Wikipedia

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika Wicimaniac (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Andros64.
Znacznik: Wycofanie zmian
Poprawiono literówkę
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej Z aplikacji Android
Linia 1:
{{Państwo infobox
|nazwa_oryginalna = Союз Советских Социалистических Республик<br />Sojuz&nbsp;Sowietskich&nbsp;Socyalisticzeskich&nbsp;Riespublik
|nazwa_polska = Związek Socjalistycznych Republik RadzieckichSowieckich
|p1 = Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka
|p1_flaga = Flag of Russian SFSR (1918-1937).svg
|p2 = Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka
|p2_flaga = Flag of the USSR (1919-1929).svg
|p3 = Białoruska Socjalistyczna Republika RadzieckaSowiecka
|p3_flaga = Flag of the Byelorussian SSR (1919).svg
|p4 = Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika RadzieckaSowiecka
|p4_flaga = Flag of Transcaucasian SFSR.svg
|p5 =
Linia 25:
|flaga_obraz = Flag of the Soviet Union.svg
|godło_obraz = State Emblem of the Soviet Union.svg
|nazwa_dopełniacz = Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichSowieckich
|dewiza = Пролетарии всех стран, соединяйтесь!<br />trb. Proletarii&nbsp;wsiech&nbsp;stran,&nbsp;sojediniajtiesʹ!
|dewiza_język = [[Język rosyjski|ros.]]
Linia 31:
|lokalizacja_obraz = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg
|lokalizacja_współrzędne =
|konstytucja = [[Konstytucja Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichSowieckich]]
|państwo =
|język_urzędowy = [[Język rosyjski|rosyjski]] (język ogólnozwiązkowy)<br />lokalnie:<br />[[Język ukraiński|ukraiński]]<br />[[Język białoruski|białoruski]]<br />[[Język litewski|litewski]]<br />[[Język łotewski|łotewski]]<br />[[Język estoński|estoński]]<br />[[Język mołdawski|mołdawski]]<br />[[Język kazachski|kazachski]]<br />[[Język ormiański|ormiański]]<br />[[Język gruziński|gruziński]]<br />[[Język azerski|azerski]]<br />[[Język turkmeński|turkmeński]]<br />[[Język kirgiski|kirgiski]]<br />[[Język tadżycki|tadżycki]]<br />[[Język uzbecki|uzbecki]]
Linia 45:
|głowa_terytorium_opis =
|w_imieniu_tekst = Ostatni zastępca głowy państwa
|w_imieniu_urząd = [[Prezydent Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichSowieckich|wiceprezydent]]
|w_imieniu = [[Giennadij Janajew]]
|szef_rządu = [[Premierzy Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichSowieckich|premier]] [[Iwan Siłajew]]
|szef_rządu_opis =
|w_imieniu_tekst2 =
Linia 65:
|od_kogo =
|utworzenie_data = 30 grudnia 1922
|likwidacja_sposób = Deklaracja Rady Najwyższej ZSRRZSRS o rozwiązaniu ZSRRZSRS
|przez_kogo = [[Rada Najwyższa ZSRRZSRS]]
|likwidacja_data = 26 grudnia 1991<ref name=ok>[[:s:ru:Декларация Совета Республик ВС СССР от 26.12.1991 № 142-Н|Deklaracja № 142-Н Rady Najwyższej ZSRRZSRS z 26 grudnia 1991, formalnie rozwiązująca ZSRRZSRS jako państwo i podmiot prawa międzynarodowego.]]</ref>
|religia_dominująca = [[ateizm państwowy]]
|waluta_nazwa = [[rubel radziecki]]
|waluta_symbol = SUR
|UTC = +2 ([[Mińsk]])<br />do +13 ([[Kamczatka]])
|hymn = <center>[[Plik:Gimn Sovetskogo Soyuza (1977 Vocal).oga]]</center>[[Hymn Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichSowieckich|Государственный гимн СССР]]<br />trb. Gosudarstwennyj gimn SSSR
|hymn_nazwa_polska = Hymn państwowy ZSRRZSRS
|kod_ISO =
|domena = [[.su]]
Linia 88:
}}
{{Komunizm}}
'''Związek Socjalistycznych Republik RadzieckichRadzickich''' (in. '''Związek Radziecki''', '''Związek Sowiecki''', '''Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich'''<ref>Por. np.{{Cytuj |tytuł = 95 lat temu powstał ZSRS |czasopismo = gosc.pl |data = 2017-12-30 |data dostępu = 2018-05-11 |url = http://gosc.pl/doc/4402862.95-lat-temu-powstal-ZSRS}}</ref><ref name="dz2">{{Cytuj|url=https://dzieje.pl/aktualnosci/95-lat-temu-powstal-zwiazek-socjalistycznych-republik-sowieckich|tytuł=95 lat temu powstał ZSRS – totalitarne państwo komunistyczne|data=2017-12-30|opublikowany=dzieje.pl}}</ref><ref>[http://www.dig.pl/index.php?s=karta&id=1096 Jakub Kalinowski, ''Praktyka władz Polski i ZSRS w postępowaniu z archiwaliami Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1963'', Warszawa 2014, ISBN 978-83-7181-843-1]</ref><ref>{{Cytuj |autor = [[Paweł Wieczorkiewicz]] |tytuł = Sowiety. Historia ZSRS |data = 2017 |isbn = 978-83-7565-533-9 |inni = Małgorzata Pilecka (redakcja) |miejsce = Łomianki |wydawca = Wydawnictwo LTW |oclc = 1010869101}}</ref>, skr. '''ZSRR''', '''ZSRS''', {{w języku|ru|Советский Союз, Союз Советских Социалистических Республик, СССР}}; ''Sowietskij Sojuz'', ''Sojuz Sowietskich Socyalisticzeskich Riespublik'', ''SSSR'') – historyczne [[Komunizm#Komunizm jako ustrój państwa|państwo komunistyczne]] położone we [[Europa Wschodnia|wschodniej Europie]] oraz północnej i środkowej [[Azja|Azji]], ze stolicą w [[Moskwa|Moskwie]], istniejące w latach 1922–1991. Miało