Zwiad Gamsachurdia: Różnice pomiędzy wersjami

Z wykształcenia [[filolog]], był synem znanego pisarza [[Konstantin Gamsachurdia|Konstantina Gamsachurdii]]. W 1957 po raz pierwszy został aresztowany za prowadzenie antykomunistycznej agitacji, dwa lata później - za bójkę z milicjantem. W 1976 wstąpił do założonej przez [[Merab Kostawa|Meraba Kostawę]] Grupy Helsińskiej w [[Tbilisi]]. Organizacja ta została rozbita przez [[KGB]] w 1977, a Gamsachurdia trafił na krótko do więzienia. Wysłany do [[Moskwa|Moskwy]], po dwumiesięcznym śledztwie zgodził się wystąpić publicznie w dzienniku telewizyjnym "Wriemia"„Wriemia” i odwołać głoszone wcześniej poglądy. Został wówczas zatrudniony w Instytucie Literatury Gruzińskiej w Tbilisi{{odn|Materski|2000|s=217-218217–218}}. Wrócił do działalności opozycyjnej, publikował w [[samizdat|samizdacie]] [[esej]]e poświęcone zagadnieniu wolności wyznania{{odn|Materski|2000|s=217-218217–218}}. Od początku [[pieriestrojka|pieriestrojki]] angażował się także w organizację pikiet, protestów i demonstracji. Obok Meraba Kostawy, zwolnionego w 1988 z więzienia, stał się przywódcą gruzińskiej opozycji antyradzieckiej{{odn|Materski|2000|s=224}}. Metody działania zwolenników Gamsachurdii systematycznie się radykalizowały. Opozycjoniści organizowali strajki w najważniejszych zakładach przemysłowych, masowe manifestacje i blokady tras przelotowych{{odn|Materski|2000|s=228}}.

14 listopada Rada Najwyższa Gruzińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej zmieniła nazwę państwa na "Republika„Republika Gruzińska"Gruzińska”, zaś na jej przewodniczącego wybrany został Gamsachurdia{{odn|Materski|2000|s=234}}. 9 kwietnia 1991 parlament gruziński ogłosił niepodległość Gruzji. Pięć dni później na pierwszego prezydenta państwa wybrany został Zwiad Gamsachurdia. Zaapelował on do obywateli, by reprezentowali wobec ZSRR postawę "cywilnego„cywilnego i narodowego nieposłuszeństwa"nieposłuszeństwa”, jak również ogłosił, że nowo powstałe państwo pozostaje w stanie wojny ze Związkiem Radzieckim z powodu obecności wojsk radzieckich w [[Osetia Południowa|Osetii Południowej]]{{odn|Materski|2000|s=239}} oraz popierania separatyzmu osetyjskiego przez Rosjan{{odn|Furier|2000|s=172}}.

Gamsachurdia pewnie wygrał prezydenckie wybory powszechne w maju 1991, uzyskując 86,41% głosów{{odn|Materski|2000|s=240-243240–243}}.

W swojej polityce oparł się na hasłach [[nacjonalizm|nacjonalistycznych]] ("Gruzja dla Gruzinów"), mówiąc nie tylko o całkowitym uniezależnieniu się od Rosji, ale także o ograniczeniu praw mniejszości narodowych. Wspierał działalność [[Gruziński Kościół Prawosławny|Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego]], osobiście angażował się w przekonywanie [[islam|muzułmańskich]] mieszkańców [[Adżaria|Adżarii]] do przyjęcia [[prawosławie|prawosławia]], apelował o zamykanie [[meczet]]ów i adaptowanie ich na [[cerkiew (budynek)|cerkwie]]{{odn|Materski|2000|s=240-243240–243}}.

