35 Pułk Piechoty (II RP): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Formowanie i zmiany organizacyjne: drobne merytoryczne |
→Pułk w walkach o granice: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 72:
Następnie, w ramach ofensywy [[Front Litewsko-Białoruski|Frontu Litewsko-Białoruskiego]], atakował w kierunku [[Łuniniec|Łunińca]]. 8 lipca batalion zdobył [[Łunin]] i [[Białe Jezioro]], 3 sierpnia zajął [[Rożan Wielki|Wielki Rożen,]] a dzień później Wiznę. W ramach wypadu na [[Słuck]], 1 kompania ppor. Romana Fiedorowicza zdobyła Bołoczyce i wzięła do niewoli 111 jeńców, w tym 3 oficerów{{odn|Brzychaczek|1929|s=9}}.
10 sierpnia I/35 pp z 2/[[3 Pułk Ułanów Śląskich|3 puł]] i plutonem [[7 Pułk Artylerii Lekkiej (II RP)|7 pap]] uderzył na przedmieścia [[Słuck|Słucka]]{{odn|Brzychaczek|1929|s=8}}. W ciężkich walkach ulicznych zdobyto miasto, 300 jeńców, dużo sprzętu wojennego, a także odbito zrabowane wcześniej przez bolszewików cenne przedmioty z okolicznych dworów.
Od 18 sierpnia batalion w składzie [[XVIII Brygada Piechoty (II RP)|XVIII Brygady Piechoty]] prowadził działania pościgowe w kierunku południowo-wschodnim, 4 października osiągając [[Ptycz|Ptyczę]]{{odn|Kirszak|2000|s=5}}. Tu nastąpiła stabilizacja frontu na froncie polsko-bolszewickim. Prowadzono jedynie walki o znaczeniu lokalnym. W oddziałach prowadzono reorganizację
; Działania batalionu chełmskiego
Linia 94:
Będąc składzie grupy mjr. Leopolda Lisa-Kuli, od 15 stycznia 1919 walczyła w okolicy [[Rawa Ruska|Rawy Ruskiej]]{{odn|Brzychaczek|1929|s=17}}. Również pozostałe kompanie batalionu walczyły w rozproszeniu. 5. i 6 kompania wraz z 10 kompanią III batalionu stacjonowała w [[Kowel|Kowlu]]. Dowództwo nad nimi objął por. [[Wacław Klaczyński]]. Po opuszczeniu Kowla improwizowany batalion odmaszerował do [[Pawliwka (obwód wołyński)|Porycka]] i dalej do [[Stary Czartorysk|Czartoryska]]. Tu, w czerwcu i lipcu 1919, będąc w składzie Grupy płk. [[Stanisław Sochaczewski|Stanisława Sochaczewskiego]], prowadził walki nad [[Styr|Styrem]] i [[Horyń|Horyniem]]. 14 lipca odpierał ataki wojsk bolszewickich pod Małą i [[Werbcza|Wielką Werbczą]]. Miesiąc później wszystkie pododdziały baonu połączyły się w [[Sarny|Sarnach]] tworząc II batalion 35 pułku piechoty{{odn|Kirszak|2000|s=7}}.
=== Walki pułku na Wołyniu ===
; Nad Uborcią
W sierpniu 35 pułk piechoty bez I batalionu dowodzony przez ppłk. [[Mieczysław Ryś-Trojanowski|Mieczysława Rysia-Trojanowskiego]] ruszyły do [[Natarcie|natarcia]]. Celem było odrzucenia bolszewików na wschodni brzeg Uborci. Między 26 sierpnia a 4 września toczono ciężkie walki o [[Olewsk (stacja kolejowa)|węzeł kolejowy Olewsk]]{{odn|Brzychaczek|1929|s=19}}. 29 sierpnia 9 kompania por. [[Romuald Salnicki|Romualda Salnickiego]] zajęła północną część miasta wraz z dworcem kolejowym. Dopiero 4 września pozostałe kompanie III batalionu kpt. Wielkopolanina-Nowakowskiego zajęły pozostałą część miasta. Kilka dni później pułk przekazał swoje pozycje batalionowi z [[Armia Polska we Francji|Błękitnej Armii]] i odszedł do [[Odwód|odwodu]].