powierzchnię 22 mln km², rozciągało się od [[Morze Bałtyckie|Morza Bałtyckiego]] i [[Morze Czarne|Czarnego]] do [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]]. Nominalnie ZSRR był [[Federacja|federacją]] narodowych [[Republika radziecka|republik radzieckich]], w praktyce był krajem o mocno [[Centralizacja (prawo)|scentralizowanej]] władzy i gospodarce. Ustrój polityczny i gospodarczy państwa był [[Dyktatura|dyktaturą]] [[System jednopartyjny|monopartyjną]], w którym władzę sprawowała [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|WKP(b)/KPZR]] według koncepcji tzw. [[Dyktatura proletariatu#Praktyka|„dyktatury proletariatu”]]<ref name="tot">{{Cytuj książkę |url= https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/6584/Totalitaryzm_przetrwal_do_XXI_wieku_2011.pdf |autor=Praca zbiorowa |strony=15-21 |tytuł=Totalitaryzm przetrwał do XXI wieku |isbn=9788375711622 |data=2011 |miejsce=Kraków}}</ref><ref name="kons">{{Cytuj książkę |tytuł=Idea wychowania nowego człowieka (homo sovieticus) i jej odzwierciedlenie w założeniach programowych Wszechzwiązkowej Organizacji Pionierskiej |url= https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/57463/grzybowski_idea_wychowania_nowego_czlowieka_homo_sovieticus_2018.pdf |autor=Romuald Grzybowski |doi=10.4467/24504564PMP.18.015.8654 |strony=298 i dalej |data=2018}} [http://www.ejournals.eu/PMP/2018/Numer-4/art/11640/ Informacja o wydawnictwie na stronie ejournals.eu]</ref>{{r|PWN}}. W okresie dyktatorskich rządów [[Józef Stalin|Józefa Stalina]] został wprowadzony [[Totalitaryzm|system totalitarny]], który po jego śmierci (w 1953) przekształcił się w [[Autorytaryzm (ustrój)|autorytaryzm]]<ref>{{Cytuj |autor = Klaus von Beyme |tytuł = On Political Culture. |data = 2013 |data dostępu = 2019-12-08 |isbn = 3-319-01558-3 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |oclc = 875630598}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Rutland, Peter. |tytuł = The politics of economic stagnation in the Soviet Union : the role of local party organs in economic management |data = 1993 |data dostępu = 2019-12-08 |isbn = 9780511877902 |miejsce = Cambridge |wydawca = Cambridge University Press |oclc = 726823999}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Taubman, William |tytuł = Khrushchev |data = 2005 |data dostępu = 2019-12-08 |isbn = 5-235-02838-4 |miejsce = Moskva |wydawca = Molodai︠a︡ gvardii︠a︡ |oclc = 68190525}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Ro'i, Yaacov. |tytuł = Jews and Jewish life in Russia and the Soviet Union |data = 1995 |data dostępu = 2019-12-08 |isbn = 0-7146-4619-9 |miejsce = Ilford, Essex, England |wydawca = F. Cass |oclc = 31170792}}</ref>. Kolejną zmianę w systemie władzy ZSRR przyniosła [[pieriestrojka]], w wyniku której w kraju (od 1990) zapanował [[System semiprezydencki|ustrój semiprezydencki]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = "Law of the USSR of March 14, 1990 N 1360-I 'On the establishment of the office of the President of the USSR and the making of changes and additions to the Constitution (Basic Law) of the USSR'". |data = |data dostępu = 2019-12-08 |opublikowany = constitution.garant.ru |url = http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1977/zakony/185465/}}</ref>.
 
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich został utworzony 30 grudnia 1922 na mocy [[Traktat założycielski ZSRR|traktatu założycielskiego ZSRR]] zawartego przez rządzone wspólnie przez [[Bolszewicy|bolszewików]], lecz formalnie niepodległe: [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjską FSRR]], [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińską SRR]], [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruską SRR]] i [[Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Zakaukaską FSRR]]<ref name="PWN">{{encyklopedia PWN|id = 4002438|tytuł=Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|data dostępu=2019-09-20}}</ref>. Spośród 18 republik związkowych wchodzących w różnych okresach w skład ZSRR jedynie Białoruska SRR i Ukraińska SRR posiadały (obok samego ZSRR) podmiotowość międzynarodową i były założycielami [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|Organizacji Narodów Zjednoczonych]], a także członkami większości [[Organizacje wyspecjalizowane ONZ|organizacji wyspecjalizowanych ONZ]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Osmańczyk|imię=Edmund Jan|autor link=Edmund Osmańczyk|tytuł=Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych|rok=1982|wydawca=Wiedza Powszechna|miejsce=Warszawa|strony=64, 94, 554|isbn=83-214-0092-2}}</ref>. Rosyjska FSRR&nbsp;odgrywała rolę dominującą w całej historii ZSRR. W niej, jako największej republice związkowej, żyła ponad połowa populacji kraju.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Związek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich”