Masakra w Srebrenicy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Srebrenica" za pomocą HotCat
WP:SK, drobne redakcyjne, ort.
Linia 9:
|miejsce = wschodnia Bośnia
|terytorium =
|przyczyna = Atak na wieś VišnjicaVišnjicę (26 czerwca 1995)
|wynik = [[Operacja Deliberate Force]]
|strona1 = [[Plik:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] [[Republika Serbska]]
Linia 31:
 
== Oficjalna wersja wydarzeń ==
===[[ Strefy bezpieczeństwa ONZ w Bośni i Hercegowinie|Strefy bezpieczeństwa ONZ]]===
{{główny artykuł|Strefy bezpieczeństwa ONZ w Bośni i Hercegowinie}}
16 kwietnia 1993 r. [[Srebrenica]] i okoliczne tereny w promieniu 30&nbsp;km zostały ogłoszone przez [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] „strefą bezpieczeństwa” (Rezolucja Rady Bezpieczeństwa nr 819). 6 maja ONZ utworzyła 6 stref bezpieczeństwa (Srebrenica, [[Žepa]], [[Sarajewo]], [[Bihać]], [[Tuzla]], [[Goražde]]), których nie można było napadać i bombardować (Rezolucja Rady Bezpieczeństwa nr 824). W styczniu 1995 r. w [[Potočari]], 5&nbsp;km od Srebrenicy, ulokował swoją kwaterę [[Dutchbat]] ([[Holandia|holenderski]] batalion ONZ – około 400 żołnierzy), odpowiedzialny za ochronę „strefy”. Zadaniem ukraińskich żołnierzy [[UNPROFOR|sił pokojowych ONZ]]<ref>Zobacz artykuł w [[W:uk:240-й окремий спеціальний батальйон|uk.wikipedia.org]]</ref> była ochrona Žepy – innej enklawy bez połączenia z terytorium kontrolowanym przez władze Bośni.
 
Serbowie od samego początku dążyli do zlikwidowania bośniackich enklaw. W marcu 1995 prezydent [[Republika Serbska|Republiki Serbskiej]], [[Radovan Karadžić]], podpisał Dyrektywę nr 7 Głównego Dowództwa RS, która określa strategię postępowania wobec Srebrenicy i sąsiedniej enklawy – Žepy: ''„Czym prędzej dokonać całkowitej separacji Srebrenicy i Žepy i całkowicie przeciąć komunikację pomiędzy tymi enklawami. Codziennymi, planowymi i przemyślanymi działaniami bojowymi sprawić, aby dalsza obecność i życie mieszkańców w Srebrenicy i Žepie były całkowicie niepewne, nie do wytrzymania i bez perspektyw”''<ref>ICTY. "Prosecutor vs Krstic, Appeals Chamber Judgement". United Nations. 19 April 2004.</ref>.
 
=== Operacja „[[Operacja„Krivaja Krivaja 95|Krivaja 95]]”95”. Upadek Srebrenicy ===
[[Plik:Bosnia areas of control Sep 94.jpg|thumb|upright=1.2|Mapa Bośni z 1994 roku. Enklawy Srebrenica, Žepa i Goražde ze względu na swoje położenie były ewidentnym punktem niezgody pomiędzy Serbami a Muzułmanami]]
 
6 lipca 1995 r. korpus „Drina” VRS ([[Armia Republiki Serbskiej Krajiny|Armia Republiki Serbskiej]]), liczący ok. 4500 żołnierzy dowodzony przez generała majora [[Milenko Živanović|Milenkę Živanovića]], rozpoczął operację przeciwko srebrenickiej enklawie, która potem otrzyma kryptonim „Krivaja„[[Operacja 95”Krivaja 95|Krivaja 95]]”<ref>{{Cytuj pismo | autor = Przemysław Mrówka | tytuł = Masakra w Srebrenicy – zaniechania i okrucieństwo | url = https://histmag.org/Masakra-w-Srebrenicy-zaniechania-i-okrucienstwo-11433 | czasopismo = Histmag.org | data = lipiec 2019 | data dostępu = 06.08.2019}}</ref>. Otwarto ogień na muzułmańskie pozycje znajdujące się na południu enklawy, ostrzeliwując także stanowiska obserwacyjne Holendrów, aby zmusić ich do ucieczki. Cel ten został osiągnięty. Z 20 tysięcy uciekinierów od 5 do 6 tysięcy zostało jednak wpuszczonych do obozu, w którym stacjonowali holenderscy żołnierze. Oddział holenderski nie podjął żadnych działań obronnych. 9 lipca 1995 r. muzułmańscy obrońcy stracili ostatnie punkty oporu wokół miasta. Do serbskiej niewoli trafiło trzydziestu holenderskich żołnierzy.
 