Tymczasem wojska sowieckie ponownie opanowały [[Olewsk]]. Uderzający z odwodu 35 pułk piechoty powtórnie odparł wroga i rozbudował pozycje obronne nad [[Uborć|Uborcią]]{{odn|Kirszak|2000|s=7}}.
17 września, po dwugodzinnej walce, II batalion został wyparty z [[Łopatycze|Łopatycz]] na zachodni brzeg Uboci. Kontratakował z marszu III baonu i z pozycji wyjściowych kompanie II batalionu. Zanotowano przypadek bestialstwa sowieckich oddziałów. Idący w patrolu szer. Antoni Piekarz został pojmany przez Sowietów, ograbiony, rozebrany do naga i w bestialski sposób zamordowany. Wyrwano mu przy tym język i wyłupano oczy{{odn|Bieliński|2016|s=70}}.
Kiedy wiadomość o tym haniebnym czynie dotarła do pododdziałów pułku, uderzyły one z furią i bez zachowania ostrożności na Łopatycze. [[Działania (wojsko)|Działaniami]] nocnymi odcięto nieprzyjacielowi drogę odwrotu i wycięto go „w pień”. Pozostawiono przy życiu 20 jeńców wykorzystanych do odniesienia zdobyczy wojennej.
: W odwodzie Frontu
28 września pułk przeszedł do odwodu [[Front Wołyński|Frontu Wołyńskiego]] i kwaterował w Łucku. Tam został przezbrojony w w broń niemiecką i przemundurowany w nowe sorty.
Linia 105 ⟶ 107:
=== Walki pułku na Polesiu ===
; Walki nad Ptyczą
Jesienią 1919 nastąpiła stabilizacja działań na [[Wojna polsko-bolszewicka|froncie polsko-bolszewickim]]. Prowadzono jedynie walki o znaczeniu lokalnym.
Pułk obsadził 15 kilometrowy odcinek nad Ptyczą. Aktywność obrony zapewniały liczne organizowane [[Wypad (wojsko)|wypady]]{{odn|Bieliński|2016|s=71}}.
28 stycznia 1920 połączone siły 1 i 11 kompanii uderzyły na [[Terebowo|Terebowo Małe]]{{odn|Brzychaczek|1929|s=22}}. Nieprzyjaciel w walce stracił około 50 zabitych i rannych, wzięto 32 jeńców, zdobyto 1 [[Ciężki karabin maszynowy|ckm]] i 50 [[Karabin|karabinów]]. Straty własne: jeden żołnierz ranny, ośmiu odmroziło ręce, a dwóch nogi.<br> 21 lutego pododdziały I batalionu zaatakowały [[Myszanka|Myszankę]]. 3 kompania ppor. Jasieńskiego zaatakowała [[Bateria (wojsko)|baterię]] sowieckiej artylerii, niszcząc jedną armatę, a uprowadzając wraz z zaprzęgiem i 11 końmi drugą{{odn|Kirszak|2000|s=8}}.
; Działania na Kolenkiewicze
Przed ofensywą na Ukrainie [[Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1919)|Naczelne Dowództwo WP]] zadecydowało się zreorganizować siły. W miejsce [[Front (wojsko)|frontów]] utworzono [[Armia (związek operacyjny)|armie]]. Na południowym kierunku operacyjnym sformowano [[6 Armia (II RP)|6 Armię]] gen.por. [[Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański|Wacława Iwaszkiewicza]], [[2 Armia (II RP)|2 Armię]] gen. ppor. [[Antoni Listowski|Antoniego Listowskiego]] i [[3 Armia (II RP)|3 Armię]] [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]].
Linia 117 ⟶ 120:
W tym czasie kolumna południowa w składzie I i II/35 pp, pluton artylerii i pluton jazdy tatarskiej maskowały kierunek głównego uderzenia pułku, a do Kalenkowicz weszła 6 marca. Sukces walk był znaczny. Zajęto stację wraz z warsztatami kolejowymi i zdobyto 21 [[Lokomotywa parowa|parowozów]], 638 wagonów, [[pociąg pancerny]], 4 armaty, 21 ckm i około 600 jeńców. W walce poległ inspektor armii sowieckiej na tym odcinku, były carski oficer gen. Cybulski. Straty własne to 2 zabitych, 6 rannych{{odn|Kirszak|2000|s=9}}.
