Historia Radomia: Różnice pomiędzy wersjami

 

== Prehistoria ==

 

== Średniowiecze ==

[[File:Saint Wenceslaus church in Radom 01.jpg|thumb|250px|[[Kościół św. Wacława w Radomiu|Kościół św. Wacława]] – pierwszy murowany obiekt w Radomiu]]

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszego Radomia datuje się na [[VIII wiek]] od momentu powstania w dolinie rzeki [[Mleczna (dopływ Radomki)|Mlecznej]] osady o charakterze wiejskim, której mieszkańcy zajmowali się hodowlą bydła i trzody, oraz uprawą [[proso|prosa]] i [[pszenica|pszenicy]]. Odnaleziono również ślady wytopu żelaza. Pod koniec [[IX wiek|IX stulecia]] najprawdopodobniej na skutek podniesienia się poziomu rzeki i zalewania gospodarstw, osada została przeniesiona na pobliskie wzgórze, na którym w [[X wiek]]u na wzniesiono [[gród]] obronny, w kolejnym stuleciu ogrodzono wałem ziemno-drewnianym i [[fosa|fosą]]. Korzystnie położony na skraju Puszczy Radomskiej, na pograniczu [[Mazowsze|Mazowsza]] i [[Małopolska|Małopolski]] stał się Radom ważnym ośrodkiem administracyjnym wczesnych [[Piastowie|Piastów]]. Prawdopodobnie był on miejscem okresowego rezydowania książąt dzielnicowych [[Henryk Sandomierski|Henryka Sandomierskiego]], [[Kazimierz II Sprawiedliwy|Kazimierza Sprawiedliwego]] i jego syna [[Leszek Biały|Leszka Białego]]{{Fakt|data=2009-06}}.

Bezpośrednia wzmianka o mieście, a właściwie [[kasztelan]]ie radomskim Marku pochodzi z roku [[1233]]{{Fakt|data=2009-06}}.

 

[[Plik:Kazimierz III Wielki.jpg|thumb|150px|left|[[Kazimierz III Wielki]], założyciel Nowego Radomia]]

[[File:Church of Saint John the Baptist in Radom 1.jpg|thumb|250px|[[Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu|Kościół farny św. Jana]]]]

[[File:Radom, Mury miejskie - fotopolska.eu (258481).jpg|thumb|250px|right|Relikty [[Mury miejskie w Radomiu|murów miejskich]] [[Miasto Kazimierzowskie|Nowego Radomia]]]]

 

 

Do miasta prowadziły trzy bramy: [[Kraków|Krakowska]] zwana też [[Iłża|Iłżecką]], [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowska]] i [[Lublin|Lubelska]]{{odn|Studium historyczno-urbanistyczne śródmieścia Radomia|1998|s=23}}. Mury miejskie wzmacniało ok. 25 prostokątnych, otwartych do wewnątrz miasta [[baszta|baszt]]. Wewnątrz murów wybudowano nowy [[kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu|kościół pw. św. Jana Chrzciciela]] ([[kościół farny]]). Pomiędzy kościołem a fosą wzniesiono [[Zamek Królewski w Radomiu|Zamek Królewski]]. Zamek miał postać jednopiętrowego ''Domu wielkiego'', skrzydła gospodarczego i trzech wież obronnych. Jedyną pozostałością po ówczesnym kompleksie zamkowym jest fragment ''Domu Wielkiego'' będący dzisiejszą plebanią kościoła farnego.

W roku [[1376]] Radom stał się siedzibą starostwa, miejscem zjazdów szlacheckich, sejmów, podpisywania umów, przyjmowania posłów. Prawdopodobnie na jednym z takich sejmów obrano [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigę Andegaweńską]] córkę [[Ludwik Węgierski|Ludwika Węgierskiego]] królem Polski (królem, ponieważ polskie prawo nie przewidywało dziedziczenia tronu przez królową).

 

[[File:Kazimierz Jagiellonczyk.jpg|thumb|150px|left|[[Kazimierz IV Jagiellończyk]], fundator [[Klasztor i kościół oo. Bernardynów w Radomiu|radomskiego klasztoru bernardynów]]]]

[[Plik:Radom - Bernardine Church&Monastery.JPG|thumb|250px|Kościół i klasztor Bernardynów]]

Okres panowania [[Jagiellonowie|Jagiellonów]] był dla Radomia czasem największej świetności.

 

 

Syn Władysława Jagiełły [[Kazimierz IV Jagiellończyk]], często bywał wraz z żoną [[Elżbieta Rakuszanka|Elżbietą Rakuszanką]] na radomskim zamku przyjmując zagranicznych gości poczynając od posłańców chana tatarskiego, przez posłów króla czeskiego [[Jerzy z Podiebradów|Jerzego]] pragnącego w [[1469]] roku ofiarować koronę [[Czechy|Czech]] jego synowi [[Władysław II Jagiellończyk|Władysławowi]], po swatów księcia [[Bawaria|Bawarii]] [[Jerzy Bogaty|Jerzego Bogatego]] przybyłych w [[1475]] roku z prośbą o rękę [[Jadwiga Jagiellonka (1457–1502)|Jadwigi Jagiellonki]]. Wielki mistrz zakonu krzyżackiego [[Johann von Tieffen|Jan von Tieffen]] złożył [[18 listopada]] [[1489]] roku na zamku w Radomiu [[hołd lenny]] królowi polskiemu.

Od [[1481]] roku Radom stał się stałym miejscem rezydowania królewicza [[Święty Kazimierz|Kazimierza]], syna Kazimierza Jagiellończyka, który z upoważnienia przebywającego wtedy na Litwie ojca pełnił rolę namiestnika Królestwa Polskiego. Przez 2 lata Radom pełnił rolę stolicy Polski.<ref>{{Cytuj |tytuł = Radomskie wędrówki z historią – Radom stolicą Polski |data = 2017-10-30 |data dostępu = 2019-01-02 |opublikowany = TwojRadom.pl |url = https://twojradom.pl/artykul/radomskie-wedrowki/300623}}</ref> Królewicz Kazimierz wkrótce zmarł na [[Gruźlica człowieka|gruźlicę]] i w [[1602]] roku został [[Kanonizacja|kanonizowany]], a obecnie jest patronem [[Diecezja radomska|diecezji radomskiej]] i miasta Radomia. Król Kazimierz Jagiellończyk przebywał na zamku w Radomiu w latach: 1463, 1464, 1469, 1473, 1474, 1478, 1479, 1481, 1486, 1488, 1489 (aż 3 miesiące)<ref>Wiesław Marek Kowalik, „Zamek Królewski w Radomiu”, Radom 2006, s.23</ref>.

 

{{osobny artykuł|Statut Łaskiego}}

 

[[File:Radom, Muzeum Sztuki Współczesnej oddział Muzeum im. Jacka Malczewskiego - fotopolska.eu (238107).jpg|thumb|250px|right|Barokowe domy na Rynku [[Miasto Kazimierzowskie|Miasta Kazimierzowskiego]]]]

 

 

W [[1660]] po opuszczeniu miasta przez Szwedów i podpaleniu go, pozostało tylko 37 domów i 395 mieszkańców. Jednym z ocalałych po „potopie” budynków jest stojący do dziś [[Dom Gąski w Radomiu|dom Gąski]], w którym podczas pobytu w mieście stacjonował król szwedzki [[Karol X Gustaw]]. Wycofujące się wojska zniszczyły również zamek i znajdujący się poza murami klasztor benedyktynek.

 

== Linki zewnętrzne ==

 

{{Historia Radomia}}