Szczepionka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 60376611 autorstwa 109.173.221.66 (dyskusja) Znacznik: Anulowanie edycji |
Skuteczność przeciw chorobom innym niż przeznaczenie szczepionki |
||
Linia 85:
U osób z pierwotnymi czy wtórnymi niedoborami odporności przykładowo związanymi takimi stanami jak [[nowotwór złośliwy|choroba nowotworowa]], zakażenie [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]], [[cukrzyca]], przewlekłe choroby nerek czy [[immunoterapia]], częściej stwierdza się nieskuteczność szczepienia. U niewielkiej części prawidłowo zaszczepionych nie obserwuje się odpowiedzi poszczepiennej<ref name="Gołąb" />.
=== Skuteczność przeciw chorobom innym niż przeznaczenie szczepionki ===
Od lat 80. XX wieku niektórzy naukowcy postulowali, że pewne szczepionki mogą zmniejszać śmiertelność na choroby inne niż te przeciw którym zostały opracowane{{r|SN-7-2019}}. Twórcami i orędownikami tej hipotezy byli [[Christine Benn]] i [[Peter Aaby]], którzy zetknęli się takim efektem na przełomie lat 1979/1980, gdy wprowadzono szczepienia przeciw [[Odra (choroba)|odrze]] w [[Gwinea Bissau]]. W pierwszym roku epidemii odry w tym kraju, w 1979, zmarło około 13% dzieci w wieku 0,5-3 lat. Po pierwszym roku szczepień śmiertelność spadła do 5%, ale co więcej, na przełomie tych lat również 3-krotnie spadła umieralność z przyczyn innych niż odra. Tendencja ta utrzymała się również po zakończeniu epidemii odry. Przez 40 lat Benn i Aaby opublikowali ponad 100 artykułów naukowych na temat hipotezy, jakoby szczepionki wytwarzane z żywych, atenuowanych wirusów i bakterii miały wzbudzać odporność również na inne schorzenia, jak infekcje układu oddechowego, zakażenia krwi, czy biegunki infekcyjne. Dowody zebrane przez tą parę naukowców opierają się o trwający kilka dekad monitoring ponad 500 000 gwinejczyków (Bandim Health Project){{r|Aaby-BMJ-2012}}.
Mimo wieloletniego sceptycyzmu wobec tej hipotezy, w 2014 roku WHO uznało, że nieswoiste działanie szczepionek jest możliwe i zasługuje na zbadanie. Jednak mimo planów takie badania nie rozpoczęły się (stan na połowę 2019){{r|SN-7-2019}}.
W 2015 roku na zamówienie [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] zespół naukowców przeanalizował 68 publikacji na ten temat{{r|Higgins}}. Praca przeglądowa na ten temat ukazała się w 2016 roku w renomowanym czasopiśmie [[The BMJ|BMJ]]. Z przeglądu rzeczywiście wysnuto wniosek, że szczepionki przeciwko odrze i [[Gruźlica|gruźlicy]] (dwie najpopularniejsze szczepionki wytwarzane metodą atenuacji drobnoustrojów chorobotwórczych) „zmniejszały ogólną umieralność w stopniu większym niż oczekiwany w związku z chorobami, przeciwko którym zostały opracowane”. Niektóre przejrzane badania wskazywały, że szczepionka przeciw odrze zmniejszała ryzyko zgonu niezależnie od przyczyny o 50%.
Podobnej analizy dokonali Aaby i Benn w 1995{{r|Aaby-BMJ-1995}}, opublikowanej również na łamach BMJ. Przeanalizowali oni 12 wcześniejszych badań, w tym własnych, na temat związku między szczepieniem przeciw odrze a umieralnością w krajach rozwijających się. Z analizy wynikało, że szczepienie przeciw odrze redukowało ogólne ryzyko zgonu o 30-86%. W 2014 roku na łamach [[Journal of the American Medical Association]] opublikowali badanie{{r|Sorup-JAMA-2014}} porównujące działanie dwóch szczepionek na duńskich dzieciach. Badanie pokazało, że dzieci, które jako ostatnie szczepienie otrzymały żywą szczepionkę [[MMR]] były o 14% mniej narażone na hospitalizację z powodu jakiejkolwiek infekcji, niż dzieci, które jako ostatnią otrzymały dezaktywowaną szczepionkę [[DTP (szczepionka)|DTaP-IPV-Hib]] (podobne badania Benn wykonał również w Afryce{{r|mogensen}}). Badanie{{r|SN-7-2019}} to skłoniło amerykańską [[Centers for Disease Control and Prevention|CDC]] do własnych badań. W 2017 CDC stwierdziła dwukrotny spadek hospitalizacji dzieci w wieku 16-24 miesiące z powodu infekcji innych niż będące celem szczepionek, jeśli jako ostatnią podano dziecku szczepionkę z żywymi a nie dezaktywowanymi drobnoustrojami. Kolejne badania wykazały też, że szczepionka przeciw odrze zwiększa odpowiedź immunologiczną na [[tężec]] i grzyby Candida.
