Wikipedia

Państwowe Zakłady Lotnicze: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
int.
Linia 1:
{{Do tablicy rejestracyjnej|PZL}}
'''Państwowe Zakłady Lotnicze''' ('''PZL''') – [[polska]] [[Lista producentów samolotów|wytwórnia lotnicza]], [[przedsiębiorstwo państwowe]] założone w [[Warszawa|Warszawie]] w [[1928]] r.
 
W okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] również nazwa powstałego w 1945 roku organu zarządzania branżą – '''Zjednoczenia Przemysłu Lotniczego''' z pierwszą siedzibą we Włochach pod Warszawą<ref>Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: ''Polski przemysł lotniczy 1945–1973.'' Wydawnictwo MON, Warszawa 1974, s. 67</ref>. Wiele lat później zmieniono mu nazwę na '''Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego i Silnikowego „PZL”'''.
 
W 2008 roku w Polsce istniały cztery zakłady noszące w nazwie skrót PZL: [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Kalisz”]], [[Pratt & Whitney Rzeszów|Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Rzeszów”]], [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”]] oraz [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Warszawa II”]] ([[Polski Holding Obronny|Bumar]]), a także [[Polskie Zakłady Lotnicze]] Sp. z o.o. (PZL Mielec). Istnieje także spółka Pezetel Aviation sp. z o.o. – następca dawnego Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Pezetel.
W 2008 roku w Polsce istniały cztery zakłady noszące w nazwie skrót PZL:
* [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Kalisz”]]
* [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Rzeszów”]]
* [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”]]
* [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Warszawa II”]] ([[Bumar]])
oraz [[Polskie Zakłady Lotnicze]] Sp. z o.o. (PZL Mielec).
Istnieje także spółka Pezetel Aviation sp. z o.o. – następca dawnego Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Pezetel.
 
== Okres międzywojenny i II wojna światowa ==
Państwowe Zakłady Lotnicze zostały założone w [[Warszawa|Warszawie]] w 1928 na bazie wcześniejszych [[Centralne Warsztaty Lotnicze|Centralnych Warsztatów Lotniczych]] (CWL). Pierwszym ich produktem był licencyjny francuski [[samolot myśliwski]] [[Wibault 70]], który pozwolił opanować technologię samolotów o konstrukcji metalowej. Wkrótce utalentowany konstruktor [[Zygmunt Puławski]] zaprojektował serię nowoczesnych [[górnopłat]]owych myśliwców: [[PZL P.1]], P.6, [[PZL P.7|P.7]] i [[PZL P.11|P.11]]. Ostatnie dwa typy były produkowane seryjnie i były standardowym wyposażeniem polskiego lotnictwa w latach 1933–1939. Ostatni wariant, [[PZL P.24]], rozwinięty już po śmierci Puławskiego w katastrofie lotniczej, był eksportowany do 4 krajów świata. Seryjnie produkowane były ponadto: lekki [[Samolot bombowy|bombowiec]] [[PZL.23 Karaś]] i nowoczesny średni bombowiec [[PZL.37 Łoś]]. PZL budowały również w małych ilościach samoloty sportowe ([[PZL.5]], [[PZL.19]], [[PZL.26]]) i łącznikowe ([[PZL Ł.2|PZL Ł-2]]). Przed 1939, PZL opracowały także projekty i prototypy samolotów myśliwskich (w tym [[PZL.50 Jastrząb]]) i samolotu pasażerskiego [[PZL.44 Wicher]]. PZL były największym polskim przedwojennym producentem samolotów.
 
Od 1934 główny zakład PZL mieścił się w Warszawie na [[Lotnisko Chopina w Warszawie|Okęciu]] na [[Paluch (Warszawa)|Paluchu]] i nosił oznaczenie '''PZL WP-1''' (Wytwórnia Płatowców-1, Wytwórnia Płatowców nr 1). W ramach budowy [[Centralny Okręg Przemysłowy|Centralnego Okręgu Przemysłowego]] zrealizowano tuż przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] dwie nowe fabryki lotnicze: w [[Mielec|Mielcu]] i [[Rzeszów|Rzeszowie]].
 
