Chrześcijaństwo: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Raz1el (dyskusja | edycje)
m Wycofano edycje użytkownika 89.151.44.70 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Wiktoryn.
Znacznik: Wycofanie zmian
Linia 1:
{{Chrześcijaństwo}}
'''Chrześcijaństwo''' ({{w języku|el|Χριστιανισμóς}}, {{w języku|la|Christianitas}}) – [[monoteizm|monoteistyczna]] [[religia]] [[Objawienie|objawiona]], określana niekiedy jako „chrystianizm”<ref>{{Cytuj książkę | autor = Jerzy Pilikowski | tytuł = Podróż w świat filozofii | wydawca = [[Wydawnictwo WAM|WAM]] | miejsce = Kraków | data = 2008 | strony = 115 | isbn = 978-83-7505-095-0}}</ref>. Jest oparta na nauczaniu [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] przekazanym w [[Kanon Biblii#Kanon Nowego Testamentu|ewangeliach kanonicznych]] oraz treści pism religijnych składających się na [[Biblia|Biblię]]. Chrześcijaństwo narodziło się w [[I wiek]]u n.e. w [[Palestyna|Palestynie]]. Obecnie jest ono największą religią, skupiającą 32% ludności świata, z czego ponad połowa to [[katolicyzm|katolicy]], ponad jedna trzecia – [[protestantyzm|protestanci]], a pozostali – [[Prawosławie|prawosławni]]<ref>[https://www.pewforum.org/2011/12/19/global-christianity-exec/ Pew Research Center]</ref>.
 
Linia 5 ⟶ 6:
Zgodnie z najstarszymi [[Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary|Credo]] (IV w. n.e) Jezus jest współistotny z [[Bóg w judaizmie|Bogiem]] [[judaizm]]u i nosi boski tytuł – ''Pan'' (''[[Kyrios (teologia)|Kyrios]]'', ''[[Adonai]]''), którego to rzeczownika [[Żydzi|judaiści]] i zdecydowana większość chrześcijan używają jako zamiennika [[Tetragram|imienia własnego]] samego [[Stwórca|Stwórcy]].
 
Wyznawanie [[Wiara religijna|wiary]] w bóstwo Jezusa, wyrażające się w uważaniu go za [[pomazaniec|mesjasza]] i syna Bożego, wiary w jego [[Odkupienie|odkupieńcodkupieńczą]]{{Przypisy [[śmierć]] i [[zmartwychwstanie]], jest dla chrześcijan podstawową drogą [[zbawienie|zbawienia]] (por. [[List do Rzymian|Rz]] 10,9)<ref>''Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest Panem (Kyrios), i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z martwych – osiągniesz zbawienie''.</ref>.
}}
 
[[Odkupienie|zą]] [[śmierć]] i [[zmartwychwstanie]], jest dla chrześcijan podstawową drogą [[zbawienie|zbawienia]] (por. [[List do Rzymian|Rz]] 10,9)<ref>''Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest Panem (Kyrios), i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z martwych – osiągniesz zbawienie''.</ref>.
 
Przekazywanie depozytu wiary chrześcijaństwo urzeczywistniało najpierw poprzez ustne przepowiadanie [[kerygmat]]u oraz przez [[Nowy Testament|pisma apostolskie]], spisane za życia [[apostoł]]ów, czyli pierwszych dwunastu uczniów Jezusa, których wybrał jako nowych patriarchów Kościoła – Ludu Bożego Nowego Przymierza, na wzór 12 pokoleń [[Jakub (postać biblijna)|Jakuba]]. Odczytywano je, razem z [[Biblia|Biblią]] hebrajską (na początku głównie [[Księgi prorockie Starego Testamentu|Proroków]]), na uroczystych zebraniach niedzielnych.
Linia 24 ⟶ 22:
 
