Lockheed Martin F-22 Raptor: Różnice pomiędzy wersjami

Po przeglądzie wstępnych propozycji, 31 grudnia 1986 r., Siły Powietrzne USA zawarły dwa kontrakty na 691 milionów każdy, na budowę dwóch prototypów. Kontrakty przyznano zespołom [[Northrop Grumman Corporation|Northrop]]-[[McDonnell Douglas]]' [[Northrop YF-23|YF-23]] oraz [[Lockheed Martin|Lockheed]]-[[Boeing]]-[[General Dynamics]] YF-22. W przeciwieństwie do projektowanych od podstaw na właściwości ''stealth'' konstrukcji [[Lockheed F-117 Nighthawk|F-117A]] oraz [[Northrop B-2 Spirit|B-2]], prototypy nowych maszyn myśliwskich miały być skoncentrowane w pierwszej kolejności na zwrotności oraz łatwości osiągania [[Prędkość naddźwiękowa|prędkości naddźwiękowej]] bez użycia [[Dopalacz (lotnictwo)|dopalacza]]. Prototypy zgodnie z planem miały zostać zbudowane do końca 1989 roku, lecz przedłużono termin o następne 6 miesięcy.

23 kwietnia [[1991]] roku, YF-22 został zwycięzcą konkursu na zaawansowany myśliwiec taktyczny (ATF), gdzie konkurował z prototypem YF-23 Black Widow II zespołu Northrop/McDonnell-Douglas. Obie maszyny miały spełniać wymagania dla przeznaczonych zadań mimo posiadania gorszych właściwości stealth przez zwycięzcę. Samolot posiadał znacznie wyższe od oczekiwanych właściwości manewrowe, dzięki układowi sterów. Argumentami przemawiającymi za wyborem późniejszego Raptora były nieznacznie słabsze osiągi od konkurenta z niższą ceną i mniejszym ryzykiem rozwoju. Doszło mimo wszystko do krytyki wyboru ze względu na wyższe parametry samolotu YF-23. Pojawiły się zarzuty, które postulowały wynik wyboru jako polityczny i finansowy. Przeobrażenia polityczne na świecie w latach 90 XX wieku spowodowały osłabienie Układu Warszawskiego i spadek możliwości otwartego konfliktu. Pojawiające się lokalne konflikty, które odbywają się na krótkich dystansach w kwestii walk powietrznych co przeważyło nad wybraniem tańszego rozwiązania<ref>{{Cytuj|autor=Jacek Gryzik|rozdział=Lockheed Martin F-22 Rpator|tytuł=Lotnictwo|data=Majmaj 2016|issn=1732-5323|s=34}}</ref>.

Umowa na rozpoczęcie produkcji seryjnej podpisana została 2 sierpnia 1991 roku. Z testowanych dwóch prototypów koniecznym był wybór ostatecznej wersji napędu. Do lipca 1995 roku planowane było zbudowanie prototypów produkcyjnych. Pierwsze seryjne F-22 miały zostać ukończone w 1999 roku<ref>{{Cytuj|autor=Jacek Gryzik|rozdział=Lockheed Martin F-22 Raptor|tytuł=Lotnictwo|data=Majmaj 2016|issn=1732-5323|s=35}}</ref>.

=== Prototypy<ref>{{Cytuj|autor=Jacek Gryzik|rozdział=Lockheed Martin F-22 Raptor|tytuł=Lotnictwo|data=maj 2016|issn=1732-5323|s=36-3836–38}}</ref> ===

Podczas pierwszego pokazu seryjnie produkowanego modelu, który odbył się 9 kwietnia 1997 roku w [[Georgia|Georgii]], został on formalnie nazwany F-22 „Raptor”, z imieniem własnym "Spirit„Spirit of America"America”. Jego pierwszy lot odbył się 7 września 1997 roku. W międzyczasie zmniejszona została kolejny raz liczbę zamówionych maszyn do 439 oraz spróbowano obniżyć koszta produkcji przez rezygnację z badania nowego czujnika podczerwieni. Zrezygnowano z dostosowywania samolotu na potrzeby US Navy, na rzecz F-35C Lightning II.

