Wikipedia

Dziwogony: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Zwierzę infobox}}
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 38:
[[Plik:Dicrurus paradiseus.jpg|thumb|240px|[[Dziwogon rajski]] (''Dicrurus paradiseus'')]]
[[Plik:Spangled Drongo rushck.ogv|thumb|240px|[[Dziwogon włochaty]] (''Dicrurus bracteatus''), południowo-wschodni [[Queensland]], [[Australia]]]]
'''Dziwogony'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}}, dławiki{{r|busse}} (Dicruridae) – [[takson monotypowy|monotypowa]] [[rodzina (biologia)|rodzina]] [[ptaki|ptaków]] z [[rząd (biologia)|rzędu]] [[wróblowe|wróblowych]] (Passeriformes), obejmująca ponad dwadzieścia gatunków ptaków.
 
== Zasięg występowania ==
Rodzina obejmuje gatunki zamieszkujące tropiki [[Stary Świat|Starego Świata]], [[Australia|Australii]] i niektórych wysp [[Oceania|Oceanii]]{{r|GillWinkler&Donskerinni}}.
 
== Charakterystyka ==
Są to ptaki owadożerne, często polują na [[owady]] łapiąc je w locie, czasami chwytają zdobycz na ziemi. Długość ciała bez ogona 19–65 cm; masa ciała 25–124 g{{odn|Rocamora|Yeatman-Berthelot|2009|s=207, 211-217, 219-225}}{{r|Winkler&inni}}. Większość gatunków jest czarna bądź szaroczarna, często z metalicznym połyskiem. Mają długi zawinięty ogon (stąd ich nazwa), który u niektórych gatunków azjatyckich przybiera bardziej strojne formy.
 
Żyją w otwartych lasach lub w [[busz]]u. Składają dwa do czterech [[jajo (biologia)|jaj]]. [[Gniazdo (etologia)|Gniazdo]] budują wysoko na drzewie. W okolicy gniazda są bardzo [[agresja (etologia)|agresywne]], atakują nawet dużo większe od siebie stworzenia.
Linia 50:
== Systematyka ==
=== Etymologia ===
* ''Dicrurus'': {{gr.|δικρος}} ''dikros'' „rozwidlony, widlasty”; ουρα ''oura'' „ogon”{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dicrurus Dicrurus]}}.
* ''Edolius'': {{W języku|fr|„Edolio”}}, nazwa dla dziwogonów{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/edolius Edolius]}}. Gatunek typowy: ''Lanius forficatus'' <small>Linnaeus, 1766</small>.
* ''Chibia'': [[język nepalski|nep.]] „Chibey” lub „Chibya”, nazwy dla dziwogona lirosternego{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/chibia Chibia]}}. Gatunek typowy: ''Chibia casia'' <small>Hodgson, 1836</small> (= ''Corvus hottentottus'' <small>Linnaeus, 1766</small>).
* ''Bhringa'': [[język bengalski|beng.]] „Bhring rāj” „król pszczół”, nazwa dla dziwogona rajskiego{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/bhringa Bhringa]}}. Gatunek typowy: ''Bhringa tectirostris'' <small>Hodgson, 1836</small> (= ''Edolius remifer'' <small>Temminck, 1823</small>).