Nowy oddział w [[Mielec|Mielcu]] '''PZL WP-2''' (Wytwórnia Płatowców-2, Wytwórnia Płatowców nr 2) którego budowę rozpoczęto 1 września 1937, został uruchomiony tuż przed wojną (produkcję rozpoczęto w marcu 1939) w [[Mielec|Mielcu]]-[[Osiedla Mielca#Cyranka|Cyrance]]. Do wybuchu wojny zdążono tu zbudować 6 sztuk bombowca [[PZL.37 Łoś]] z części dostarczonych z wytwórni warszawskiej<ref>{{Cytuj|autor = Bogdan Kaczmar |tytuł = Rzeszów miastem COP |data = 2001 |isbn = 83-87799-28-9 |miejsce = Rzeszów |wydawca = „Libri Ressovienses” |s = 25 |oclc = 749360924 }}</ref>.
 
W [[Rzeszów|Rzeszowie]] powstał zakład [[Pratt & Whitney Rzeszów|PZL WS-2]] (Wytwórnia Silników nr 2 PZL). Inwestorem zakładu w Rzeszowie była wytwórnia silników WS-1 z Warszawy. Prace budowlane rozpoczęto wiosną 1937, a już w lipcu przystąpiono do wznoszenia głównych obiektów fabryki, w 1938 zbudowano bloki mieszkalne „osiedla WSK” przy ul. Dąbrowskiego. W założeniu '''PZL WS-2''' w Rzeszowie miała produkować silniki lotnicze dla fabryki w Mielcu. Planowano przenieść tu z Warszawy produkcję silników [[Bristol Pegasus]]; oficjalna strona WSK-PZL Rzeszów podaje informację o budowie przed wybuchem wojny silników tego typu<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.pwrze.com/o-firmie/wsk-75-lat-historii/geneza-powstania-zakladu/ | tytuł = Geneza powstania zakładu | praca = Pratt & Whitney Rzeszów S.A | opublikowany = pwrze.com | data dostępu = 2017-03-10}}</ref>. Natomiast Bogdan Kaczmar<ref>{{Cytuj|autor = Bogdan Kaczmar |tytuł = Rzeszów miastem COP |data = 2001 |isbn = 83-87799-28-9 |miejsce = Rzeszów |wydawca = „Libri Ressovienses” |s = 46 |oclc = 749360924 }}</ref> podaje, że do wybuchu wojny zdołano wyprodukować tylko 50 silników [[PZinz]] Junior, wytwarzanych dotychczas przez [[Państwowe Zakłady Inżynierii]]. Docelowo zamierzano produkować w Rzeszowie 450 sztuk silników rocznie. Po wybuchu wojny i wkroczeniu do Rzeszowa wojsk niemieckim fabrykę przejęli Niemcy.▼
{{osobny artykuł|Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Rzeszów”}}
 
Oddział '''PZL WS-1''' (Wytwórnia Silników-1) w Warszawie budował [[Silnik lotniczy|silniki lotnicze]] – przede wszystkim [[Silnik gwiazdowy|silniki gwiazdowe]] na licencji brytyjskiej firmy Bristol ([[Bristol Pegasus]], [[Bristol Mercury]]).▼
W [[Rzeszów|Rzeszowie]] powstał zakład '''PZL WS-2''' (Wytwórnia Silników nr 2 PZL). Inwestorem zakładu w Rzeszowie była wytwórnia silników WS-1 z Warszawy. Prace budowlane rozpoczęto wiosną 1937, a już w lipcu przystąpiono do wznoszenia głównych obiektów fabryki, w 1938 zbudowano bloki mieszkalne „osiedla WSK” przy ul. Dąbrowskiego.
▲W założeniu '''PZL WS-2''' w Rzeszowie miała produkować silniki lotnicze dla fabryki w Mielcu. Planowano przenieść tu z Warszawy produkcję silników [[Bristol Pegasus]]; oficjalna strona WSK-PZL Rzeszów podaje informację o budowie przed wybuchem wojny silników tego typu<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.pwrze.com/o-firmie/wsk-75-lat-historii/geneza-powstania-zakladu/ | tytuł = Geneza powstania zakładu | praca = Pratt & Whitney Rzeszów S.A | opublikowany = pwrze.com | data dostępu = 2017-03-10}}</ref>. Natomiast Bogdan Kaczmar<ref>{{Cytuj|autor = Bogdan Kaczmar |tytuł = Rzeszów miastem COP |data = 2001 |isbn = 83-87799-28-9 |miejsce = Rzeszów |wydawca = „Libri Ressovienses” |s = 46 |oclc = 749360924 }}</ref> podaje, że do wybuchu wojny zdołano wyprodukować tylko 50 silników [[PZinz]]Junior, wytwarzanych dotychczas przez [[Państwowe Zakłady Inżynierii]]. Docelowo zamierzano produkować w Rzeszowie 450 sztuk silników rocznie. Po wybuchu wojny i wkroczeniu do Rzeszowa wojsk niemieckim fabrykę przejęli Niemcy.
 
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]], wszystkie fabryki PZL-u zostały przejęte (z wyjątkiem rzeszowskiej) przez Niemców pod nazwą Flugmotorenwerke, remontujące silniki lotnicze na potrzeby [[Luftwaffe]] armii [[III Rzesza|III Rzeszy]])<ref>{{Cytuj|autor = Bogdan Kaczmar |tytuł = Rzeszów miastem COP |data = 2001 |isbn = 83-87799-28-9 |miejsce = Rzeszów |wydawca = „Libri Ressovienses” |s = 47 |oclc = 749360924 }}</ref>. Podczas odwrotu Niemców zostały zniszczone, następnie po wojnie odbudowane.▼
▲Oddział '''PZL WS-1''' (Wytwórnia Silników-1) w Warszawie budował [[Silnik lotniczy|silniki lotnicze]] – przede wszystkim [[Silnik gwiazdowy|silniki gwiazdowe]] na licencji brytyjskiej firmy Bristol ([[Bristol Pegasus]], [[Bristol Mercury]]).
 
== II wojna światowa i okres powojenny ==
▲Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]], wszystkie fabryki PZL-u zostały przejęte (z wyjątkiem rzeszowskiej) przez Niemców pod nazwą Flugmotorenwerke, remontujące silniki lotnicze na potrzeby [[Luftwaffe]] armii [[III Rzesza|III Rzeszy]])<ref>{{Cytuj|autor = Bogdan Kaczmar |tytuł = Rzeszów miastem COP |data = 2001 |isbn = 83-87799-28-9 |miejsce = Rzeszów |wydawca = „Libri Ressovienses” |s = 47 |oclc = 749360924 }}</ref>. Podczas odwrotu Niemców zostały zniszczone, następnie po wojnie odbudowane.
 
== Okres powojenny ==
Po II wojnie światowej pierwszym – już w 1945 r. – kontynuatorem ich tradycji i działalności były powstałe w Lublinie, a krótko potem przeniesione do Łodzi [[Lotnicze Warsztaty Doświadczalne]] w Łodzi.
 
Zakłady PZL WP-1 zostały początkowo przeznaczone jako zaplecze studyjno-projektowe dla przemysłu lotniczego i nazwane CSS (Centralne Studium Samolotów), później znowu przejęły rolę wytwórni lotniczej pod nazwą WSK-4 (Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego 4), a od 1956: '''WSK-Okęcie'''. Pomimo nowej nazwy WSK, skrót PZL był wciąż używany w oznaczeniach nowych projektów. WSK-Okęcie rozwijała i produkowała głównie lekkie samoloty sportowe, szkolne, wielozadaniowe i rolnicze. Najbardziej znanymi konstrukcjami są: [[PZL-104 Wilga]] (wielozadaniowy) i [[PZL-106 Kruk]] (rolniczy). Po 1989 zakłady powróciły do tradycyjnej nazwy: PZL „Warszawa-Okęcie”, od 1995 roku PZL „Warszawa-Okęcie” S.A.
 
Druga wytwórnia, dawna PZL WP-2, nazwana po wojnie '''WSK „PZL-Mielec”''', stała się największym po wojnie polskim producentem samolotów w oparciu o silniki dostarczane przez WSK-PZL Rzeszów. Początkowo produkowano w Mielcu licencyjne [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckie]] samoloty: dwupłatowe samoloty wielozadaniowe [[An-2]] i myśliwce odrzutowe [[MiG-15]] (jako [[MiG-15|Lim-1]] i [[MiG-15|Lim-2]]) oraz [[MiG-17]] (jako [[MiG-17|Lim-5]] i [[Lim-6]]). Wytwórnia produkowała także samoloty odrzutowe polskiej konstrukcji: szkolno-treningowe [[PZL TS-11 Iskra|TS-11 Iskra]] i rolnicze [[PZL M-15 (Belphegor)|M-15 Belphegor]] (na eksport dla ZSRR). Od lat 80. XX w. wytwórnia produkuje głównie własne wersje rozwojowe konstrukcji licencyjnych, jak samolot rolniczy [[PZL M18 Dromader]] i lekki samolot transportowy [[PZL M28|PZL M28 Skytruck]]/Bryza. Po 1998 wytwórnia została przekształcona w spółkę o nazwie: '''[[Polskie Zakłady Lotnicze]] Sp. z o.o.''', w skrócie: '''PZL Mielec'''.▼
WSK-Okęcie rozwijała i produkowała głównie lekkie samoloty sportowe, szkolne, wielozadaniowe i rolnicze. Najbardziej znanymi konstrukcjami są: [[PZL-104 Wilga]] (wielozadaniowy) i [[PZL-106 Kruk]] (rolniczy). Po 1989 zakłady powróciły do tradycyjnej nazwy: '''PZL „Warszawa-Okęcie”''', od 1995 roku '''PZL „Warszawa-Okęcie” S.A.'''.
 
