Podejmowanie decyzji w drodze konsensusu: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+Kategoria:Zgromadzenia; +Kategoria:Anarchizm; +Kategoria:Komunikacja za pomocą HotCat |
redakcja przypisów |
||
Linia 13:
== Alternatywa dla powszechnych praktyk podejmowania decyzji ==
Podejmowanie decyzji w drodze konsensusu jest alternatywą dla powszechnie praktykowanych procesów podejmowania decyzji w grupie<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Articles on Meeting Facilitation, Consensus, Santa Cruz California |data = |data dostępu = 2020-08-06 |opublikowany = www.groupfacilitation.net |url = http://www.groupfacilitation.net/Articles%20on%20Meeting%20Facilitation.html |archiwum = http://web.archive.org/web/20200127033720/http://www.groupfacilitation.net/Articles%20on%20Meeting%20Facilitation.html |język = en}}</ref>. Książka ''Robert’s Rules of Order'' to przewodnik używany przez wiele organizacji. Ta książka pozwala na uporządkowanie debaty i przedstawienie propozycji, które mogą zostać zatwierdzone [[Większość bezwzględna|większością]] głosów. Nie ma na celu pełnego porozumienia między stronami. Krytycy takiego procesu podejmowana decyzji uważają, że może on wiązać się z kontrowersyjną debatą i tworzeniem konkurujących ze sobą frakcji. Ta dynamika może zaszkodzić relacjom członków grupy i osłabić zdolność grupy do wspólnego wdrażania spornej decyzji. Podejmowanie decyzji w drodze konsensusu ma na celu odniesienie się do przekonań dotyczących takich problemów. Zwolennicy twierdzą, że wyniki procesu konsensusu obejmują<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Tree Bressen |tytuł = Consensus Decision Making |data = |url = https://treegroup.info/library/Consensus_Decison_Making-CH.pdf |archiwum = https://web.archive.org/web/20200127033843/https://treegroup.info/library/Consensus_Decison_Making-CH.pdf |język = en}}</ref>:
* Lepsze decyzje: dzięki uwzględnieniu wkładu wszystkich zainteresowanych stron, wynikające z nich wnioski mogą lepiej rozwiązać wszystkie potencjalne problemy.
Linia 23:
== Blokowanie i inne formy sprzeciwu ==
Aby upewnić się, że zgoda lub zdanie wszystkich uczestników jest
* Zapewnienie opcji tym, którzy nie popierają propozycji żeby „odejść”.
* Wymaganie bloku od dwóch lub więcej osób, aby odłożyć propozycję na bok.
* Wymaganie od strony blokującej dostarczenia alternatywnej propozycji lub procesu jej stworzenia<ref
* Ograniczenie możliwości blokowania konsensusu przez każdą osobę.
* Ograniczenie opcji blokowania decyzji, które są istotne dla zadania lub działania grupy i nie zezwalanie na blokowanie rutynowych decyzji.
Linia 35:
Uczestnik, który nie popiera propozycji, może mieć inne możliwości niż po prostu ją zablokować. Niektóre typowe opcje mogą obejmować:
* '''Deklaracja zastrzeżeń:''' Członkowie grupy, którzy chcą zaakceptować wniosek, ale mają zastrzeżenia do grupy, mogą wybrać opcję „zgłoś zastrzeżenia”. W przypadku istotnych zastrzeżeń do wniosku organ decyzyjny może zdecydować o zmianie lub przeredagowaniu wniosku<ref>{{Cytuj
* '''Odsuń się:''' Członek grupy, który ma „poważny spór osobisty” co do propozycji, ale jest skłonny pozwolić, aby wniosek przeszedł, ma prawo „odejść na bok”. Chociaż odejście na bok nie wstrzymuje wniosku, często utożsamia się je z kategorycznym „nie”, a obawy członków grupy stojących z boku są zwykle rozwiązywane poprzez
Development Center |url = https://web.archive.org/web/20120314211654/http://www.nwcdc.coop/Resources/CSS/CSS08Intro2Consensus.pdf |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Dorcas, Ellyntari |tytuł = Amazing Graces' Guide to Consensus Process |data = |data dostępu = 2020-08-07 |opublikowany = www.webofoz.org |url = http://www.webofoz.org/consensus.shtml |archiwum = https://web.archive.org/web/20200807092221/http://www.webofoz.org/consensus.shtml |język = en}}</ref>.