W następnych dniach pułk zorganizował obronę na północ i południe od toru kolejowego i stacji [[Nachów]]{{odn|Brzychaczek|1929|s=26}}.
25 marca bolszewicy uderzyli siłami 505., 506. i 509. pułku strzelców. Wsparcia udzielał pociąg pancerny ”Czemomorec”.
Zarówno ten atak jak i następne, powtarzające się nieprzerwanie przez cały kwiecień, zostały odparte{{odn|Kirszak|2000|s=10}}.
Linia 131 ⟶ 134:
Pułk obsadził pozycje obronne na zachodnim brzegu{{odn|Kirszak|2000|s=10}}.
W czerwcu ruszyła sowiecka kontrofensywa na Ukrainie. Nieprzyjaciel siłami [[12 Armia (RFSRR)|12.]], [[14 Armia (RFSRR)|14.]] i [[1 Armia Konna|Armii Konnej Budionnego]] oskrzydlił Kijów{{odn|Brzychaczek|1929|s=29}}.
W tej sytuacji Grupa Poleska otrzymała zadanie wyprzeć za Dniepr silną grupę wojsk Armii Czerwonej, która [[Forsowanie|sforsowała]] rzekę poniżej ujścia [[Prypeć (rzeka)|Prypeci]] i dążyła do wyjścia na tyły polskiej [[3 Armia (II RP)|3 Armii]] gen. [[Edward Śmigły-Rydz|Edwarda Śmigłego-Rydza]].
Do tego zadania wyznaczono [[2 Brygada Jazdy|2 Brygadę Jazdy]] wzmocniona II/35 pułku piechoty. 14 czerwca pod [[Łukojedy|Łukojedami]] II batalion wyparł nieprzyjaciela za Dniepr. Po akcji wrócił do macierzystego pułku{{odn|Kirszak|2000|s=10-11}}.
Linia 144 ⟶ 147:
W tym czasie I batalion bił się pod [[Boruska|Boruską]], a II pod [[Prudki (obwód miński)|Prudkiem]], a dowództwo pułku stacjonowało w [[Awciucewicze|Wielkich Awciucewiczach]]. 24 czerwca pododdziały sztabowe zostały zaatakowane przez sowiecką kolumnę kawalerii. Zorganizowana w naprędce przez dowódcę pułku mjr. Wielkopolanina-Nowakowskiego obrona [[Stanowisko dowodzenia|stanowiska dowodzenia]] złożona z telefonistów, konnych łączników oraz pocztowych skutecznie odparła atak Sowietów{{odn|Kirszak|2000|s=11-12}}.
28 czerwca pułk opuścił dotychczasowe pozycje i zorganizował obronę nad Ptyczą{{odn|Brzychaczek|1929|s=32}}. Sytuacja na froncie wymusiła, ze 10 lipca wycofał się znad rzeki, przeszedł do [[Działania opóźniające|działań opóźniających]] i 16 lipca dotarł do [[Łachwa|Łachwy]]{{odn|Kirszak|2000|s=11-12}}.
; Walki pod Grodnem
Linia 157 ⟶ 160:
; Działania nad Narwią
W godzinach nocnych 27 lipca pułk dotarł do Tykocina i obsadził brzeg Narwi od [[Góra Strękowa|Góry Strękowej]] przez [[Tykocin]], Siekierki do ujścia [[Supraśl (rzeka)|Supraśli]]. Dowództwo pułku wraz z odwodowym I batalionem stanęło w Tykocinie. 29 lipca III baon wraz z [[34 Pułk Piechoty (II RP)|2/34 pp]], toczył bój o Siekierki. Wobec groźby okrążenia, batalion wycofał się ze swoich pozycji. Osłonowa 11 kompania por. [[Stanisław Stankiewicz|Stanisława Stankiewicza]] została odcięta od reszty batalionu i dopiero wieczorem dołączyła do pułku{{odn|Brzychaczek|1929|s=35-36}}. W tym samym czasie I batalion wzmocniony dwiema kompaniami [[34 Pułk Piechoty (II RP)|34 pułku piechoty]] bronił [[Popowlany|Popowlan]]. W nocy z 29 na 30 lipca bataliony I i III odmaszerowały do [[Broniszewo (województwo podlaskie)|Broniszewa]]. Z powodzeniem swojej pozycji nad Narwią bronił II batalion. Dopiero 30 lipca, po silnym [[Artyleryjskie przygotowanie ataku|ostrzale artyleryjskim]], Sowietom udało się przeprawić przez Narew i [[Oskrzydlenie|oskrzydlić]] obrońców. Ponadto kawaleria Gaj-Chana zajęła [[Wizna|Wiznę]] i zagroziła Łomży. W tej sytuacji 1 sierpnia XVIII Brygada rozpoczęła dalszy odwrót{{odn|Kirszak|2000|s=13}}.