Sceptycyzm wobec hipotezy wynikał z ugruntowanego przekonania, że odporność nabyta ([[Odporność swoista|swoista]] - skierowana przeciw konkretnym drobnoustrojom; nabyta np. po szczepieniu lub przechorowaniu konkretnej choroby) w żaden sposób nie może oddziaływać na zwalczanie innych wirusów i bakterii. Uważano jednocześnie, że immunizacja nie wpływa na odporność wrodzoną ([[odporność nieswoista|nieswoistą]], ogólną), i że elementy tworzące odporność wrodzoną nie są w stanie zapamiętywać z jakimi drobnoustrojami już się wcześniej zetknęły.
Podejście to zmieniło się wraz z badaniami{{r|Netea-CHM-2011}} [[Mihai Netea|Mihaia Netea]] z 2010 roku. Badał on wpływ [[szczepionka BCG|szczepionki BCG]] na [[układ odpornościowy]] człowieka. W ramach eksperymentu próbki krwi zaszczepionych ochotników poddawano działaniu [[Kandydoza (drożdżyca)|drożdżaka ''Candida albicans'']]. Zgodnie z powyższym, szczepionka nie powinna mieć żadnego wpływu na rozwój grzyba, gdyż była skierowana przeciw innym organizmom ([[Prątek gruźlicy|prątkom gruźlicy]]). Jednak wielokrotne próby pokazywały, że krew osób szczepionych wpływała również na rozwój drożdżaka. Przeszukanie literatury przez Netea pokazało, że już wcześniej donoszono (w tym przez Aaby'ego i Benne), że szczepionka BCG może chronić niektóre zwierzęta przez np. [[malaria|malarią]], [[grypa|grypą]], [[listerioza|listeriozą]], czy zatruciami pokarmowymi.
W kolejnych badaniach{{r|Kleinnijenhuis-PNAS-2012}} w 2012 roku Netea wykazał, że ludzkie komórki odpornościowe poddane działaniu szczepionki BCG wytwarzają w późniejszym kontakcie z innymi patogenami 4 razy więcej ważnego [[IFN-λ|interferonu gamma]], a także dwa razy więcej innych cytokin: [[TNF-α|TNF]] i [[Interleukina 1|interleukiny-1β]]. Stan ten utrzymuje się nawet 3 miesiące po szczepieniu, co sugeruje, że wrodzony układ odpornościowy ma jednak zdolność do akumulacji historii wcześniejszych infekcji{{r|arts-2018}}.
W 2018 roku stwierdzono, że BCG reprogramuje ludzkie komórki immunologiczne zwiększających ich odpowiedź przeciw [[żółta gorączka|żółtej gorączce]]{{r|arts-2018}}.
Mechanizm nieswoistego wpływu szczepionek ateunowanych nie jest jednak do końca poznany i w pełni akcpetowany przez społeczność naukową. Sugeruje się, że szczepionki takie inicjują zmianę metabolizmu komórkowego i modyfikują sposób kontroli genów układu odpornościowego. N genach związanych z układem odpornościowym umieszczane są znaczniki, które potem, przy kontakcie z innym patogenem, mogą być szybciej aktywowane{{r|Netea-2017}}. Kontakt z żywym organizmem, a nie jego fragmentami, jak w przypadku innych rodzajów szczepionek, miałby powodować właśnie taką, szerszą reakcje. Hipotezie tej wydaje się jednak przeczyć fakt, że faktyczne przechorowanie, np. odry, wydaje się nie wywoływać opisanych efektów a wręcz obniżać odporność.
Trudność w poznaniu tych mechanizmów leży w samej metodologii badawczej, standardach zdrowotnych i [[etyka|etyce]]{{r|SN-7-2019}}. Mianowicie, złotym standardem naukowych badań medycznych są [[Randomizowane kontrolowane badania kliniczne|randomizowane badania kliniczne]]. Jednocześnie wszelkie standardy medyczne słusznie sugerują podawanie szczepionek. Badania randomizowane wymagałyby, że część badanych nie powinna dostać szczepionki, narażających ich tym samym na potencjalnie śmiertelne choroby, co naturalnie nie byłoby etyczne.
