Waiśeszika: Różnice pomiędzy wersjami

'''Waiśeszika''' – klasyczny system [[Filozofia indyjska|filozofii indyjskiej]] (zaliczany do grup [[astika]] i sat [[darśana]]). Waiseszika skupiała się na zagadnieniach [[Metafizyka klasyczna|metafizycznych]], spopularyzowała podstawowe kategorie [[Ontologia|ontologiczne]] oraz metody klasyfikacji i [[Typologia|typologii]] zjawisk. Za założyciela podaje się [[Kaṇāda|Kaṇādę]] o przydomku '''Uluka''' (''sowa'') z [[gotra|gotry]] Kaśjapa . Wczesne nauki nawiązują do koncepcji z [[Brahmany|brahmanów]] i [[Upaniszady|Upaniszad]], jednak '''wajsieszikowie''' po [[V wiek|V w.]] byli zazwyczaj związani z [[śiwaizm]]em. Cechuje ją silne powinowactwo do systemu [[njaja|njai]].

Wajsieszikowie

* głosili potrzebę zrozumienia struktury świata i poznania rozróżniającego [[wiśesza]], będącego środkiem na usunięcie cierpienia i osiągnięcie [[Wyzwolenie w hinduizmie|wyzwolenia]], od [[karman]]a i [[Sansara|samsary]].

* podkreślali rolę prawa moralnego [[dharma]].

* wierzyli w ponadzmysłową percepcje uzyskiwaną poprzez praktyki [[joga|jogicznego]] skupienia. Dzięki zachodzącemu wtedy szczególnemu stanowi [[manas (religia)|manasu]] (''umysłu'') , [[atman]] (''dusza'') postrzegał sam siebie.

* używali pojęć [[buddhi]] (podstawowa funkcja uświadamiania, poznanie), [[awidja]] (niewiedza), [[samskara]] (ukryta dyspozycja [[karma|karmiczna]]), [[dryszta]], [[arszadźńana]] (ponadzmysłowe poznanie [[ryszi]]ch (mędrców)),

* głosili ''cykliczny charakter czasu'' : od [[maha juga]] dzielącej się na cztery [[juga|jugi]], poprzez [[kalpa|kalpę]] (eon) do dnia [[Brahma|Brahmy]] -– gdy miało miejsce istnienie świata, a następnie [[maha pralaja|maha pralai]] (''całkowity rozpad''), po której [[Iśwara]] inicjował powstawanie świata kolejny raz .

* rozwinęli argumentacje na istnienie [[Iśwara|Iśwary]] (''Boga'') , w odpowiedzi na ataki niebramińskich szkół [[nastika]]. Twórcę i Pana świata opisywały cechy : wszechwiedza [[sarwadźńana]], wszechmoc [[aiśwarja]], nieskończoność [[ananta]], dobre motywacje, pragnienia i działania.

* [[Kanada Kaśjapa]] (''Zjadacz ziaren'') . Przydomek''Sow'' miałby upamiętniać [[darśan]] i objaśnienia [[dharma|dharmy]] udzielone mu we śnie przez [[Śiwa|Śiwę]] [[Maheśwara|Maheśwarę]].

* [[Ćandramati]] -– [[VI wiek|VI w.]]

* [[Praśastapada]] ( [[Prasastadewaćarja]] )

* [[Śridhara Bhatta]] -– ok. [[950]]- –[[1000]]

* [[Udajana]] -– ok. [[1050]]-–[[1100]],

* [[Śiwaditya Śiwaćarja]] -– ok. [[1100]]-–[[1150]], nauczyciel [[wiraśaiwizm]]u , pierwsza próba połączenia [[njaja|njai]] i waiśesziki

* [[Śri Wallabhaćarja (waiśeszika)|Śri Wallabhaćarja]] -– z [[Benares]]u

* {{cytuj książkę |nazwisko= Balcerowicz|imię= Piotr|autor= |autor link= |inni= |tytuł= Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część pierwsza: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody|wydanie= 1|wydawca= [[Wydawnictwo Akademickie DIALOG]]|miejsce= Warszawa |rok= 2003|strony=307-444 |rozdział= |część= |tytuł części=307–444 |seria= Świat Orientu|id = |isbn= 83-88938-55-X|oclc= |doi= |cytat=}}