== Podstawy wiary ==
Chrześcijaństwo jest [[religia objawiona|objawioną]] religią [[monoteizm|monoteistyczną]]<ref>Christianity’s status as monotheistic is affirmed in, amongst other sources, the Catholic Encyclopedia (article [http://web.archive.org/web/20140629081457/http://www.newadvent.org/cathen/10499a.htm „Monotheism”]); William F. Albright, From the Stone Age to Christianity; H. Richard Niebuhr; About.com, [http://web.archive.org/web/20120103221321/http://ancienthistory.about.com/od/monotheisticreligions/Monotheistic_Ancient_Religions_Judaism_Christianity.htm Monotheistic Religion resources]; Kirsch, God Against the Gods; Woodhead, An Introduction to Christianity; The Columbia Electronic Encyclopedia Monotheism; The New Dictionary of Cultural Literacy, monotheism; New Dictionary of Theology, Paul, s. 496–499; Meconi. „Pagan Monotheism in Late Antiquity”. p. 111f.</ref>, która bierze swój początek od [[Jezus Chrystus|Jezusa z Nazaretu]]. Według [[wiara (chrześcijaństwo)|wiary]] chrześcijańskiej, [[Bóg]] objawiał się ludzkości stopniowo w historii [[Izrael]]a i [[Kościół (teologia)|Kościoła]]. Proces ten swą pełnię osiągnął w Jezusie Chrystusie. Wraz z [[judaizm]]em chrześcijanie wyznają, że Bóg jest jeden i że jest Stwórcą świata widzialnego i niewidzialnego, duchowego, i jest [[Transcendencja (filozofia)|transcendentny]] wobec niego<ref>[[Biblia]] „nikt też nie zna Syna, tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn, i ten, komu Syn zechce objawić” (Mt 11,27) „niezbadane Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi […], albowiem z Niego i przez Niego, i dla Niego [jest] wszystko” (Rz 11,33–36).</ref>. Człowiek jest koroną stworzenia, ''obrazem Boga'', ukazującym umysł Twórcy. Jednak obecna egzystencja człowieka jest w konflikcie z pierwotnym zamiarem stwórczym Boga. Konflikt ten nie może być usunięty ludzkimi siłami, z powodu [[grzech pierworodny|grzechu pierworodnego]], który sprawił, że człowiek żyje w alienacji, łamiąc Prawo Boże i sprawiedliwość i jest poddany grzechowi i śmierci. Bóg odpowiedział na ten stan poprzez [[Wcielenie]] swego Syna, ''Słowo, które stało się ciałem'' ([[Ewangelia Jana|J]] 1, 14). Przynajmniej od [[Sobór nicejski I|soboru nicejskiego]] (325) częścią chrześcijańskiej ortodoksji jest wiara, że Jezus Chrystus jest odwiecznym Synem Bożym, równym co do istoty Bogu Ojcu, a zatem Bóg jest jeden w ''istocie'', troisty w ''osobach'' (''[[hipostaza]]ch''): jako [[Bóg Ojciec]], [[Syn Boży]] (Jezus) i [[Duch Święty]]. W ciągu wieków istnienia chrześcijaństwa kanon wiary był różnie definiowany przez teologów. Jednak absolutne minimum, którego już nie można zredukować by nie wyjść poza chrześcijaństwo, jest wiara w to, że poprzez życie, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa Bóg przyniósł światu zbawienie<ref name="BRIT">Por. {{Cytuj książkę | tytuł = Encyclopaedia Britannica | rozdział = Christianity| tom = 5 | strony = 693 i 698-699}}</ref>.{{Chrześcijaństwo}}

Każda z osób bożych ma tę samą, jedną boską istotę (naturę) i pozostaje we wzajemnej relacji osobowej na zasadzie pochodzeń: Bóg Ojciec stanowi zasadę pochodzenia dla Syna, a razem z nim (wspólnie – łac. [[filioque]] – w tradycji zachodniej, przez Syna – łac. per filium – w tradycji wschodniej) dla Ducha Świętego<ref>{{Cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20131110225629/http://www.teologia.pl/m_k/zag02d.htm|tytuł = Tajemnica Trójcy Przenajświętszej|opublikowany = teologia.pl|język = pl|data dostępu = 2001-08-12}}</ref>.
 