* '''Sprzeciw:''' każdy członek grupy może „sprzeciwić się” propozycji. W grupach, w których obowiązuje zasada jednomyślności, wystarczy jedno veto, aby zatrzymać wniosek. Inne reguły decyzyjne mogą wymagać więcej niż jednego sprzeciwu, aby wniosek został zablokowany lub nie został przyjęty (patrz poprzednia sekcja: ''Zasady podejmowania decyzji'').
Linia 43 ⟶ 44:
* Wspólne tworzenie propozycji
* Znalezienie obaw i problemów związanych z propozycją
* Modyfikowanie propozycji w celu
Wszelkie próby osiągnięcia konsensusu rozpoczynają się od próby uzyskania pełnej zgody, niezależnie od progu reguły decyzyjnej.
=== Konkretne modele ===
W modelu „kolegium rzeczników”, [[Wspólnota interesów|wspólnoty interesów]] podejmują wspólne decyzje, wyznaczając mówców. Chociaż prawa do przemawiania mogą być ograniczone do osoby wyznaczonej przez każdą z grup, na spotkaniu można wyznaczyć czas na przerwę, podczas której można omówić problem i powrócić znowu do dyskusji za pośrednictwem rzecznika. W przypadku kolegium rzeczników przygotowującego się do protestów w Waszyngtonie w 2000, wspólnoty interesów oskarżyły swoich rzeczników o nakłanianie do użycia siły. Grupom zezwolono na samoorganizację swoich protestów,
==== Głosowanie poprzez osiągnięcie konsensusu ====
Grupa najpierw wybiera,
==== Blokowanie ====
[[Plik:Consensus-flowchart.png|mały|upright=1.5|prawo|Schemat blokowy procesu podejmowania podstawowych decyzji w ramach konsensusu]]
Grupy, które wymagają jednomyślności, zwykle używają podstawowego zestawu procedur przedstawionych na tym schemacie blokowym<ref name=":2">{{Cytuj
Po ustaleniu porządku obrad i, opcjonalnie, ustaleniu podstawowych zasad posiedzenia, każdy punkt porządku obrad jest kolejno rozpatrywany. Zazwyczaj każda decyzja wynikająca z punktu porządku obrad ma prostą strukturę:
* '''Dyskusja na temat:''' punkt jest omawiany w celu ustalenia opinii i informacji na dany temat. Podczas dyskusji często określa się ogólny kierunek grupy i potencjalne propozycje działań.
* '''Tworzenie wniosku:'''
* '''Wezwanie do konsensusu:'''
* '''Identyfikacja i rozwiązywanie problemów:'''
* '''Modyfikacja wniosku:'''
==== Model oparty na kwakrze ====
Uważa się, że konsensus oparty na [[Religijne Towarzystwo Przyjaciół|kwakrze]]<ref name="
Model kwakrów został dostosowany przez Earlham College do zastosowania w świeckich środowiskach i może być skutecznie używany w każdym procesie podejmowania decyzji w drodze konsensusu.
Linia 81:
* Za decyzję odpowiada cała grupa, a decyzja należy do grupy.
* Facylitator może rozpoznać, czy osoba, która nie jednoczy się z decyzją, działa bez troski o grupę lub w egoistycznym interesie.
* Idealnie byłoby, gdyby wszystkie perspektywy dysydentów zostały zsyntetyzowane w ostateczny wynik całości, który jest większy niż suma jej części<ref name="
* Jeśli punkt widzenia jednego z dysydentów nie harmonizuje z innymi, może on „ustąpić”, aby pozwolić grupie kontynuować, lub może zdecydować się na „blokadę”. „Odsunięcie się” oznacza pewną formę milczącej zgody. Niektóre grupy umożliwiają „blokowanie” nawet przez jedną osobę, aby zatrzymać lub odroczyć cały proces<ref name="
Kluczowe elementy konsensusu opartego na kwakrach obejmują wiarę we wspólne [[człowieczeństwo]] i zdolność do wspólnego podejmowania decyzji. Celem jest „jedność, a nie jednomyślność”. Zapewnienie, że członkowie grupy mówią tylko raz, dopóki inni nie zostaną wysłuchani, zachęca do różnorodności myśli. Facylitator jest rozumiany jako służący grupie, a nie jako osoba nadzorująca<ref>
== Role ==