{{Cytat|Głoszono, że prezydent jest jednym z najwybitniejszych polityków świata, że to właśnie Gruzja obaliła komunizm, rozbiła sowieckie imperium, dała początek przemianom w Europie Środkowo-Wschodniej. Zapewne prezydent rzeczywiście wierzył w swą pozycję światowego męża stanu, wyroczni we wszystkich sprawach{{odn|Materski|2000|s=241-243241–243}}}}

Po objęciu urzędu prezydenckiego Gamsachurdia usiłował zapanować nad chaosem w życiu politycznym kraju, w szczególności nad działającymi w Gruzji organizacjami paramilitarnymi, z których najważniejsza była grupa [[Dżaba Joseliani|Dżaby Joselianiego]] [[Mchedrioni]]. Przeciwwagą dla organizacji miała stać się formowana przez prezydenta Gwardia Narodowa. Prezydent usiłował także nie dopuścić do uwłaszczania się byłych wysokich funkcjonariuszy partyjnych i państwowych, jednak jego działania w tym kierunku były źle zorganizowane{{odn|Materski|2000|s=241-243241–243}}. Po [[pucz moskiewski|puczu moskiewskim]] Gamsachurdia zdelegalizował [[Komunistyczna Partia Gruzji|Komunistyczną Partię Gruzji]] i pozbawił komunistycznych deputowanych ich mandatów{{odn|Materski|2000|s=244-246244–246}}.

Styl sprawowania władzy przez Gamsachurdię ewoluował coraz wyraźniej w kierunku rządów autorytarnych{{odn|Materski|2000|s=244-246244–246}}. Coraz silniejsza była opozycja antyprezydencka, do której w sierpniu 1991 dołączył, po złożeniu manifestacyjnej dymisji, premier [[Tengiz Sigua]], a następnie przywódca Gwardii Narodowej [[Tengiz Kitowani]]. Opozycja żądała od prezydenta dymisji, na co ten odpowiadał oskarżeniami o zdradę państwa i popieranie Rosji{{odn|Materski|2000|s=244-246244–246}}. We wrześniu 1991 opozycja zaczęła organizować uliczne wiece antyprezydenckie, zaś jego zwolennicy, określani jako zwiadziści, odpowiadali, zwołując kontrdemonstracje. 2 września i 16 września 1991 Milicyjne Oddziały Specjalnego Przeznaczenia, wierne prezydentowi, rozpędziły opozycje mityngi. W rezultacie w drugiej połowie miesiąca w Tbilisi zaczęły się walki uliczne między zwolennikami i przeciwnikami Gamsachurdii{{odn|Materski|2000|s=244-246244–246}}.

W listopadzie 1991 Gamsachurdia ogłosił nacjonalizację całego majątku wszystkich sił zbrojnych stacjonujących w Gruzji, przez co zamierzał usunąć z kraju rosyjskie jednostki wojskowe. Wobec słabości państwa był to jednak wyłącznie pusty gest{{odn|Materski|2000|s=247}}. W grudniu walka między prezydentem a opozycją przybrała jeszcze na sile, a obie strony przygotowywały się do konfrontacji zbrojnej, zakupując sprzęt wojskowy z dawnych radzieckich baz. Opozycji sprzęt wojskowy udostępniała Rosja, której obalenie Gamsachurdii, reprezentującego konsekwentnie antyrosyjskie stanowisko, było na rękę. Doszło do regularnych walk o centralną dzielnicę Tbilisi; ostatnią placówką sił wiernych Gamsachurdii stał się budynek parlamentu. 4 stycznia 1992 z tego właśnie obiektu, po jego podpaleniu przez oddziały opozycyjne, prezydent zbiegł do [[Armenia|Armenii]], a stamtąd do [[Czeczenia|Czeczenii]]. Władza w Gruzji przeszła w ręce Rady Wojskowej{{odn|Materski|2000|s=246-248246–248}}. Zwiadziści wycofali się na obszar [[Megrelia|Megrelii]], gdzie Gamsachurdia był powszechnie popierany{{odn|Materski|2000|s=254}}. Z wojny domowej między Gruzinami skorzystali wówczas separatyści [[Abchazja|abchascy]], ogłaszając w czerwcu 1992 niepodległość prowincji{{odn|Materski|2000|s=257}}.