Rudolf Weigl: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne
Oldpolihistor (dyskusja | edycje)
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy, infobox, kat.
Linia 5:
|opis grafiki =
|podpis =
|data urodzenia = [[2 września]] [[1883]]
|miejsce urodzenia = [[Przerów]]
|data śmierci = [[11 sierpnia]] [[1957]]
|miejsce śmierci = [[Zakopane]]
|przyczyna śmierci =
Linia 21:
|dzieci = Wiktor
|krewni i powinowaci = [[Krystyna Weigl-Albert]] (wnuczka)
|odznaczenia = {{order|OOP|KKG}} {{order|OOP|KKO}} {{order|OL|WW}} {{order|OŚGW}}<br />{{order|IL-SWNŚ}}
|commons = Category:Rudolf Weigl
|www =
Linia 29:
== Życiorys ==
=== Młodość ===
Urodził się w rodzinie austriackiej. Był synem Fryderyka i Elżbiety z Kröselów. Po przedwczesnej śmierci ojca wychowywał się w polskiej tradycji kulturowej. Jego [[Przybrana rodzina|ojczym]] Józef Trojnar był profesorem gimnazjalnym w [[Jasło|Jaśle]] i [[Stryj (miasto)|Stryju]].
 
Uczęszczał do [[I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle|gimnazjum w Jaśle]] i w Stryju, następnie podjął studia przyrodnicze na [[Uniwersytet Lwowski|Uniwersytecie Lwowskim]]. Ukończył je w 1907.
Linia 43:
Sukcesy, jakie odniósł w badaniach nad [[riketsje|riketsjami]] – [[czynnik etiologiczny|czynnikiem etiologicznym]] tyfusu plamistego, spowodowały, iż w 1920 powołano go na stanowisko profesora biologii ogólnej [[Uniwersytet Lwowski|Uniwersytetu Jana Kazimierza]] we [[Lwów|Lwowie]]. W dwudziestoleciu międzywojennym kontynuował swoje badania nad riketsjami i szczepionką przeciwtyfusową. Wraz z grupą współpracowników stworzył w gmachu starego uniwersytetu przy ul. Mikołaja [[Instytut Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla|laboratorium badawcze]], gdzie wytwarzano również niewielkie ilości szczepionki przeciwtyfusowej.
 
Światowy rozgłos przyniosła Weiglowi akcja szczepień przeciw [[Tyfus plamisty|durowi plamistemu]] w katolickich misjach belgijskich w [[Chiny|Chinach]]. Uratowano dzięki nim nie tylko wielu misjonarzy, ale także tysiące Chińczyków. Otrzymał za to odznaczenie papieskie – [[Order Świętego Grzegorza Wielkiego]], odznaczenia belgijskie ([[Order Leopolda (Belgia)|Order Leopolda]]), członkostwo wielu instytucji naukowych, a jego kandydaturę wystawiano wielokrotnie do [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]]. Do lwowskiego Instytutu prof. Weigla przyjeżdżali naukowcy z całego niemal świata, by poznawać tajniki wiedzy biologicznej i uczyć się metod badawczych.
 
W 1930 został odznaczony Krzyżem Komandorskim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>8 listopada 1930 „za działalność naukową prowadzoną z narażeniem życia” {{Monitor Polski|1930|260|351}}</ref>. Od 1930 członek czynny [[Polska Akademia Umiejętności|Polskiej Akademii Umiejętności]], a od 1933 członek zwyczajny [[Towarzystwo Naukowe Warszawskie|Towarzystwa Naukowego Warszawskiego]]<ref>* [http://www.khm.cm-uj.krakow.pl/historia-wydzialow-lekarskich-w-polsce/# Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN, Katedra Historii Medycyny UJ CM]</ref>. W [[Wybory samorządowe w Polsce w 1934 roku|wyborach samorządowych 1934]] uzyskał mandat radnego [[Rada Miasta Lwowa (II Rzeczpospolita)|Rady Miasta Lwowa]] z ramienia listy nr 1 (prorządowej)<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Oficjalne wyniki wyborów do Rady Miejskiej we Lwowie | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 3 | data = Nr 130 z 31 maja 1934 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=45014}}</ref>. 18 stycznia 1937 Rada Miasta Lwowa przyznała Weiglowi Nagrodę Naukową Miasta Lwowa im. [[Benedykt Dybowski|Benedykta Dybowskiego]] za rok 1936, za ówcześnie przewidzianą pracę w dziedzinie nauk przyrodniczych<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Prof. dr. Rudolf Weigel – laureatem miasta Lwowa | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=40445| czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 1 | data = nr 14 z 20 stycznia 1937}}</ref>.
 
