Wirakocza: Różnice pomiędzy wersjami

'''Wirakocza, Viracocha, Apu Qun Tiqsi Wiraqutra''' ([[język ajmara|ajm.]], [[język keczua|kecz.]] ''Człowiek z Morskiej Piany'') – [[Ajmara|ajmarski]] bóg stwórca świata, nauczyciel, prawodawca, ojciec Słońca i Księżyca, nazywany ''Wielkim, Wszechwiedzącym, Potężnym, Starcem Niebios'', wyobrażany pod postacią brodatego, białego człowieka, utożsamiany z bogiem [[Pacha Kamaq]]iem oraz [[Kon-Tiki]]. Jego małżonką była bogini morza [[Mama Cocha]]. Po podboju Ajmarów przez [[Państwo Inków|Inków]] przyjęty również do [[panteon]]u inkaskiego i z nim powszechnie kojarzony.

W [[mitologia|mitologii]] [[Ajmara|Ajmarów]] i [[Państwo Inków|Inków]] Wirakocza uznawany jest za [[stwórca|stwórcę]] świata i ludzkości, ojca boga słońca [[Inti (mitologia inkaska)|Inti]] i bogini księżyca, [[Mama Quilla|Mamy Qulli]] (Šiwa?), oraz twórcę cywilizacji -– tego, który wyzwolił człowieka ze stanu pierwotnej dzikości, nadał mu prawa, ustanowił hierarchię, nauczył kultu bogów i uprawy roli. Wkrótce jednak, zrażony złem i występkiem, jakiego dopuszczała się ludzkość, sprowadził na świat wielką powódź (''Unu Pachacuti'') i ponownie stworzył człowieka z kamieni. Kiedy jednak ludzie ponownie okazali mu swą niewdzięczność, pełen smutku opuścił ziemię, odpływając na swym płaszczu w kierunku zachodnim, do krainy zmarłych (według innej wersji [[mit]]u odszedł krocząc po wodzie).

[[Plik:Pachacamac.jpg|thumb|260px|left|Ruiny miasta [[Pachacámac]], wyroczni i sanktuarium boga [[Pacha Kamaq]]a -– Wirakoczy.]]

Rola Wirakoczy w wierzeniach [[Państwo Inków|Inków]] systematycznie wzrastała, aż osiągnął on status porównywalny z najwyższym bogiem [[Inti (mitologia inkaska)|Inti]] (pojawiały się nawet tendencje do uznania go za byt wyższy niż [[Słońce]] i [[Księżyc]], tajemną siłę, która wyzwoliła prawa rządzące całym [[wszechświat]]em), nigdy jednak kult ten nie zdobył tak dużego poparcia wśród [[Państwo Inków|inkaskich]] elit jak kult [[Inti (mitologia inkaska)|Inti]] (wyjątkiem jest tu może okres panowania na wpół [[legenda]]rnego [[Władcy Inków|króla]] [[Viracocha (Sapa Inca)|Viracochy]]). [[Indianie]] [[peru]]wiańscy w osobie Wirakoczy odnajdywali [[filozofia|filozoficzną]] i [[Metafizyka klasyczna|metafizyczną]] głębię, której brakowało solarnemu bogu [[Inti (mitologia inkaska)|Inti]]. Uznawali go za ojca i dobroczyńcę, stwórcę tajemniczych praw rządzących [[Wszechświat|kosmosem]], przenikającego swą mądrością głębie czasu i przestrzeni, [[demiurg]]a objawiającego sens ludzkiej egzystencji.

Zgodnie ze swoją polityką religijną wobec podbitych ludów, [[Państwo Inków|Inkowie]] włączywszy Wirakoczę do swojego [[panteon]]u, utożsamili go z czczonym przez zamieszkujący w sąsiedztwie dzisiejszej [[Lima|Limy]] lud [[Huari (lud)|Huari]], prastarym bogiem [[Pacha Kamaq]]iem, którego imię tłumaczy się jako ''Stwórca Świata''. Znajdująca się w stolicy [[Huari (lud)|Huari]], mieście [[Pachacámac]], [[wyrocznia]] tego boga, wielowiekowa już w czasach [[Państwo Inków|Inków]], będąca wielką [[piramida|piramidą]]-świątynią, gdzie od niepamiętnych czasów czczono prosty, drewniany posąg [[Pacha Kamaq]]a, cel licznych pielgrzymek i jedno z najświętszych miejsc [[Państwo Inków|inkaskiego]] królestwa, stała się tym samym najważniejszym miejscem [[synkretyzm|synkretycznego]] kultu [[Pacha Kamaq]]a -– Wirakoczy. Drugim wielkim [[sanktuarium]] Wirakoczy był chram znajdujący się w kompleksie świątyni [[Coricancha]] w [[Cuzco]]. Czczony był tu wykonany z litego złota wizerunek boga, zgodnie z przekazami mający wysokość dziesięcioletniego dziecka.

Podczas podboju [[Państwo Inków|Imperium Inków]] przez [[Hiszpania|hiszpańskich]] [[konkwista]]dorów pod wodzą [[Francisco Pizarro|Francisca Pizarra]] [[mit]] o powrocie zza oceanu białego, brodatego boga, oraz szerzący się wśród [[Państwo Inków|Inków]] pogląd, iż to właśnie [[Hiszpanie]] są zapowiedzianymi posłańcami Wirakoczy, stał się główną przyczyną paraliżu decyzyjnego, jaki ogarnął elity inkaskiego państwa, co w znaczący sposób wpłynęło na klęskę [[Państwo Inków|Inków]]. Zaszła tu analogiczna sytuacja, jak podczas podboju [[Aztekowie|Azteków]], kiedy to podobną rolę odegrał [[mit]] [[Quetzalcoatl]]a.

Inna teoria dotycząca spotkania Indian z Hiszpanami podkreśla fakt, że Inkowie nie uważali białych przybyszów za istoty wyższe, odnosili się do nich jak do ludzi równych sobie (według niektórych naukowców Inkowie traktowali białych z wyższością). To dzięki temu Pizarro odniósł druzgocące zwycięstwo nad Atahualpą -– Ince przez myśl nie przeszło, że zwykły śmiertelnik może podnieść na niego rękę. Wziąwszy do niewoli Atahualpę -– króla i półboga, od którego słowa zależały losy imperium, Pizarro zapewnił sobie bardzo szybkie zwycięstwo i kontrolę nad państwem Inków – Tawantinsuyu.