; W rejonie Łomży
2 sierpnia pułk wymaszerował w kierunku [[Łomża|Łomży]]. Na wysokości [[Zambrów|Zambrowa]] kolumna pułkowa zaatakowana została przez sowieckie [[Ubezpieczenie (wojsko)|ubezpieczenia bojowe]]. 2. i 3 kompania odrzuciła nieprzyjaciela, a następnie, we [[Współdziałanie|współdziałaniu]] z morskim batalionem, rozbito sowiecki 157 pułk strzelców. Kilka kilometrów dalej 5. i 6 kompanie pod ogólnym dowództwem mjr. Klaczyńskiego, zaatakowały skutecznie 156 pułk strzelców{{odn|Brzychaczek|1929|s=40-41}}.
Na dzień 3 sierpnia zaplanowano uderzenie pułku w kierunku Łomży. Jednak i tym razem nieprzyjaciel uprzedził działania Polaków. Łomża została zajęta przez bolszewików. Wobec zaistniałej sytuacji pułk pomaszerował do [[Czerwony Bór (województwo podlaskie)|Czerwonego Boru]], a później do [[Zambrów|Zambrowa]], by 5 sierpnia wejść do [[Wyszków|Wyszkowa]] na odpoczynek. 7 sierpnia został przewieziony samochodami do Trzcianki i wszedł w podporządkowanie [[10 Dywizja Piechoty (II RP)|10 Dywizji Piechoty]] gen. [[Lucjan Żeligowski|Lucjana Żeligowskiego]]. Następnego dnia wieczorem wymaszerował na koncentrację [[Grupa generała Lucjana Żeligowskiego|Grupy gen. Żeligowskiego]] do [[Jaszczołty|Jaszczołt]]{{odn|Kirszak|2000|s=14}}.
Linia 170 ⟶ 173:
35 pułk piechoty atakował w kierunku północnym. W chwili gdy I baon podszedł pod Długosiodło, Sowieci uderzyli na II batalion atakujący na prawym skrzydle pułku. II baon nie wytrzymał uderzenia i wycofał się. Jego odskok osłaniała odwodowa 12 kompania.
Tymczasem Sowieci uzyskali powodzenie na innych odcinkach i weszli na tyły 35 pułku. Pułk musiał się wycofać na pozycje wyjściowe do lasu na północ od Jaszczołt.
Drogę torowały 1., 3. i 4. kompanie strzeleckie. W lesie walczono do świtu 10 sierpnia, po czym pułk odszedł do [[Natolin (Warszawa)|Natolina]]. Straty pułku były duże. Poległo trzech dowódców kompanii i 18 szeregowych. Rannych zostało 2 oficerów i 49 szeregowych{{odn|Brzychaczek|1929|s=42-43}}.
Z Natolina pułk w składzie Grupy płk. [[Mieczysław Mackiewicz|Mieczysława Mackiewicza]] odszedł do [[Serock|Serocka]]{{odn|Kirszak|2000|s=14-15}}.
Linia 178 ⟶ 181:
13 sierpnia 35 pułk piechoty opuścił [[Serock]] i przeszedł w rejon [[Konstantynów (powiat płocki)|Konstantynowa]] i [[Suchocin (województwo mazowieckie)|Suchocina]] na odpoczynek i uzupełnienie{{odn|Bieliński|2016|s=73}}.
W związku z dramatyczną sytuacją na froncie, a szczególnie [[Bitwa pod Radzyminem (1920)|pod Radzyminem]], przyspieszono [[Działania (wojsko)|działania]], a 35 pp już 14 sierpnia skierowany został do [[Borkowo (województwo podlaskie)|Borkowa]]{{odn|
W [[Pomocna|Pomocnej]] III batalion powstrzymał maszerujące na [[Modlin]] oddziały przeciwnika. Czerwonoarmiści zdążyli już jednak sforsować [[Wkra (dopływ Narwi)|Wkrę]], zdobyć [[przyczółek]] i okopać się na zachodnim brzegu rzeki.
