Ideologia języka standardowego: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
dr. uzup.
Linia 12:
[[Anđel Starčević]] rozumie ideologię języka standardowego jako upowszechnioną postawę typowych użytkowników języka, która zakłada istnienie jednej „poprawnej” i „prawdziwej” odmiany języka, często w sensie absolutnym{{odn|Starčević|2016|s=70–71}}. Formą tą jest z założenia [[język standardowy|dialekt standardowy]], utożsamiany popularnie z całością języka i postrzegany jako lepszy od [[dialekt niestandardowy|form obiegowych]] (pod względem walorów logicznych, estetycznych i komunikacyjnych){{odn|Starčević|2016|s=71}}. W społeczeństwach kierujących się ideologią standaryzacyjną panuje negatywny stosunek wobec minimalnych [[wariacja (językoznawstwo)|różnic językowych]], nieliterackie formy języka są uważane za (zniekształcone) pochodne języka standardowego{{Odn|Hernández-Campoy|Conde Silvestre|2012|s=70}}{{odn|Starčević|2016|s=71}}, a [[grafolekt|pisana postać języka]] i styl formalny uchodzą za bardziej prawowite od [[język mówiony|postaci mówionej]] i [[styl potoczny|stylu nieformalnego]]{{odn|Starčević|2016|s=71}}<ref>{{Cytuj |autor = David Maršanić |tytuł = Kapović brani hrvatski jezik od "desničarske navale": Tjeranje srbizama je preslika tjeranja Srba iz Hrvatske |data = 2019-10-15 |data dostępu = 2019-11-09 |opublikowany = Teleskop |url = https://teleskop.hr/35848-2 |język = hr}}</ref>. Pewne formy zróżnicowania są tolerowane jako tzw. „bogactwo dialektalne”, inne zaś postrzega się jako „katalog błędów”<ref name=jss>{{Cytuj odcinek | tytuł=[https://www.youtube.com/watch?v=IqLu15AjKtI Jeziku je svejedno] | serial = [https://radio.hrt.hr/prvi-program/emisija/jezik-i-predrasude/138/ Jezik i predrasude] | autorzy =Irena Plejić Premec | stacja =HRT – HR 1 | język=hr | początek =2:25 | koniec =4:19|emisja=2019-12-10}}</ref>. Idee standardyzmu bywają traktowane jako część tzw. [[kultura języka|kultury języka]]{{odn|Starčević|2016|s=73}}, wypracowanej przez przedstawicieli [[Praskie Koło Lingwistyczne|Praskiego Koła Lingwistycznego]]<ref name="Dace Strelēvica Ošiņa2010-s24">{{cytuj |autor = Dace Strelēvica-Ošiņa |tytuł = Valodas pareizības izpratne un preskriptīvisma cēloņi un sekas: Latvijas un pasaules pieredze |data = 2010 |wydawca = [[Uniwersytet Łotwy]] |s = 24 |url = https://dspace.lu.lv/dspace/bitstream/handle/7/4813/32613-Dace_Strelevica-Osina_2010.pdf?sequence=1 |język = lv}}</ref>.
 
Ideologia języka standardowego jest właściwa dla społeczeństw europejskich; pewne jej wpływy zauważa się również w dyskursie profesjonalnych językoznawców{{Odn|Hernández-Campoy|Conde Silvestre|2012|s=70}}{{odn|Vaicekauskienė|2012|s=78–80}}{{odn|Kapović|2011|s=46–48}}, zwłaszcza w regionie [[Europa Wschodnia|Europy Wschodniej]]{{odn|Vaicekauskienė|2012|s=78–80}}. W społeczeństwach tych, zwanych kulturami języka standardowego, [[regulacja językowa|autorytatywni regulatorzy]] promują homogeniczność języka, stawiając sobie za cel ochronę mowy przed niepożądanymi odstępstwami{{Odn|Tamaševičius|2012|s=243–244}}. Kwestionowanie zasadności tej ideologii lub tradycyjnych autorytetów jest natomiast postrzegane jako pogwałcenie narodowej tożsamości{{Odn|Tamaševičius|2012|s=244}} lub próba wprowadzenia „językowego anarchizmu”<ref name=njd/>. Ideałom poprawności językowej przypisuje się typowo status wartości narodowej{{Odn|Tamaševičius|2012|s=244}} lub moralnej{{odn|Kułak|2020|s=2302–2303}}, a kultywacja norm języka standardowego bywa wiązana z przeciwdziałaniem rzekomym barierom komunikacyjnym{{odn|Kułak|2020|s=2302–2303}}.
 
== Założenia ==
Linia 97:
* {{Cytuj |autor = [[Juan Manuel Hernández-Campoy|Hernández-Campoy, Juan Manuel]]; Conde Silvestre, Juan Camilo; |tytuł = The Handbook of Historical Sociolinguistics |data = 2012 |isbn = 9781118257258 |miejsce = Chichester, West Sussex, UK |wydawca = Wiley-Blackwell | odn = tak |oclc = 777375415|język=en}}
* {{Cytuj |odn=tak|autor=Fidex Ndhlovu |rozdział =Language, Migration, Diaspora: Challenging the Big Battalions of Groupism|redaktor = Ofelia García, Nelson Flores, Massimiliano Spotti |tytuł = The Oxford Handbook of Language and Society |data = 2017 |isbn = 978-0-19-021289-6 |wydawca = Oxford University Press |url = https://books.google.com/books?id=ugU1DQAAQBAJ |język = en}}
* {{Cytuj |autor = Krystyna Kułak |redaktor = Stanley D. Brunn, Roland Kehrein |tytuł = Linguistic Prescriptivism in Present-Day Poland: The Normative Attitudes of the Speakers of Polish |data = 2020 |odn=tak |isbn = 978-3-030-02438-3 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 2291–2309 |doi = 10.1007/978-3-030-02438-3_120 |url = https://doi.org/10.1007/978-3-030-02438-3_120 |język = en}}
}}