* ''Bhuchanga'': Nazwa w [[język hindi|hindi]] „Bhuchanjā” i „Bhujangā” dla dziwogona długosternego{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/bhuchanga Bhuchanga]}}. Gatunek typowy: ''Bhuchanga albirictus'' <small>Hodgson, 1836</small> (= ''Dicrurus macrocercus'' <small>Vieillot, 1817</small>).
* ''Chaptia'': nep. „Chaptia” lub „Chaptya”, nazwa dla dziwogona spiżowego{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/chaptia Chaptia]}}. Gatunek typowy: ''Chaptia muscipetoides'' <small>Hodgson, 1836</small> (= ''Dicrurus œneus'' <small>Vieillot, 1817</small>).
* ''Dissemurus'': gr. δισσος ''dissos'' „podwójny”, od δις ''dis'' „dwukrotny”, od δυο ''duo'' „dwa”; σημεια ''sēmeia'' „flaga, sztandar wojskowy”; ουρα ''oura'' „ogon”{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dissemurus Dissemurus]}}. Gatunek typowy: ''Cuculus paradiseus'' <small>Linnaeus, 1766</small>.
* ''Dicranostreptus'': gr. δικρανον ''dikranon'' „widły”, od δικρανος ''dikranos'' „dwugłowy”; στρεπτος ''streptos'' „zakrzywiony, skręcony”, od στρεφω ''strephō'' „skręcać”{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dicranostreptus Dicranostreptus]}}. Gatunek typowy: ''Edolius megarhynchus'' <small>Quoy & Gaimard, 1830</small>.
* ''Dissemuroides'': rodzaj ''Dissemurus'' <small>Gloger, 1841</small>; gr. -οιδης ''-oidēs'' „przypominający”{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dissemuroides Dissemuroides]}}. Gatunek typowy: ''Dissemuroides dicruriformis'' <small>Hume, 1873</small><ref group="uwaga">Podgatunek ''D. andamanensis''.</ref>.
* ''Dicruropsis'': rodzaj ''Dicrurus'' <small>Vieillot, 1816</small>; gr. οψις ''opsis'' „wygląd”{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dicruropsis Dicruropsis]}}. Gatunek typowy: ''Dicrurus megalornis'' <small>G.R. Gray, 1858</small><ref group="uwaga">Podgatunek ''D. hottentottus''.</ref>.
* ''Dissemurulus'': zdrobnienie nazwy rodzaju ''Dissemurus'' <small>Gloger, 1841</small>{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dissemurulus Dissemurulus]}}. Gatunek typowy: '' Dicrurus lophorinus'' <small>Vieillot, 1817</small>.
* ''Notochibia'': gr. νοτος ''notos'' „południe”; rodzaj ''Chibia'' <small>Hodgson, 1836</small>{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/notochibia Notochibia]}}. Gatunek typowy: ''Dicrurus bracteatus'' <small>Gould, 1843</small>.
* ''Dicrachibia'': [[zbitka wyrazowa]] nazw rodzajów: ''Dicrurus'' <small>Vieillot, 1816</small> oraz ''Chibia'' <small>Hodgson, 1836</small>{{odnr|Jobling|2018|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/dicrachibia Dicrachibia]}}. Gatunek typowy: ''Chibia menagei'' <small>Bourns & Worcester, 1894</small>.
 