10 lipca 1995 r. Holendrzy poprosili ONZ o wsparcie lotnictwa. ONZ się wahała. 11 lipca samoloty NATO zbombardowały dwa serbskie czołgi, jednak na tym wyczerpało się wsparcie z powietrza, ponieważ Serbowie zagrozili likwidacją wziętych do niewoli żołnierzy holenderskich i ostrzałem bazy w mieście. Po południu Serbowie wkroczyli do Srebrenicy. Generał [[Ratko Mladić]], głównodowodzący armii republiki serbskiej, zażądał, by wszyscy muzułmanie, którzy chcą żyć, złożyli broń. Prócz tego zaoferował, by ONZ zorganizowała ewakuację około 20 tysięcy ludności cywilnej, znajdującej się w okolicy Potočari. Organizacja tej ewakuacji przez ONZ zapobiegłaby rozdzieleniu kobiet i mężczyzn. Tego samego wieczora płk [[Thom Karremans]] przeprowadził rozmowę z holenderskim generałem Nicolarim o otrzymanej od Mladicia propozycji.
Linia 64 ⟶ 65:
Siły muzułmańskie używały [[Śmigłowiec|śmigłowców]] między kwaterą główną a Srebrenicą i Žepą. 16-17 kwietnia 1995 r. w bardzo tajemniczych okolicznościach na mocy rozkazu sztabu głównego Armii BiH w Sarajewie [[Naser Orić]] został wezwany wraz z 17 oficerami 28. Dywizji srebrenickiej i 5 oficerami 285. Brygady żepskiej do Tuzli. W ciągu trzech tygodni armia muzułmańska w Srebrenicy została bez dowództwa. W nocy z 6 na 7 maja niedaleko [[heliport]]u w Žepie został zestrzelony śmigłowiec powracający już tylko z 7 oficerami Armii BiH. Szef Sztabu 28. Dywizji – [[Ramiz Bećirović]], dowódca batalionu manewrowego – [[Ejub Golić]] i szef Sztabu 285. Brygady – [[Ramo Čardaković]] przeżyli katastrofę i odnieśli tylko niewielkie obrażenia<ref>Šefko Hodžić [http://bhstring.net/tuzlauslikama/tuzlarije/viewnewnewsb.php?id=16553 Pad helikoptera Armije RBiH kod enklave Žepa u noći 7 maja 1995. godine]</ref>. Po tym incydencie zostały przerwane połączenia lotnicze między Tuzlą i enklawami. Tak więc już na początku serbskiej ofensywy podjętej w lipcu, Bećirović i Golić dowodzili oddziałami armii muzułmańskiej w Srebrenicy<ref name="ionow">[http://artofwar.ru/i/ionow_a_a/text_0010.shtml Ионов Александр Алексеевич: Очерки военной истории конфликта в Югославии (1991-1995)] Операции Кривая-95 и Ступчаница-95: освобождение Сребреницы и Жепы</ref>.
 
=== Teorie spiskowe. Atak na wieśVišnjicę [[Višnjica (Bośnia i Hercegowina)|Višnjica]]===
Niektórzy muzułmańscy kombatanci ze Srebrenicy uważają, że decyzja o losie Srebrenicy zapadła między [[Sarajewo|Sarajewem]] a administracją [[Bill Clinton|Billa Clintona]]. Były szef bośniackiej policji w Srebrenicy Hakija Meholjić w wywiadzie dla [[BH Dani]] (22.6. czerwca 1998) zacytował wypowiedź [[Alija Izetbegović|Aliji Izetbegowicia]], skierowaną do delegacji Srebrenicy podczas spotkania we wrześniu 1993 r.: ''„Clinton zaproponował mi w kwietniu, żeby siły [[Czetnicy|czetników]] weszły do Srebrenicy, zmasakrowały 5 tys. muzułmanów i wtedy będzie interwencja wojskowa.”''<ref>[http://www.ex-yupress.com/dani/dani2.html 5,000 Muslim Lives for Military Intervention] Interview with Hakija Meholjic, president of Social Democratic Party for Srebrenica, by Hasan Hadzic.</ref> Meholjić później potwierdził to w wywiadzie dla holenderskiej stacji TV<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=i1a-_LzxDyE Srebrenica Planned in Washington and Sarajevo] (Excerpt from Dutch television documentary on Srebrenica. Features interview with Hakija Meholic the Muslim police chief of Srebrenica during the war).</ref> i dla norweskiego filmu dokumentalnego ''Byen som kunne ofres''<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=T_Yg6PxpTTs Hakija Meholjić i Muhamed Filipović-Srebrenica Izdani grad (A town betrayed)]</ref>.
 