== Przeciwwskazania do szczepień ==
Linia 236 ⟶ 257:
<ref name="rudak">{{Cytuj stronę |url = http://czasopismo.legeartis.org/2016/05/szczepienie-psow-przeciwko-wsciekliznie.html |tytuł = Obowiązkowe szczepienie psów przeciwko wściekliźnie |autor = Olgierd Rudak |data = 2016-05-23 |opublikowany = Czasopismo Lege Artis |język = pl |data dostępu = 2017-07-05}}</ref>
<ref name="wiw">{{Cytuj stronę |url = http://www.katowice.wiw.gov.pl/download/chz/2017/Szczepienia_lisow_wolno_zyjacych_przeciwko_wsciekliznie.pdf |tytuł = Szczepienia lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie |opublikowany = Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Katowicach |język = pl |data dostępu = 2017-07-05}}</ref>
<ref name="SN-7-2019">{{Cytuj pismo | autor = Melinda Wenner Moyer | tytuł = Uniwersalna szczepionka? | czasopismo = Świat Nauki | wydanie = 335 | wolumin = 7/2019 | strony = 34-41 | język = pl | data = 2019}}</ref>
<ref name="Aaby-BMJ-2012">{{Cytuj pismo | autor = Peter Aaby i in. | tytuł = Vaccine Programmes Must Consider Their Effect on General Resistance | czasopismo = BMJ | wolumin = 344 | język = en | data = 2012-06-14}}</ref>
<ref name="mogensen">{{Cytuj pismo | autor = Søren Wengel Mogensen i in. | tytuł = The introduction of diphtheria-tetanus-pertussis and oral polio vaccine amon young infants in an urban african community: a natural experiment | czasopismo = EBiomedicine | wolumin = 17 | strony = 192-198 | język = en | data = 2017}}</ref>
<ref name="Netea-2017">{{Cytuj pismo | nazwisko = Netea | imię = Mihai | nazwisko2 = van der Meer | imię2 = Jos | tytuł = Trained immunity: an ancient way of remembering | czasopismo = Cell Host & Microbe | wydanie = 3 | wolumin = 21 | strony = 297-300 | język = en | data = 2017-03-08}}</ref>
<ref name="arts-2018">{{Cytuj pismo | autor = Rob Arts i in. | tytuł = BCG vaccination protects against experimental viral infection in humans through the induction of cytokines associated with trained immunity | czasopismo = Cell Host & Microbe | wydanie = 1 | wolumin = 23 | strony = 89-100 | język = en | data = 2018-01-18}}</ref>
<ref name="Higgins">{{Cytuj pismo | autor = Julian Higgins | tytuł = Association of BCG, DTP, and measles containing vaccines with childhood mortality: systematic review | czasopismo = BMJ | wolumin = 355 | język = en | data = 2016 | doi = 10.1136/bmj.i5170 }}</ref>
<ref name="Aaby-BMJ-1995">{{Cytuj pismo | autor = Peter Aaby i in. | tytuł = Non-specific beneficial effect of measles immunisation: analysis of mortality studies from developing countries | czasopismo = BMJ | wydanie = 311 | wolumin = | strony = 481-485 | język = en | data = 1995}}</ref>
<ref name="Sorup-JAMA-2014">{{Cytuj pismo | autor = S. Sorup i in. | tytuł = Live vaccine against measles, mumps, and rubella and the risk of hospital admissions for nontargeted infections | czasopismo = JAMA | wydanie = 311 | wolumin = | strony = 826-835 | język = en | data = 2014}}</ref>
<ref name="Netea-CHM-2011">{{Cytuj pismo | autor = Mihai Netea i in. | tytuł = Trained Immunity: A Memory for Innate Host Defense | czasopismo = Cell Host & Microbe | wydanie = 5 | wolumin = 9 | strony = 355-361 | język = en | data = 2011-05-19 | doi = 10.1016/j.chom.2011.04.006 }}</ref>
<ref name="Kleinnijenhuis-PNAS-2012">{{Cytuj pismo | autor = Johanneke Kleinnijenhuis i in. | tytuł = Bacille Calmette-Guérin induces NOD2-dependent nonspecific protection from reinfection via epigenetic reprogramming of monocytes | czasopismo = PNAS | wydanie = 43 | wolumin = 109 | strony = 17537-17542 | język = en | data = 2012-10-23 | doi = 10.1073/pnas.1202870109 }}</ref>
}}
| |||