Operacja Fall Blau: Różnice pomiędzy wersjami

 

=== Grupa Armii A: Kaukaz ===

[[Plik:Bundesarchiv Bild 101I-217-0494-34, Russland-Süd, Schützenpanzer.jpg|thumb|Wojska niemieckie i opancerzony transporter półgąsienicowy [[Sd.Kfz.251]] na rosyjskim [[step]]ie, sierpień 1942 r.]]

Dzięki wsparciu lotniczemu [[Junkers Ju 87|Ju 87 Stuka]] ze [[Sturzkampfgeschwader 77]] Grupa Armii A Lista zdobyła Rostów, „bramę na Kaukaz”, stosunkowo niewielkim kosztem 23 lipca 1942 r.{{odn|Hayward|2001|s=145}} Luftwaffe miało przewagę powietrzną we wczesnej fazie operacji, co było bardzo pomocne dla sił lądowych{{odn|Bergström|2007|s=67}}. Po zabezpieczeniu przeprawy przez Don i przesunięciu się 6 Armii na front Wołgi Hitler przeniósł 4 Armię Pancerną do Grupy Armii B i odesłał ją nad Wołgę{{odn|Antill|2007|s=41}}. Decyzja ta kosztowała zużycie ogromnych ilości paliwa dla przeniesienia armii drogą powietrzną i drogową<ref name="Hayward156">{{odn|Hayward|2001|s=156|ref=nie}}</ref>.

2 listopada 1942 r. rumuńskie oddziały górskie (''Vânători de munte'') pod dowództwem gen. [[Ion Dumitrache|Ioana Dumitrache]] zajęły [[Nalczyk]], stolicę [[Kabardo-Bałkaria|Kabardyno-Bałkarii]], a także najdalszy punkt zdobyty przez wojska Osi na kierunku kaukaskim. Zwycięstwo to przyniosło rumuńskiemu generałowi [[Krzyż Rycerski|Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego]]{{odn|Tucker|2016|s=1411}}. W ciągu dwóch dni schwytano do 10 000 jeńców, zanim jednak postęp w kierunku Groznego nie został ponownie zatrzymany na zachód od [[Władykaukaz]]u{{odn|Hayward|2001|s=174}}{{odn|Schramm|1963|s=65}}. W dniu 5 listopada został zajęty [[Ałagir]], a osiągnięta linia Alagir–[[Biesłan]]–[[Małgobek]] stała się najdalszym postępem Niemców na południu{{odn|Schramm|1963|s=719–723}}<ref name="Pusca, Nitu">{{Cytuj stronę | url = http://www.worldwar2.ro/operatii/index.php?article=11 | tytuł = The 3rd Army in the Caucasus - 1942 | autor = Dragos Pusca | autor2 = Victor Nitu | opublikowany = WorldWar2.ro. Romanian Armed Forces in the Second World War | data = | język = en | data dostępu = 2020-05-21}}</ref>. Do tego czasu przerwa między Grupami Armii A i B spowodowała, że stały się one podatne na kontrataki. Tylko niemiecka [[16 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|16 Dywizja Zmotoryzowana]] pozostała w tej szczelinie, strzegąc lewej flanki 1 Armii Pancernej i zabezpieczając drogę w kierunku Astrachania{{odn|Hayward|2001|s=172}}. 22 listopada, po kilku radzieckich kontratakach, Hitler mianował von Kleista na dowódcę grupy, który miał utrzymać pozycję i przygotować się do wznowienia ofensywy, gdy Stalingrad będzie mógł zostać zajęty<ref name="Pusca, Nitu" />.

 

W pierwszym tygodniu października 1942 r. Hitler uznał, że zdobycie złóż ropy na Kaukazie jest mało prawdopodobne, zanim zima zmusi Niemców do zajęcia pozycji obronnych. Nie mogąc ich zdobyć, postanowił odmówić korzystania z nich wrogowi i nakazał [[Oberkommando der Luftwaffe]] wyrządzić jak najwięcej szkód{{odn|Hayward|2001|s=179}}.