Inny Srebreniczaninsrebreniczanin [[Ibran Mustafić]], członek-założyciel [[Partia Akcji Demokratycznej|partii SDA Izetbegowicia]] i parlamentarzysta bośniacki powiedział gazecie ''[[Slobodna Bosna]]'' (14.7. lipca 1996): ''„Scenariusz zdrady Srebrenicy przygotowano świadomie. Niestety zamieszani byli prezydent Bośni i dowództwo armii. Jeśli chcesz nazwisk, sam się domyśl. Rozumiałem sytuację w Srebrenicy i możesz mi wierzyć, że gdyby nie przeszkodziła mi grupa kryminalistów, żyłoby dziś wielu więcej mieszkańców Srebrenicy. Gdybym otrzymał rozkaz ataku na armię serbską poza strefą zdemilitaryzowaną, bez zastanowienia odmówiłbym i poprosiłbym rozkazującego, by sprowadził rodzinę do Srebrenicy, żebym mógł dać mu karabin na ataki ze strefy zdemilitaryzowanej. Wiedziałem, że tak haniebne, wyrachowane ruchy prowadziły moich ludzi do katastrofy. Rozkazy przyszły z Sarajewa...”''<ref>[http://www.ex-yupress.com/slobos/slobos4.html Presidency and Army Command Sacrificed Srebrenica] Slobodna Bosna, Sarajevo, Bosnia-Hercegovina, 7/14/96</ref><ref>[http://www.euroislam.pl/index.php/2011/07/co-sie-zdarzylo-w-srebrenicy/ Andy Wilcoxson: Co się zdarzyło w Srebrenicy]</ref> Zgodnie z rozkazem szefa Sztabu Generalnego Armii BiH [[Enver Hadžihasanović|Envera Hadžihasanovicia]]<ref>[http://www.svevesti.com/a67758-alija-izetbegovi%C4%87-je-grobar-srebrenice-i-podrinja Alija Izetbegović je grobar Srebrenice i Podrinja] NIN 09.05.2008 16:45</ref> 26 czerwca 1995 r. wczesnym rankiem muzułmańskie bojówki zaatakowały położoną niedaleko Srebrenicy wioskę[[Višnjica (Bośnia i Hercegowina)|Višnjicę]]. Wszystkie serbskie domy zostały splądrowane i podpalone; cztery osoby zostały zamordowane<ref>Zobacz artykuł w [[W:sr:Напад на Вишњицу|sr.wikipedia.org]]</ref>. Atak przeprowadzony ze „zdemilitaryzowanej” enklawy srebrenickiej na wieś Višnjica była ostatecznym powodem operacji o kryptonimie [[Krivaja 95]]”<ref name="ionow" />.
 
=== Ewakuacja cywilów. Los jeńców muzułmańskich ===
Linia 107 ⟶ 108:
Po wydarzeniach w Srebrenicy w 1995 r. specjalny wysłannik [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] [[Tadeusz Mazowiecki]] demonstracyjnie zrezygnował ze swojej funkcji ogłaszając raport w sprawie łamania praw człowieka przez wszystkie strony konfliktu.
 
=== Film ===
Film z jedną z nagranych egzekucji został wyświetlony 1 czerwca 2005 r. w [[Haga|Hadze]] w czasie przesłuchania generała serbskiej [[Milicja|milicji]] [[Obrad Stevanović|Obrada Stevanovicia]], powołanego jako świadka obrony przez byłego [[Prezydenci Jugosławii|prezydenta Jugosławii]] [[Slobodan Milošević|Slobodana Miloševicia]]. Niektórzy z żołnierzy zostali rozpoznani jako członkowie specjalnej jednostki paramilitarnej ''[[Skorpiony (jednostka paramilitarna)|Skorpiony]]''. Potwierdził to generał Stevanović. Milošević stwierdził, że jednostka ''Skorpionów''„Skorpionów” nie podlegała serbskiemu Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, oddalając od siebie zarzuty bezpośredniej odpowiedzialności za zdarzenia ukazane w filmie.
 
== Upamiętnienie w kulturze ==
=== Literatura ===
Na motywach masakry powstało opowiadanie [[Gustaw Herling-Grudziński|Gustawa Herlinga-Grudzińskiego]] pt. ''Wędrowiec„Wędrowiec cmentarny''cmentarny”, które zostało opublikowane po śmierci autora.
 
Historia Srebrenicy została opisana przez [[Emira Suljagicia]] (ur. 1975 r.) w książce pt. ''„Pocztówki z grobu”''. Autor wraz z tysiącami innych bośniackich Muzułmanów schronił się w Srebrenicy, cudem przeżywając oblężenie i masakrę.
 
Temat masakry pojawia się w powieści pt. „[[Umrzeć w deszczu]]", której autorem jest [[Aleksander Sowa (pisarz)|Aleksander Sowa]]<ref>{{Cytuj|url = http://www.subiektywnieoksiazkach.pl/2014/04/aleksander-sowa-umrzec-w-deszczu.html|tytuł = Subiektywnie o książkach: Aleksander Sowa – "Umrzeć w deszczu"|opublikowany = www.subiektywnieoksiazkach.pl|data dostępu = 2015-12-21}}</ref>.
 
=== Muzyka ===
Historię masakry w Srebrenicy opisał szwedzki zespół power-metalowy [[Sabaton]] w piosence ''We„We Burn''Burn”. Raper Genocide nagrał utwór „Srebrenica”, który mówi o ww. wydarzeniach.
Raper Genocide nagrał utwór ''Srebrenica'', który mówi o w/w wydarzeniach.
 
== Zobacz też ==
{{Wikinews|Bośnia i Hercegowina: Kolejne dowody masowych mordów w Srebrenicy|dowodów masowych mordów w Srebrenicy}}
* [[Cmentarz-Pomnik ofiar masakry w Srebrenicy w Potočarach]]
* [[ludobójstwo]]
 
== Przypisy ==