=== Podział systematyczny ===
Linia 68:
 
Do dziwogonów zalicza się jeden [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] z następującymi gatunkami{{r|Mielczarek&Kuziemko}}:
{{Kolumna-podział|2|
* ''Dicrurus aeneus'' – [[dziwogon spiżowy]]
* ''Dicrurus occidentalisaeneus'' {{rsmall|zt44381[[Louis Jean Pierre Vieillot|Vieillot]], 1817}} – [[dziwogon galeriowyspiżowy]]
* ''Dicrurus occidentalis''{{r|zt44381}} {{small|[[Jérôme Fuchs|Fuchs]], [[Moro Douno|Douno]], [[Rauri C.K. Bowie|Bowie]] & [[Jon Fjeldså|Fjeldså]], 2018}} – [[dziwogon galeriowy]]
* ''Dicrurus sharpei'' {{small|[[Émile Oustalet|Oustalet]], 1879}} – [[dziwogon nadrzeczny]] – takson wyodrębniony ostatnio z ''D. ludwigii''{{r|Fuchs&inni}}
* ''Dicrurus ludwigii'' – [[dziwogon prostosterny]]
* ''Dicrurus atripennisludwigii'' {{small|([[Andrew Smith (zoolog)|A. Smith]], 1834)}} – [[dziwogon lśniącyprostosterny]]
* ''Dicrurus leucophaeusatripennis'' {{small|[[William Swainson|Swainson]], 1837}} – [[dziwogon popielatylśniący]]
* ''Dicrurus caerulescensleucophaeus'' {{small|Vieillot, 1817}} – [[dziwogon białobrzuchypopielaty]]
* ''Dicrurus waldeniicaerulescens'' {{small|([[Karol Linneusz|Linnaeus]], 1758)}} – [[dziwogon komorskibiałobrzuchy]]
* ''Dicrurus aldabranuswaldenii'' {{small|[[Hermann Schlegel|Schlegel]], 1865}} – [[dziwogon aldabrańskikomorski]]
* ''Dicrurus forficatusaldabranus'' {{small|([[Robert Ridgway|Ridgway]], 1893)}} – [[dziwogon czubatyaldabrański]]
* ''Dicrurus fuscipennisforficatus'' {{small|(Linnaeus, 1766)}} – [[dziwogon brązowoskrzydłyczubaty]]
* ''Dicrurus modestusfuscipennis'' {{small|([[Alphonse Milne-Edwards|A. Milne-Edwards]] & Oustalet, 1887)}} – [[dziwogon widłosternybrązowoskrzydły]]
* ''Dicrurus adsimilismodestus'' {{small|[[Gustav Hartlaub|Hartlaub]], 1849}} – [[dziwogon żałobnywidłosterny]]
* ''Dicrurus macrocercusadsimilis'' {{small|([[Johann Matthäus Bechstein|Bechstein]], 1794)}} – [[dziwogon czarnyżałobny]]
* ''Dicrurus remifermacrocercus'' {{small|Vieillot, 1817}} – [[dziwogon flagosternyczarny]]
* ''Dicrurus andamanensisremifer'' {{small|([[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], 1823)}} – [[dziwogon szerokosternyflagosterny]]
* ''Dicrurus paradiseusandamanensis'' {{small|[[Robert Cecil Beavan|Beavan]], 1867}} – [[dziwogon rajskiszerokosterny]]
* ''Dicrurus annectensparadiseus'' {{small|(Linnaeus, 1766)}} – [[dziwogon grubodziobyrajski]]
* ''Dicrurus bracteatusannectens'' {{small|([[Brian Houghton Hodgson|Hodgson]], 1836}} – [[dziwogon włochatygrubodzioby]]
* ''Dicrurus megarhynchussumatranus'' – {{small|[[dziwogonRobert pręgosternyGeorge Wardlaw Ramsay|Wardlaw Ramsay]], 1880}}
* ''Dicrurus balicassiusbracteatus'' {{small|[[John Gould|Gould]], 1843}} – [[dziwogon pluszogłowywłochaty]]
* ''Dicrurus hottentottusmegarhynchus'' {{small|([[Jean René Constant Quoy|Quoy]] & [[Joseph Paul Gaimard|Gaimard]], 1830)}} – [[dziwogon lirosternypręgosterny]]
* ''Dicrurus balicassius'' {{small|(Linnaeus, 1766)}} – [[dziwogon pluszogłowy]]
* ''Dicrurus menagei'' – [[dziwogon wachlarzowaty]] – takson wyodrębniony ostatnio z ''D. hottentottus''{{r|Sibley&Monroe}}{{odn|Rocamora|Yeatman-Berthelot|2009|s=214}}▼
* ''Dicrurus montanushottentottus'' {{small|(Linnaeus, 1766)}} – [[dziwogon górskilirosterny]]
▲* ''Dicrurus menagei'' {{small|([[Frank Swift Bourns|Bourns]] & [[Dean Contant Worcester|Worcester]], 1894)}} – [[dziwogon wachlarzowaty]] – takson wyodrębniony ostatnio z ''D. hottentottus''{{r|Sibley&Monroe}}{{odn|Rocamora|Yeatman-Berthelot|2009|s=214}}
* ''Dicrurus montanus'' {{small|([[Joseph Harvey Riley|Riley]], 1919)}} – [[dziwogon górski]]
}}
 