Proces podejmowania decyzji w drodze konsensusu często ma kilka ról zaprojektowanych w celu usprawnienia procesu. Chociaż nazwy i charakter tych ról różnią się w zależności od grupy, najczęściej są to: [[Facylitator|moderator]], konsensor, chronometrażysta, osoba obserwująca atmosferę, sekretarz lub osoba sporządzająca notatki. Nie wszystkie organy decyzyjne wykorzystują wszystkie te role, chociaż stanowisko moderatora jest prawie zawsze obsadzone, a niektóre grupy stosują role uzupełniające, takie jak [[adwokat diabła]]. Niektóre organy decyzyjne zmieniają te role między członkami grupy, aby budować doświadczenie i umiejętności uczestników oraz zapobiegać postrzeganej koncentracji władzy<ref
Wspólne role na spotkaniu konsensualnym to:
Linia 93:
* '''Facylitator:''' Jak sama nazwa wskazuje, rolą facylitatora jest pomoc w ułatwieniu procesu osiągnięcia konsensusu. Facylitatorzy przyjmują odpowiedzialność za terminowe wykonanie programu; zapewnienie, że grupa przestrzega wspólnie uzgodnionych mechanizmów procesu konsensusu; oraz, jeśli to konieczne, sugerowanie alternatywnych lub dodatkowych dyskusji lub technik podejmowania decyzji, takich jak odejście do drugiego kręgu, grupy ucieczkowe lub odgrywanie ról<ref name="Kerrigan">{{Cytuj stronę|url=http://www.communityarts.net/readingroom/archivefiles/2004/09/how_to_use_a_co.php|tytuł=How To Use a Consensus Process To Make Decisions|autor=|opublikowany=|język=|archiwum=https://web.archive.org/web/20060619051520/http://www.communityarts.net/readingroom/archivefiles/2004/09/how_to_use_a_co.php|data dostępu=}}</ref><ref name="Guides">{{Cytuj stronę|url=http://www.otesha.ca/bike+tours/bike+tour+resources/meeting+facilitation.en.html#toc_taking_comments|tytuł=Guides: Meeting Facilitation|autor=|opublikowany=|język=|archiwum=https://web.archive.org/web/20170312023053/http://www.otesha.ca/bike%2Btours/bike%2Btour%2Bresources/meeting%2Bfacilitation.en.html#toc_taking_comments|data dostępu=}}</ref>. Niektóre grupy konsensusu korzystają z pomocy dwóch współprowadzących. Często stosuje się wspólną [[Facylitacja (organizacja)|facylitację]], aby rozproszyć dostrzeganą moc facylitatora i stworzyć system, w którym współfacylitator może przekazać obowiązki facylitatora, jeśli bardziej osobiście zaangażuje się w debatę<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.reclaiming.org/resources/consensus/blakey.html|tytuł=Meeting Facilitation – The No-Magic Method|autor=|opublikowany=|język=|zarchiwizowano=|archiwum=https://web.archive.org/web/20061231013942/http://www.reclaiming.org/resources/consensus/blakey.html|data dostępu=}}</ref>.
* '''Konsensor:''' zespół konsensorów jest odpowiedzialny za przyjęcie odpowiednich propozycji zgodnych z Kartą praw człowieka ONZ; do przedstawienia początkowej listy tych opcji; za sporządzenie wyważonej listy opcji reprezentujących całą debatę; analizowanie głosów oddany w kolejnych głosowaniach Metody Bordy; i, jeśli zajdzie taka potrzeba, określić złożoną decyzję na podstawie dwóch najpopularniejszych opcji.
* '''Sędzia mierzący czas:''' Celem sędziów mierzących czas jest dopilnowanie, aby organ decyzyjny dotrzymał harmonogramu ustalonego w porządku obrad. Skuteczni sędziowie mierzący czas stosują różnorodne techniki, aby zapewnić terminowość spotkania, w tym: częste informowanie o godzinie, wystarczające ostrzeżenia o krótkim czasie oraz powstrzymywanie poszczególnych prelegentów przed zajęciem zbyt dużej ilości czasu<ref name="FNB">{{Cytuj stronę|url=http://www.ic.org/pnp/ocac/|tytuł=On Conflict and Consensus|autor=|opublikowany=|język=|archiwum=https://web.archive.org/web/20111026234752/http://www.ic.org/pnp/ocac/|data dostępu=}}</ref>.
* '''Obserwator atmosfery:''' jest odpowiedzialny za monitorowanie „klimatu emocjonalnego<nowiki>''</nowiki> spotkania, zwracanie uwagi na mowę ciała i inne [[Komunikacja niewerbalna|niewerbalne wskazówki]] uczestników. Rozbrajanie potencjalnych konfliktów emocjonalnych, utrzymywanie klimatu wolnego od zastraszania i świadomość potencjalnie destrukcyjnej dynamiki władzy, takiej jak seksizm czy rasizm w ciele decyzyjnym, to główne obowiązki obserwatora atmosfery.
* '''Sekretarz:''' Rolą sporządzającego notatki lub sekretarza jest dokumentowanie decyzji, dyskusji i punktów działań organu decyzyjnego.
Linia 100:
[[Plik:Consensus Cards.svg|mały|Przód, tył i wytłaczana maska do kolorowych kart konsensusu]]
* Niektóre organy decyzyjne konsensusu używają systemu kolorowych kart, aby wskazać priorytet mówcy. Na przykład czerwone kartki z informacją zwrotną o naruszeniu zasad lub przyzwoitości, żółte kartki za wyjaśnienie pytań i zielone kartki z chęcią zabrania głosu<ref name="Canadian Cohousing Network">{{Cytuj stronę|url=http://www.cohousing.ca/consensus.htm|tytuł=The Consensus Decision Process in Cohousing|autor=|opublikowany=|język=|archiwum=https://web.archive.org/web/20070226135255/http://www.cohousing.ca/consensus.htm|data dostępu=}}</ref>.
* Sygnały ręczne to kolejna metoda niewerbalnego odczytywania pozycji pokoju. Dobrze współpracują z grupami liczącymi mniej niż 250 osób, a zwłaszcza z grupami wielojęzycznymi<ref>Jan Havercamp, „Non-verbal communication – a solution for complex group settings”, Zhaba facilitators collective, 1999.</ref>. Charakter i znaczenie poszczególnych gestów różni się w zależności od grupy, ale powszechnie przyjęty podstawowy zestaw sygnałów ręką obejmuje: poruszanie palcami obu rąk, gest czasami określany jako „migotanie”, w celu wyrażenia zgody; podniesienie pięści lub skrzyżowanie obu przedramion z rękami w pięści w celu wskazania bloku lub silnego sprzeciwu; i wykonanie oburącz kształtu litery „T”, gest „przekroczenia czasu”, aby zwrócić uwagę na proces lub porządek<ref name="Guides" /><ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.zhaba.cz/uploads/media/Shared_Path.pdf|tytuł=A Handbook for Direct Democracy and the Consensus Decision Process|autor=|opublikowany=|język=|archiwum=https://web.archive.org/web/20060714080721/http://www.zhaba.cz/uploads/media/Shared_Path.pdf|data dostępu=}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://seedsforchange.org.uk/free/handsig.pdf|tytuł=Hand Signals|autor=|opublikowany=|język=|archiwum=https://web.archive.org/web/20070927225024/http://seedsforchange.org.uk/free/handsig.pdf|data dostępu=}}</ref>. Jeden typowy zestaw sygnałów ręcznych nazywa się „Pięść do pięciu” lub „Pięść-pięć”. W tej metodzie każdy członek grupy może unieść pięść, aby wskazać blokujący konsensus, jeden palec, aby zasugerować zmiany, dwa palce, aby omówić drobne kwestie, trzy palce, aby wskazać chęć przepuszczenia sprawy bez dalszej dyskusji, cztery palce, aby potwierdzić decyzję jako dobry pomysł i pięć palców, aby zgłosić się na ochotnika, aby przejąć inicjatywę we wdrażaniu decyzji<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.freechild.org/Firestarter/Fist2Five.htm|tytuł=Guide for Facilitators: Fist-to-Five Consensus-Building|autor=|opublikowany=|język=|data dostępu=}}</ref>. Podobny zestaw sygnałów ręcznych jest używany przez protestujących z [[Okupuj Wall Street]] w negocjacjach grupowych<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.sltrib.com/sltrib/news/52799991-75/park-pioneer-homeless-occupy.html.csp|tytuł=Utah Local News – Salt Lake City News, Sports, Archive – The Salt Lake Tribune|autor=|opublikowany=|język=|data dostępu=}}</ref>.
* Głosowanie większościowe jest stosowana jako ''metoda'' awaryjna, gdy nie można osiągnąć konsensusu w określonym przedziale czasowym<ref>Saint S, Lawson JR (1994) ''Rules for reaching consensus: a modern approach to decision making.'' Pfeiffer, San Diego.</ref>. Jeśli można przewidzieć potencjalny wynik metody rezerwowej, wówczas ci, którzy popierają ten wynik, mają motywację do zablokowania konsensusu, aby zastosować metodę rezerwową. Opracowano specjalne metody awaryjne, które zmniejszają tę motywację<ref name="SCFC">{{Cytuj pismo|nazwisko=|imię=|tytuł=Some chance for consensus: Voting methods for which consensus is an equilibrium|czasopismo=Social Choice and Welfare|wolumin=|strony=|data=|issn=|doi=10.1007/s00355-010-0517-y}}</ref>.
|