Cmentarz choleryczny w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
m lit. |
||
Linia 2:
|nazwa = Cmentarz choleryczny<br />w Warszawie
|nazwa oryginalna =
|zabytek =
|zdjęcie = Cmentarz choleryczny w Warszawie 2017a.jpg
|opis zdjęcia = Widok ogólny zbiorowej mogiły osób pochowanych na cmentarzu cholorycznym
Linia 33:
== Historia ==
Cmentarz projektu inż. Henryka Sumińskiego otwarto [[16 listopada]] [[1872]] roku na esplanadzie [[Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej|fortu Śliwickiego]]. Opiekę nad nekropolią sprawował [[Cezary Skoryna]], właściciel fabryki kamieni i maszyn młyńskich przy [[ulica Olszowa w Warszawie|ul. Olszowej]] na Pradze. [[19 stycznia]] [[1874]] cmentarz przejęło miasto, lecz poczuwający się do opieki Skoryna sam zatrudnił stróża, który pilnował nagrobków i dbał o zieleń. W [[1876]] było tu 55 nagrobków, a ostatni pochówek choleryczny miał miejsce [[8 stycznia]] [[1883]] roku. W latach 1876–1882 z rozkazu władz wojskowych pochowano tu 7 żołnierzy „bałwochwalców“ (wyznawców [[pogaństwo|religii pogańskich]]). Ogółem pochowano tam 484 zmarłych na cholerę i 7 żołnierzy. Był to jeden z trzech cmentarzy cholerycznych wymienianych w Warszawie, obok cmentarza [[Szpital św. Ducha w Warszawie (ul. Długa 3)|przy szpitalu św. Ducha]] na [[Ulica Długa w Warszawie|ul. Długiej]] i cmentarza na Kępie Pólkowskiej<ref>A. Karpiński, ''W
Zapomniany cmentarz skasowano w 1908 podczas budowy węzła kolejowego linii [[Kolej Nadwiślańska|Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej]], a szczątki zmarłych przeniesiono do zbiorowej mogiły na północ od pierwotnego położenia cmentarza<ref name="tu">{{cytuj pismo|tytuł=Odbudują zapomniany cmentarz na Pradze|czasopismo=Gazeta Wyborcza Stołeczna|data=2010-02-15|url=http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34887,7560237,Odbuduja_zapomniany_cmentarz_na_Pradze.html}}</ref>. Miejsce spoczynku szczątków upamiętniono pomnikiem z inskrypcją o treści:
''Tu spoczywają szczątki 478 ofiar zarazy cholerycznej z lat 1872–1873 zebrane pod wspólną mogiłą po zniszczeniu cmentarza cholerycznego podczas budowy węzła kolejowego w 1908 r.''
W 1909 wzniesiono pomnik projektu inż. Lubickiego w nowym miejscu na koszt władz kolejowych. Jednak jeszcze w 1910 kolej nie mogła uzgodnić z zarządem [[Cmentarz Bródnowski|cmentarza bródnowskiego]] dozoru nad mogiłą. Pomnik zwieńczony krzyżem wykonanym z [[piaskowiec|piaskowca]] otoczono [[cegła|ceglanym]] murem o wymiarach 10 na 10 metrów i wysokości około 1,3 metra z motywem krzyża, który z biegiem lat rozsypał się, a sam pomnik przewrócił się. Ostatni raz upamiętnienie poddano renowacji przed [[II wojna światowa|drugą
Po 1989 teren cmentarza został oczyszczony przez grupę zapaleńców, a sama mogiła wybetonowana.
Linia 44:
W 2009 stuletni pomnik został usunięty, a odłamki skruszonego piaskowca pozostałe po rozbiórce monumentu złożono na betonowej płycie mogiły, przesuniętej bliżej nasypu kolejowego modernizowanej w tym czasie [[Linia kolejowa nr 9|linii kolejowej nr 9]] Warszawa Wschodnia-Gdańsk Główny. Prace [[rewitalizacja|rewitalizacyjne]] zakończono w maju 2010. Sprawująca opiekę nad terenem dawnego cmentarza spółka [[PKP Polskie Linie Kolejowe]] odtworzyła kamienny pomnik (wzorem oryginału z jasnego piaskowca) i zrekonstruowała otaczający go ceglany mur. Wzmocnione zostały także fundamenty grobu, wycięto roślinność zaburzającą pierwotny układ drzew na terenie cmentarza i zagrażającą zabytkowym murom. Po remoncie mogiłę otoczono parkanem dodatkowo zabezpieczającym ją przed dewastacją oraz uniemożliwiającym dostęp osób postronnych<ref name="tu"/>.
W 2012 cmentarz został wpisany do [[Rejestr zabytków (Polska)|rejestru zabytków]]<ref name="NID">{{Cytuj stronę | url = https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/ | tytuł = Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa)
== Przypisy ==
| |||