[[Kladogram]] rodziny według '''Pasquet, ''et al.'', 2007'''<ref>{{Cytuj pismo | autor=Pasquet E., Pons J.M., Fuchs J., Cruaud C., Bretagnolle V. | tytuł=Evolutionary history and biogeography of the drongos (Dicruridae), a tropical Old World clade of corvoid passerines. | rok=2007 | czasopismo=Molecular phylogenetics and evolution | doi=10.1016/j.ympev.2007.03.010 | wydanie=45 | wolumin=1 | miesiąc=październik | pmid= 17468015 | strony=158–67}}</ref>:
Linia 148 ⟶ 151:
* <ref name="Hachisuka">{{cytuj pismo |autor = M. Hachisuka|tytuł = Notes on Some Oriental Birds |url = https://www.jstage.jst.go.jp/article/jjo1915/5/25/5_25_en19/_pdf|czasopismo = Tori| wolumin = 5|wydanie = 25|strony = 23|rok = 1928 | język = en}}</ref>
* <ref name="busse">{{cytuj książkę | nazwisko= Busse | imię= P.| tytuł= Mały słownik zoologiczny - Ptaki | rozdział= | strony=23 |data=1991 | wydawca=Wiedza Powszechna| miejsce=Warszawa | isbn=83-214-0563-0}}</ref>
* <ref name="GillWinkler&Donskerinni">{{Cytuj stronęcytuj książkę| autor = FS.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. GillRodewald & DT.S. DonskerSchulenberg (red.)| tytuł = Birds of the World |url = https://www.worldbirdnamesbirdsoftheworld.org/bow/orioles/home|tytułrok = Orioles2020|autor r = D.W. Winkler, drongosS.M. Billerman & I.J. Lovette| rozdział = Drongos (Dicruridae), fantailsversion 1.0. |opublikowany wydawca = IOCCornell WorldLab Birdof List:Ornithology|miejsce Version= 9.2Ithaca, NY|język = en | doi = 10.2173/bow.dicrur1.01|data dostępu = 20192020-1205-0229}} {{paywall}}</ref>
* <ref name="Jobling">Etymologia za: {{cytuj książkę| odn = tak | autor = J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.)| tytuł = Handbook of the Birds of the World Alive |url = http://www.hbw.com/|rok = 20182020|imięautor r = J.A. | nazwisko r = Jobling | rozdział = Key to Scientific Names in Ornithology| adres rozdziału = http://www.hbw.com/dictionary/key-to-scientific-names-in-ornithology| wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|język = en | data dostępu = 2018-07-04}}</ref>▼
* <ref name="Mielczarek&Kuziemko">Systematyka i nazwy polskie za: {{cytuj stronę|autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko |url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/passerines2.html#Dicruridae |tytuł = Rodzina: Dicruridae Vigors, 1825 (1824) - dziwogony - Drongos (wersja: 20192020-04-1613)|opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata|data dostępu = 20192020-1205-0229}}</ref>
* <ref name="Sibley&Monroe">{{cytuj książkę| autor = C.G. Sibley & B.L. Monroe Jr.|tytuł = Distribution and Taxonomy of the Birds of the World|rok = 1990|wydawca = Yale University Press|miejsce = New Haven|isbn = 9780300049695|język = en}}</ref>
* <ref name="Fuchs&inni">{{cytuj pismo |autor = J. Fuchs, J. Fjeldså & R.C.K. Bowie|tytuł = Diversification across major biogeographic breaks in the African Shining/Square-tailed Drongos complex (Passeriformes: Dicruridae)|url = |czasopismo = Zoologica Scripta| wolumin = 46 |wydanie = 1 |strony = 27–41 |rok = 2017|doi = 10.1111/zsc.12191|język = en}}</ref>
Linia 158 ⟶ 162:
* {{cytuj książkę| autor = J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie| tytuł = Handbook of the Birds of the World|część = 14|tytuł części = Bush-shrikes to Old World Sparrows|rok = 2009|rozdział = Family Dicruridae (Drongos)|autor r = G. Rocamora & D. Yeatman-Berthelot | wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|isbn = 978-84-96553-50-7|strony = 172-226|odn = {{odn/id|Rocamora|Yeatman-Berthelot|2009}}|język = en}}
* {{cytuj pismo |odn = tak| imię = B.H. | nazwisko = Hodgson|tytuł = On some new species of the Edolian and Ceblepyrine sub-families of the Laniidæ of Nepal|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/218190#page/340/mode/1up|czasopismo = The India Review and Journal of Foreign Science and the Arts| wolumin = 1|wydanie = |strony = 324–329|rok = 1837| język = en}}
▲* {{cytuj książkę| odn = tak | autor = J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.)| tytuł = Handbook of the Birds of the World Alive |url = http://www.hbw.com/|rok = 2018|imię r = J.A. | nazwisko r = Jobling | rozdział = Key to Scientific Names in Ornithology| adres rozdziału = http://www.hbw.com/dictionary/key-to-scientific-names-in-ornithology| wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|język = en | data dostępu = 2018-07-04}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [https://www.hbw.com/ibc/family/drongos-dicruridae Zdjęcia, krótkie filmy i pliki audio z różnymi gatunkami dziwogonów] w The Internet Bird Collection (IBC) {{lang|en}}
 
{{Passeriformes}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziwogony”