Powstanie Kosińskiego: Różnice pomiędzy wersjami

Bezpośrednim powodem wybuchu był spór między hetmanem kozackim Krzysztofem Kosińskim a starostą białocerkiewskim i wojewodą wołyńskim [[Janusz Ostrogski|Januszem Ostrogskim]]. Kosiński był prawdopodobnie pochodzącym z Podlasia szlachcicem<ref>Serczyk 2008, s. 93.</ref>, który zasłużył się Rzeczpospolitej, dowodząc pułkiem kozaków rejestrowych<ref>Jakowenko 2011, s. 263.</ref>. Za co został obdarowany w 1590 roku, za wstawiennictwem hetmana Zamoyskiego, niezamieszkałą "pustynią Rokitna", położoną na wschód od Białej Cerkwi<ref>Serczyk 2008, s. 91.</ref>. Ziemie te wcześniej były w posiadaniu rodu Surynów, po najazdach tatarskich zostały jednak opuszczone<ref name="slow704">''Słownik geograficzny...'', s. 704.</ref>, leżały głównie w biegu Rokitny i Horochowatej, dwóch lewych dopływów [[Roś (rzeka)|Rosi]]<ref>Jabłonowski 1897, s. 687.</ref>, w nie dużej odległości od kozackiego szpitala w monasterze [[Trechtymirów|trechtymirowskim]]. Dalszy przebieg zdarzeń nie jest do końca jasny, bowiem wkrótce teren ten zostaje zajęty przez starostę czerkaskiego i kaniowskiego [[Aleksander Wiśniowiecki|Aleksandra Wiśniowieckiego]], który wkrótce odstępuje te ziemie Januszowi Ostrogskim<ref name="slow704"/>. Transakcje te działy się w krótkim czasie, bowiem już w grudniu 1591 Kosiński zbrojnie napada na Białą Cerkiew wszczynając tym samym bunt<ref>Serczyk 2008, s. 94.</ref>. Możliwe jest, że Kosiński odstąpił prawa do pustyni jednemu z kniaziów, zdając sobie sprawę, że nie jest w stanie sam zagospodarować tak dużego obszaru. Było to częste zjawisko w tym wczesnym okresie kolonizacji pustek ukrainnych i jeden z powodów kumulacji gruntów w rękach kilku wielkich właścicieli, kiedy obdarowani za zasługi wojenne weterani zbywali grunty magnatom<ref>Jabłonowski 1897, s. 119-120.</ref> Równie prawdopodobne jest, że Kosiński został siłą wyparty przez kniaziów<ref>Jakowenko 2011, s. 264.</ref>, którzy przemocą włączyli pustynię do swego majątku. Niewątpliwie Kosiński żywił urazę i czuł się pokrzywdzony przez Ostrogskiego.

 

 

Mediacje [[regimentarz|regimentarzy koronnych]] na nic się nie zdały i król [[Zygmunt III Waza]] ogłosił 16 stycznia 1593 roku uniwersał, zwołujący [[pospolite ruszenie]] szlachty województw: [[województwo kijowskie|kijowskiego]], [[województwo bracławskie|bracławskiego]] i [[województwo wołyńskie (I Rzeczpospolita)|wołyńskiego]]. Tymczasem oddziały Kosińskiego zdobyły silną twierdzę [[Ostropol]], jednak na wieść o liczących 5-6 tys ludzi oddziałach Ostrogskiego, które mimo surowej zimy zdążały przeciwko niemu, zaczął wycofywać się na wschód.