W III w. n.e. w łonie chrześcijaństwa w ramach dyskusji chrystologicznych pojawiła się nauka [[arianizm]]u, głosząca, że Jezus Chrystus, Syn Boży, nie jest równy Ojcu i jest jemu podporządkowany<ref>Por. W. Myszor: Arianizm. W: Religia. Encyklopedia PWN. T. 1. s. 327.</ref>. Pogląd ten został przez autorytet [[Apostoł|apostolski]] [[Kościół (teologia)|Kościoła]] [[Anatema|odrzucony]] jako [[herezja]] już na soborze w Nicei w 325 r., co zostało zapisane w [[Nicejskie wyznanie wiary|symbolu nicejskim]], a następnie potwierdzone przez [[sobór konstantynopolitański I]] (381 r.) w [[Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary|Nicejsko-konstantynopolitańskim wyznaniu wiary]]<ref>Por. M. Schmaus, Holy Spirit, w: Sacramentum Mundi. An Encyclopedia of Theology. K. Rahner SJ, C. Ernst OP, K. Smyth (red.), A. Darlap (red. odp.). Wyd. 4. T. 3. Londyn: Burns & Oats, 1973, s. 53–61. {{ISBN|0-85532-144-X}}.</ref>.
Linia 38:
 
== Statystyki ==
[[Plik:Christian Majority Countries.PNG|thumb|327x327px270px|Kraje z większością chrześcijańską]]
[[Plik:Adherents to Christianity by Country.png|thumb|216x216px270px|Chrześcijaństwo na świecie]]
[[Plik:Countries by percentageDistribution of Protestants (2010)Catholics.svgpng|thumb|216x216px270px|ProtestantyzmKatolicyzm na świecie (2010)]]
[[Plik:Orthodox ChristiansCountries by countrypercentage of Protestants (2010).pngsvg|thumb|217x217px270px|Chrześcijaństwo wschodnieProtestantyzm na świecie (2010)]]
[[Plik:Orthodox Christians by country.png|thumb|270px|Chrześcijaństwo wschodnie na świecie]]
 
Chrześcijaństwo jest obecnie najliczniej reprezentowaną religią na świecie<ref name="cia">{{Cytuj stronę | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html?countryName=World&countryCode=xx&regionCode=oc&#xx | tytuł = CIA – The World Factbook – Religions | data = 2007 | język = en | opublikowany = [[Centralna Agencja Wywiadowcza|cia.gov]] | data dostępu = 2010-09-09}}</ref>.
Linia 64 ⟶ 65:
* ok. 260 mln [[prawosławie|prawosławnych]] i wiernych [[Kościoły orientalne|kościołów orientalnych]] (odpowiednio 11,9% i 3,8%),
* ok. 16,4 mln [[Mormonizm|Mormoni]] (głównie [[Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich]] i [[Społeczność Chrystusa]]) – 0,7%
*[[Plik:Distribution of Catholics.png|thumb|216x216px|Katolicyzm na świecie]]ok. 8,6 mln [[Świadkowie Jehowy]]<ref>{{Cytuj | url=https://www.jw.org/pl/świadkowie-jehowy/faq/ilu-swiadkow-jehowy-na-swiecie/ | tytuł=Ilu Świadków Jehowy jest na całym świecie? | opublikowany=jw.org | język=pl | data dostępu=2019-08-15}}</ref> (0,4%)
* ok. 2 mln [[Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki]] (0,1%)
* również różnego rodzaju sekty pochodzenia chrześcijańskiego<ref>J. Gründler, ''Sects, Christian'', w: {{Cytuj książkę | tytuł = Sacramentum Mundi. An Encyclopedia of Theology| inni = [[Karl Rahner|K. Rahner SJ]], Cornelius Ernst, K. Smyth (red.) | tom = 6| wydawca = Burns & Oats| miejsce = Londyn | rok = 1970 | strony = 51–61 | isbn = 0-223-97683-0}}</ref>.