Hiszpańska wojna domowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, drobne techniczne
Grubel (dyskusja | edycje)
m →‎II Republika: zamach nie był w miejscowości Sanjurjo, tylko przeprowadzony przez Sanjurjo
Linia 52:
[[Plik:¡No pasarán! Madrid.jpg|thumb|200px|Transparent z republikańskim hasłem ''[[No pasarán|Nie przejdą]]'' na jednej z ulic. Madryt 1937.]]
{{osobny artykuł|Druga Republika Hiszpańska}}
W miejsce monarchy władzę objął prezydent [[Niceto Alcalá-Zamora]] z Partii Liberalnej, który prowadził politykę reform, obejmujących politykę rolną, sekularyzację państwa (prawo do rozwodów), wprowadził prawo wyborcze dla kobiet oraz nadał autonomię Katalonii i [[Kraj Basków|Baskonii]]<ref>Beevor, Antony. The Battle for Spain, The Spanish Civil War 1936–1939. Penguin Books. 2006. Londyn. s. 22.</ref><ref>Graham, Helen. The Spanish Civil War. A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2005. s. 11.</ref>. Republika zyskała szerokie poparcie większości społeczeństwa<ref>Preston (2006), s. 38–39.</ref>. Reformy nie podobały się radykalnej [[prawica|prawicy]], która domagała się powrotu do monarchii i zaprzestania demokratyzacji kraju. Odpowiedzią prawicy na reformy był nieudany zamach stanu wgenerała [[José Sanjurjo]] w 1932 roku. Zmiany w kraju torpedował [[Kościół katolicki]], w którym dominowały postawy [[ultramontanizm|ultramontańskie]]. Kościół ten posiadał największe połacie gruntów rolnych oraz sprawował władzę nad licznymi instytucjami, począwszy od ''Banco Espiritu Santo'' po tramwaje<ref>Norman Davies, ''Europa. Rozprawa historyka z historią'', Znak, s. 1042.</ref>. Pomimo prób torpedowania reform, poparcie dla ugrupowań republikańskich wciąż rosło, w wyborach z czerwca 1931 roku zdecydowaną większość zdobyli republikanie i socjaliści<ref>Preston (2006), s. 50.</ref>. W tym samym roku wprowadzono nową liberalną, reformistyczną i demokratyczną [[konstytucja Republiki Hiszpańskiej z 1931 roku|konstytucję]] która rozpoczęła proces [[sekularyzacja|sekularyzacji]] państwa, przez co została ona potępiona przez zagorzałych katolickich [[konserwatyzm|konserwatystów]]<ref>Preston (2006), s. 53.</ref>. Na względną stabilizację tego okresu nie wpłynął nawet [[wielki kryzys]] – rząd wykorzystał ten okres do wdrożenia reformy wprowadzającej m.in. ośmiogodzinny dzień pracy i udzielił szerokiego wsparcia materialnego wiejskiej części Hiszpanii<ref>Preston (2006), s. 42.</ref><ref>Beevor (2006), s. 22.</ref>.
 
Stopniowe reformy nie podobały się radykalnej [[Iberyjska Federacja Anarchistyczna|Iberyjskiej Federacji Anarchistycznej]] (CNT) która prowadziła strajki, które często były z polecenia centrolewicowego rządu tłumione przez policję i Gwardię Cywilną<ref>Beevor(2006) s. 26.</ref>. Równocześnie pojawiły się w Hiszpanii pierwsze grupy polityczne, których profilem politycznym był [[faszyzm]]<ref>Preston (2006), s. 45–48.</ref>. W październiku 1931 roku premierem rządu mniejszościowego został republikanin [[Manuel Azaña]]<ref>Thomas (1961), s. 47.</ref><ref>Preston (2006), s. 61.</ref>. [[Wybory parlamentarne w Hiszpanii w 1933 roku]] w nieznaczny sposób wygrała koalicja [[Hiszpańska Konfederacja Prawicy Autonomicznej]] (CEDA), jednak koalicję rządową utworzyły mające zdecydowaną większość ugrupowania centrum i centrolewicy. Wysoki wynik prawicy był dla rządu o tyle niebezpieczny, iż Konfederacja wprost deklarowała chęć zniesienia ustroju republikańskiego i budowy w jego miejscu [[totalitaryzm|totalitarnego]]<ref>Paul Preston. The Spanish Civil War: reaction, revolution and revenge. 3rd edition. W. W. New York, New York, USA: Norton & Company, Inc, 2007. 2006, s. 64.</ref>.