W 1939 wyjechał do [[Abisynia|Abisynii]], gdzie pomagał w opanowaniu epidemii [[Dur plamisty|duru plamistego]]. Wobec zagrożenia wojennego zdecydował się na przerwanie prac i powrót do kraju. Wiedział bowiem, że tam gdzie wojna, tam również pojawia się tyfus.
Linia 66:
 
=== Okres powojenny ===
Przed wkroczeniem wojsk sowieckich do Lwowa w 1944, wyjechał do [[Krościenko nad Dunajcem|Krościenka nad Dunajcem]] (odmówił ewakuacji do Niemiec), gdzie schronienia udzielił mu [[Ludwik Sitowski|profesor Ludwik Sitowski]]<ref>[https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/ludwik-sitowski Ludwik Sitowski]. ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2019-02-15]</ref> wraz z żoną Zofią z d. Dziewolską. W Krościenku prowadził laboratorium w ich przedwojennym pensjonacie, przy [[Ulica Trzech Koron w Krościenku nad Dunajcem|ul. Trzech Koron]] 6, do którego werbował okoliczną młodzież w ramach pomocniczego personelu, przez co wielu z nich uratował od łapanek. Kierownictwo lwowskiego laboratorium przeciwtyfusowego przejął po nim dr [[Henryk Mosing]]. Po zakończeniu wojny Weigl zamieszkał w Krakowie i kontynuował swoje badania i wytwarzanie szczepionki najpierw na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]], później – aż do emerytury w 1951 – na [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|Uniwersytecie w Poznaniu]]. Zmarł nagle 11 sierpnia 1957 w [[Zakopane]]m<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Zmarł prof. Rudolf Weigl | czasopismo = [[Dziennik Polski]] | wolumin = Nr 191 | strony = 1 | data = 13 sierpnia 1957 | url = http://mbc.malopolska.pl/publication/7328}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Rudolf Weigl. Nekrolog | czasopismo = [[Dziennik Polski]] | wolumin = Nr 192 | strony = 6 | data = 14 sierpnia 1957 | url = http://mbc.malopolska.pl/publication/7329}}</ref><ref name="ILG">{{Cytuj stronę | url = http://www.rakowice.eu/ | tytuł = Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Rudolf Weigl | opublikowany = rakowice.eu | data dostępu = 2018-05-12}}</ref>. Został pochowany w Alei Zasłużonych na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim w Krakowie]] (kwatera LXVII-płn 2-8)<ref>{{Cytuj |tytuł name="ILG" Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych |data dostępu = 2020-06-21 |opublikowany = www.zck-krakow.pl |url = https://www.zck-krakow.pl/locator}}</ref>.
[[Plik:Weigl-pomnik.JPG|thumb|Pomnik Rudolfa Weigla we Wrocławiu]]
 
Linia 72:
 
=== Życie prywatne ===
Jego żoną od 1921 była [[Zofia Weigl|Zofia z domu Kulikowska]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://lwow.eu/weigl/kaprysna_gwiazda.html | tytuł = Kapryśna gwiazda Rudolfa Weigla | autor = Ryszard Wójcik | data dostępu = 2015-03-22}}</ref>, z którą miał syna Wiktora (jedną z jego dwóch córek jest psycholog [[Krystyna Weigl-Albert]]). Rodzina zamieszkiwała w kamienicy rodziny Kulikowskich przy ulicy Wagilewicza 4 we Lwowie. Zofia Weigl, podobnie jak inni członkowie jego rodziny, została jedną z pierwszych [[Karmiciel wszy|karmicielek wszy]] w zakładzie profesora<ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170523103318/http://www.phmd.pl:80/text.php?ids=227 | tytuł = Rudolf Weigl | autor = Tomasz Cieszyński | data dostępu = 2015-03-22}}</ref>. W 1939 wraz z profesorem do Abisynii wyjechała jego asystentka Anna Herzig (1899–1959), która później została jego drugą żoną<ref>{{Cytuj stronę | url = http://archive.is/zzDQb | tytuł = Pogromca epidemii | autor = Irena Fober | data dostępu = 2015-03-22}}</ref>.
 
== Ordery i odznaczenia ==
 
* Krzyż Komandorski z Gwiazdą [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (pośmiertnie)
* Krzyż Komandorski [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (8 listopada 1930)<ref>{{Monitor Polski|rok=1930|numer=260|pozycja=351}} „za działalność naukową, prowadzoną z narażeniem życia”.</ref>
* [[Order Leopolda (Belgia)|Order Leopolda]] (Belgia)
* [[Order Świętego Grzegorza Wielkiego]] (Stolica Apostolska)
 
== Upamiętnienie ==
Linia 119 ⟶ 126:
[[Kategoria:Ludzie związani z Zakopanem]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie]]
[[Kategoria:Polacy pochodzenia austriackiego]]
[[Kategoria:Polscy biolodzy]]
Linia 132 ⟶ 142:
[[Kategoria:Urodzeni w 1883]]
[[Kategoria:Zmarli w 1957]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie]]