Nocą Sowieci uderzyli na pozycje [[41 Suwalski Pułk Piechoty|41 pułku piechoty]] i III/35 pp. Atak został odparty{{odn|Kirszak|2000|s=15}}.
Linia 190 ⟶ 193:
Po rozbiciu sowieckich armii na froncie środkowym i północnym, Wojsko Polskie przegrupowało siły. Rozwiązano 5 Armię, a jej wojska wzmocniły [[3 Armia (II RP)|3 Armię]] w walce z [[1 Armia Konna|1 Armią Konną]] Siemiona Budionnego{{odn|Brzychaczek|1929|s=43}}.
31 sierpnia 35 pułk piechoty został zawagonowany w Ciechanowie i przetransportowany do [[Chełm|Chełma Lubelskiego]]{{odn|Brzychaczek|1929|s=47}}.
3 września odbyła się inspekcja pułków 9 Dywizji Piechoty dokonana przez marszałka [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]], a już 7 września pułk ruszył na front i obsadził zachodni brzeg Bugu od [[Hrebenne (powiat hrubieszowski)|Hrebennego]] przez [[Horodło]], [[Matcze|Matczę]] do Nagórnik. Tu otrzymał zadanie zdobycia mostu w Matczy i zajęcia leżącej na wschodnim brzegu [[Grajewko|Grajewki]].
Rano 10 września, po półgodzinnym [[Artyleryjskie przygotowanie ataku|przygotowaniu artyleryjskim]], III batalion uderzył w kierunku mostu. Sowieci odparli atak, a ich artyleria skutecznie ostrzelała pozycje III batalionu{{odn|Kirszak|2000|s=16}}.
Kilkakrotnie powtarzane szturmy pododdziałów polskich na most nie dały spodziewanych rezultatów i natarcie na tym kierunku przerwano.
12 września wieczorem, zagrożeni okrążeniem od północy, Sowieci opuścili te pozycje i rozpoczęli odwrót{{odn|Brzychaczek|1929|s=48}}. 35 pułk ruszył do [[Pościg|pościgu]] przez Horodło w kierunku [[Włodzimierz Wołyński|Włodzimierza Wołyńskiego]] i [[Łuck|Łucka]]. Nocą 17 września sforsowano [[Styr]] i opanowano Łuck. Tu omyłkowo [[Polskie lotnictwo wojskowe w wojnie polsko-bolszewickiej|polskie lotnictwo]] zbombardowały wkraczające do miasta oddziały. Byli zabici i ranni.
Jeszce w tym samym dniu opuszczono Łuck, a III batalion działaniami nocnymi opanował lewobrzeżne [[Dubno (miasto)|Dubno]]. Ciężkie walki nadal toczyły się o most na [[Ikwa|Ikwie]] i o przedmieścia Dubna{{refn|grupa=uwaga|W walce o most wyróżnili się pchor. Władysław Paul i szer. Kazimierz Iwanowski z 10 kompanii. Wbiegli oni na płonący już most i mimo ognia ckm, ugasili pożar. Za wykazane bohaterstwo obydwaj zostali za to odznaczeni orderem VM{{odn|Kirszak|2000|s=17}}.}}. Bohaterska postawa żołnierzy 10 kompanii pozwoliła całkowicie wyrzucić Sowietów z miasta{{odn|Kirszak|2000|s=17}}.
21 września pułk [[Marsz (wojsko)|marszem pieszym]] przeszedł do [[Hołoby (stacja kolejowa)|stacji kolejowej Hołoby]] i [[Transport kolejowy|transportem kolejowym]] przewieziony został do [[Andrzejowice|Andrzejowic]] w okolicach [[Wołkowysk|Wołkowyska]]. Tu rozpoczął pościg za pobitym w [[Bitwa nad Niemnem|bitwie niemeńskiej]] nieprzyjacielem i 12 października osiągnął [[Traby (Białoruś)|Trąby]]{{odn|Kirszak|2000|s=17}}. Tu zastał go rozejm{{odn|
=== Bilans walk ===
| |||