Hiszpanii w latach 50.) za naczelną doktrynę polityczną w czasach [[Państwo Hiszpańskie|Państwa Hiszpańskiego]]<ref>[[Tadeusz Miłkowski|Miłkowski Tadeusz]]'', Hiszpania frankistowska 1936-1975,'' [w:] Maciej Słęcki i Bohdan Szklarski (red.), ''Franco i Salazar. Europejscy dyktatorzy,'' s. 61-83, von borowiecky: Radzymin, 2012. ISBN 978-83-60748-27-5</ref>.

Ramiro de MaetzuMaeztu i inni myśliciele pokolenia 1898 byli zwolennikami poglądów wolnorynkowych w sferze gospodarczej, co wyróżniało ich od innych hiszpańskich rodzin politycznych - zarówno od preferujących [[Korporacjonizm#W Kościele rzymskim|katolicki korporacjonizm]] karlistów, jak i [[Narodowy syndykalizm|narodowych syndykalistów]] z Falangi. De MaetzuMaeztu uważał rozwój ekonomiczny za podstawowy warunek sukcesu ''Hispanidad'' - dlatego był zwolennikiem możliwie szybkiej [[Industrializacja|industrializacji]] i modernizacji gospodarczej<ref name=":1" />. Gospodarczo wiąże się także Ramiro de Maetzu ze stanowiskiem [[Terceryzm|terceryzmu]], zwanego przez samego publicystę "kapitalizmem katolickim"<ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof Karczewski |tytuł = Od „Hiszpanii imperialnej” do „imperium europejskiego”. Fundamentalne koncepcje ideowo-polityczne hiszpańskich narodowych rewolucjonistów przełomu XX i XXI w. Część I. Nacjonaliści hiszpańscy |czasopismo = Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem |data = 2013 |data dostępu = 2020-04-28 |issn = 0137-1126 |wolumin = 35 |numer = 2 |url = http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-4230f130-39c8-4bab-bcdf-4c7279a0e64a |język = PL}}</ref><ref name=":2" />. Całkowity ekonomiczny kapitalizm, utożsamiany przez de Maetzu z ideologią liberalną, był przez niego potępiany - zarzucał mu m.in. biurokratyzację gospodarki<ref>{{Odn|Torres|s=141|ref=nie}}</ref>, czy akumulację kapitału przez wyższe klasy społeczne<ref>{{Odn|Torres|s=114|ref=nie}}</ref>.

* ''[https://www.britannica.com/biography/Ramiro-de-Maeztu Hasło Ramiro de MaetzuMaeztu w Encyclopaedia Britannica]''

* [https://myslkonserwatywna.pl/ramiro-de-maeztu/ ''<nowiki>Życiorys Ramiro de MaetzuMaeztu autorstwa prof. Jacka Bartyzela [Myśl Konserwatywna]</nowiki>'']