 

 

W Groznym wyrządzono wiele szkód, lecz pozostałe pola naftowe były poza zasięgiem logistycznym armii niemieckiej, a także maszyn Luftwaffe. Grozny znajdował się w zasięgu niemieckich bombowców z 4 Korpusu Powietrznego, teraz z siedzibą nad rzeką Terek. Ale tam i na zdobytych polach naftowych w Majkopie wydobywano tylko 10% radzieckiej ropy. Główne pola naftowe w Baku znajdowały się poza zasięgiem niemieckich [[samolot myśliwski|myśliwców]]. Niemieckie [[samolot bombowy|bombowce]] mogły do nich dotrzeć, ale oznaczało to latanie bezpośrednią, a więc najbardziej przewidywalną trasą bez osłony myśliwskiej. W sierpniu możliwe było przeprowadzenie tych operacji ze względu na słabość radzieckich sił powietrznych w regionie, ale do października zostały one znacznie wzmocnione{{odn|Hayward|2001|s=94–135}}.

=== Grupa Armii B: Wołga ===

[[Plik:Bundesarchiv Bild 101I-218-0510-22, Russland-Süd, Panzersoldat.jpg|thumb|Natarcie znad [[Don]]u w stronę [[Wołgograd|Stalingradu]]]]

23 lipca główna siła Grupy Armii B ruszyła w kierunku Donu. Niemcy spotkali się ze wzrostem oporu radzieckiego z nowego Frontu Stalingradzkiego, z radziecką [[62 Armia (ZSRR)|62]] i [[64 Armia (ZSRR)|64 Armią]]. 26 lipca XIV Korpus Pancerny przedarł się do Donu, gdzie nowe radzieckie [[1 Armia Pancerna (ZSRR)|1]] i [[4 Gwardyjska Armia Pancerna (ZSRR)|4]] Armie Pancerne przeprowadziły kilka daremnych kontrataków w wykonaniu niedoświadczonych żołnierzy<ref name="Glantz121" />. Na południu 4 Armia Pancerna poczyniła większe postępy przeciwko [[51 Armia (ZSRR)|51 Armii]]. Po przekroczeniu Donu Niemcy ruszyli na [[Kotielnikowo]], docierając do miasta do 2 sierpnia. Radziecki opór przekonał Paulusa, że 6 Armia nie jest wystarczająco silna, aby sama przekroczyć Don, więc czekał, aż 4 Armia Pancerna przedostanie się na północ{{odn|Antill|2007|s=44–45}}. 4 sierpnia Niemcy byli jeszcze 97 km od Stalingradu<ref name="Bergström62">{{odn|Bergström|2007|s=62|ref=nie}}</ref>.

 

 

=== Analiza ===

 

Nadmierne obciążenie zmniejszyło możliwości armii niemieckiej i jej sojuszników do obrony zajętego terytorium, a Sowieci rozpoczęli decydującą ofensywę w Stalingradzie, okrążając armię niemiecką. Wkrótce obie strony skoncentrowały się na walce o miasto, dzięki czemu Kaukaz stał się teatrem drugiego znaczenia<ref name="Antill49" />. Ponieważ Grupa Armii B nie była w stanie utrzymać linii Wołgi, ofensywy sowieckie niemal odcięły Grupę Armii A na Kaukazie i zmusiły ją do wycofania się. Poddanie się 6 Armii było ogromnym ciosem dla morale Niemiec i wielkim wstrząsem dla Hitlera. Pomimo zniszczenia 6 Armii, Sowieci byli w stanie zmusić armię niemiecką jedynie do odwrotu z Kaukazu, opóźniając ostateczne rozstrzygnięcie na froncie wschodnim. Radzieckie dowództwo przeceniło swoje możliwości i przesunęło swoje siły do granic możliwości linii zaopatrzeniowych, co doprowadziło do porażki w trzeciej bitwie o Charków i pozostawiło Niemcom możliwość stoczenia [[bitwa na łuku kurskim|bitwy pod Kurskiem]] latem 1943 r.<ref name="Antill87–88">{{odn|Antill|2007|s=87–88|ref=nie}}</ref><ref name="Nipe33" />.