Przewóz (powiat żarski): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
zagubione przy porządkach
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m int. / dr. red.
Linia 35:
Polską nazwę ''Przewóz'' oraz niemiecką ''Priebus'' w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.13.</ref>. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą ''Przewoz'' (we fragmencie: ''Przewoz, polnische Benennung der Stadt Priebus''), [[Łużyce|łużycką]] ''Pschibus'' oraz [[Germanizacja|zgermanizowaną]] ''Priebus''{{odn|Johann Knie|1830|s=598}}.
 
== Historia ==
Miejscowość o bardzo starej metryce, historycznie leżała w granicach [[Łużyce Górne|Górnych Łużyc]]. Przypuszczalnie&nbsp; już w 1018 r. [[Bolesław I Chrobry|Bolesław Chrobry]] przyłączył ją do Polski<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Wieża głodowa, Przewóz - Zabytek.pl |data dostępu = 2019-09-30 |opublikowany = zabytek.pl |url = https://zabytek.pl/pl/obiekty/przewoz-wieza-glodowa |język = pl}}</ref>. Na przełomie XII i XIII wieku istniała tu słowiańska osada położona na skrzyżowaniu szlaków handlowych, tzw. [[Trakt solny|Niskiej Drogi]] i traktu ze [[Zgorzelec|Zgorzelca]] do [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtu]] przez [[Gubin]]. W XIII wieku rodzina von Packów otrzymała Przewóz jako lenno od piastowskiego księcia [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]]<ref name=":0" />. [[Prawa miejskie]] nadał Przewozowi w 1280 [[księstwo żagańskie|książę żagański]] [[Przemko ścinawski|Przemko]], miasto otoczono wałami ziemnymi, które w późniejszych latach zastąpiono murami, wytyczono [[Rynek (urbanistyka)|rynek]] i drogę przelotową z [[Brama Nyska|Bramą Nyską]] i [[Brama Żarska|Bramą Żarską]]. Tak założone miasto nie posiadało ustalonej przynależności, na przemian wchodziło w skład Łużyc i [[Śląsk]]a. Przewóz na pewno należał ok. 1284 r. do Śląska: tutejszy kościół ufundował bowiem - jak podano w bulli papieskiej z 1311 r. (''oppidum Prebus in Slesia'') - książę Przemek. Niewątpliwe jest też, że przynależność Przewozu do Śląska to stan rzeczy odziedziczony już po czasach księcia [[Konrad I głogowski|Konrada I głogowskiego]]<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Jurek |tytuł = Czy Piastowie głogowscy panowali nad Żarami w XIII-XIV wieku? |data = 1993 |data dostępu = 2019-09-30 |wydawca = Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk |url = http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=303144}}</ref>. Po 1311 roku Przewóz wchodził przejściowo w skład Łużyc, by na lata 1319–1346 wrócić do Dolnego Śląska, wchodząc w skład [[Księstwo jaworskie|księstwa jaworskiego]] pod władzą [[Henryk I jaworski|Henryka I jaworskiego]], i ostatecznie w 1413 razem z okolicą wszedł w granice [[Księstwo żagańskie|Księstwa żagańskiego]] księcia [[Jan I żagański|Jana I żagańskiego]] i tym samym na trwale Dolnego Śląska<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Jurek |tytuł = Czy Piastowie głogowscy panowali nad Żarami w XIII-XIV wieku? |data = 1993 |data dostępu = 2019-09-30 |wydawca = Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk |url = http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=303144}}</ref>. W 1400 mieszczanie uzyskali przywilej wyłączności na sprzedaż soli w „kraju przewoskim”, który na wschodzie sięgał aż po [[Czerna Wielka|Czerną Wielką]]. W średniowieczu rozwinięte było sukiennictwo i browarnictwo z [[Prawo mili|prawem mili zapowiedniej]], handlowano również żelazem. Słynęło również z wytwarzanych noży, kos i sierpów. W 1449 r. utworzono księstwo przewozkie, które otrzymał [[Jan II Szalony]]. Jego wojny z braćmi o majątek po ojcu trwały do 1472 r., kiedy to Jan II pokonał w Żaganiu swojego brata, Baltazara i uwięził go w wieży na zamku w Przewozie, gdzie ten zmarł. Jan II Szalony po kilku miesiącach, jeszcze w 1472 r., księstwo żagańskie wraz z Przewozem sprzedał książętom saskim [[Ernest Wettyn|Ernestowi Wettynowi]] i [[Albrecht Odważny|Albrechtowi Wettynowi]] za 50 tys. [[Floren|florenów]] węgierskich. Od 1519 do początku XVII wieku uprawiano tu winorośl, w 1612 zabudowę strawił ogromny pożar. Odbudowę utrudniała trwająca w latach 1618–1648 [[wojna trzydziestoletnia]], w 1631 pożar zniszczył 64 domy i nowy zamek, wkrótce po tym wybuchła epidemii [[dżuma|dżumy]], do 1633 zmarło 1400 osób. W II połowie XVII wirku wytyczono nowy, dogodniejszy szlag łączący [[Zgorzelec]] z [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtem]]. W 1719 roku odbudowujące się miasto zniszczył kolejny wielki pożar, ożywienie miało miejsce dopiero w XIX wieku, gdy wprowadzono samorząd miejski.
[[Plik:MOs810 WG 41 2017 (Sulecin, Osno, Przewoz) (Rail station in Przewoz) (3).jpg|mały|[[Przewóz (stacja kolejowa)|Budynek stacji kolejowej]]]]
Linia 60:
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Knie | imię = Johann | tytuł = Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen... | wydawca = Barth und Comp.| miejsce = Breslau | rok = 1830 | strony = | isbn = |odn= tak}}