=== Produkcja<ref>{{Cytuj|autor=Jacek Gryzik|rozdział=Lockheed Martin F-22 Raptor|tytuł=Lotnictwo|data=maj 2016|issn=1732-5323|s=39-4339–43}}</ref> ===

|04-4062 do 4083

Pierwsze bojowe zastosowanie uzbrojenia przez F-22 nastąpiło 23 września 2014 roku. Wykonano wtedy uderzenie na cele [[Państwo Islamskie|tak zwanego Państwa Islamskiego]] na terenie Syrii przy użyciu broni naprowadzanej za pomocą systemu [[Global Positioning System|GPS]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Hunter | imię = Jamie | tytuł = First Fighters | czasopismo = Combat Aircraft | oznaczenie = | wolumin = 18 | wydanie = | strony = 34–49 | data = | rok = 2017 | miesiąc = styczeń | odpowiedzialność = | wydawca = | miejsce = | issn =2041-7489| doi = | doietykieta = | pmid = | pmc = | oclc = | bibcode = | id = | cytat = | język = en| data dostępu = | odn =}}</ref>.

Pierwsza katastrofa seryjnego modelu wydarzyła się 20 grudnia 2004 podczas startu. Pilot [[Fotel wyrzucany|katapultował]] się bezpiecznie na moment przed uderzeniem myśliwca o ziemię. Śledztwo wykazało, że krótkotrwała przerwa w zasilaniu podczas wyłączania silnika przed lotem spowodowała usterkę w systemie sterowania lotem. Dane techniczne zarejestrowane podczas zdarzenia posłużyły do wyeliminowania tego problemu w przyszłości. Decyzją dowództwa USAF szczątki maszyny zostały użyte do budowy nowego płatowca<ref>{{Cytuj|autor=From� Mike Mount CNN|tytuł=CNN.com - Nevada crash grounds F-22 fighters -– Dec 22, 2004|data dostępu=2017-04-09|opublikowany=edition.cnn.com|url=http://edition.cnn.com/2004/US/12/22/fighter.crash/}}</ref>.

15 maja 2020 roku samolot rozbił się podczas rutynowej misji na Florydzie. Pilot bezpiecznie się katapultował. (https://edition.cnn.com/2020/05/15/politics/f-22-jet-crash-florida/index.html).

# [[Northrop Grumman Corporation|Northrop Grumman]]

[[Plik:Wing.two.arp.600pix.jpg|thumb|[[McDonnell Douglas KC-10 Extender|KC-10 Extender]] z bazy Travis dotankowujący F-22 Raptor]]

Na blisko 40% całkowitej masy składa się najwyższej klasy [[Tytan (pierwiastek)|tytan]], dotychczas nieużywany w żadnej konstrukcji USAF od czasów [[Lockheed SR-71 Blackbird|SR-71]]. Kompozyty RTM (Resin Transfer Molded), specyficzne żywice epoksydowe i wysokotemperaturowe kompozyty BMI (bismaledimide) stanowią 24% masy. Nowe technologie montażu, HIP (Hot Isostatic Pressing) oraz próżniowe [[spawanie elektronowe]] zostały wprowadzone do otrzymania wysokiej wytrzymałości krawędzi z tytanu, głównie Ti-64 oraz Ti-62222, minimalizując liczbę użytych łączeń. Tylko 16% masy F-22 stanowią stopy aluminium. Tak jak w przypadku [[Northrop B-2 Spirit|B-2 SpiritSpirita]]a geometria płatowca musiała być ściśle dopasowana do wymogów obniżonej wykrywalności.

Na wysoką niewykrywalność samolotu dla radarów składa się szereg czynników: ogólny kształt płatowca, zastosowanie technologii [[radar absorbent material]] (RAM), a także zwrócenie uwagi na takie detale jak zawiasy czy kask pilota, który mógłby spowodować odbicie wiązki radarowej. F-22 maskuje swoją emisję fal podczerwonych, tym samym zmniejsza ryzyko wykrycia przez rakiety na podczerwień typu [[Pocisk rakietowy ziemia–powietrze|ziemia-powietrze]] oraz [[Kierowany pocisk rakietowy powietrze-powietrzepowietrze–powietrze|powietrze-powietrze]].

* [[Su-57|PAK FA]]