W 1951 zbudowano czwartą powojenną wytwórnię lotniczą: '''WSK-Świdnik''' w [[Świdnik]]u, w 1957 przemianowaną na [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”|WSK „PZL-Świdnik”]]. Od 1956 wytwórnia stała się jednym z głównych światowych producentów [[śmigłowiec|śmigłowców]], produkując śmigłowce [[Mi-1]] (jako SM-1 i SM-2) oraz [[Mi-2]] na radzieckiej licencji. Świdnik stał się wyłącznym producentem szeroko rozpowszechnionego Mi-2. Od końca lat 80., Świdnik produkuje zaprojektowany w Polsce śmigłowiec [[PZL W-3 Sokół|W-3 Sokół]]. Po 1991 wytwórnia zmieniła nazwę na '''PZL-Świdnik'''. Obecnie produkuje również lekki śmigłowiec [[PZL SW-4]], [[Szybowiec|szybowce]] i części dla innych światowych wytwórców takich jak [[Agusta]], [[GKN]], [[Cessna]] czy [[Bell Helicopter Textron|Bell]]. 6 czerwca 2005 zakład podpisał kontrakt na dostawę części dla [[United States Navy|US Navy]]. W 2004 PZL-Świdnik osiągnęły sprzedaż w wysokości 209 mln zł przy 6,9 mln zł zysku.▼
▲Druga wytwórnia, dawna PZL WP-2, nazwana po wojnie '''WSK „PZL-Mielec”''', stała się największym po wojnie polskim producentem samolotów w oparciu o silniki dostarczane przez WSK-PZL Rzeszów. Początkowo produkowano w Mielcu licencyjne [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckie]] samoloty: dwupłatowe samoloty wielozadaniowe [[An-2]] i myśliwce odrzutowe [[MiG-15]] (jako [[Lim-1]] i [[Lim-2]]) oraz [[MiG-17]] (jako [[Lim-5]] i [[Lim-6]]). Wytwórnia produkowała także samoloty odrzutowe polskiej konstrukcji: szkolno-treningowe [[PZL TS-11 Iskra|TS-11 Iskra]] i rolnicze [[PZL M-15 (Belphegor)|M-15 Belphegor]] (na eksport dla ZSRR). Od lat 80. XX w. wytwórnia produkuje głównie własne wersje rozwojowe konstrukcji licencyjnych, jak samolot rolniczy [[PZL M18 Dromader]] i lekki samolot transportowy [[PZL M28 Skytruck]]/Bryza. Po 1998 wytwórnia została przekształcona w spółkę o nazwie: '''Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o.''', w skrócie: '''PZL Mielec'''.
 
Również w 1951 dotychczasową fabrykę silników ''Fasil'' położoną we [[wrocław]]skim [[Psie Pole (dzielnica Wrocławia)|Psim Polu]], powstałą tu w latach 1946–1947 na miejscu przedwojennych zakładów ''Rheinmetall-Borsig'' przemianowano na Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego (od 1970 do 1974 ''Kombinat Typowych Elementów Hydrauliki Siłowej „Delta-Hydral”'', od 1975 do 1993 ''Kombinat Typowych Elementów Hydrauliki Siłowej „PZL-Hydral”''), która funkcjonuje do dziś, od grudnia 1993 jako '''Kombinat „PZL-Hydral” SA'''. Produkowano tam różne podzespoły i komponenty używane przez pozostałe wytwórnie PZL i nie tylko – m.in. układy hydrauliczne, układy hamulcowe i in.▼
{{osobny artykuł|Polskie Zakłady Lotnicze}}
 
▲W 1951 zbudowano czwartą powojenną wytwórnię lotniczą: '''WSK-Świdnik''' w [[Świdnik]]u, w 1957 przemianowaną na [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”|WSK „PZL-Świdnik”]]. Od 1956 wytwórnia stała się jednym z głównych światowych producentów [[śmigłowiec|śmigłowców]], produkując śmigłowce [[Mi-1]] (jako SM-1 i SM-2) oraz [[Mi-2]] na radzieckiej licencji. Świdnik stał się wyłącznym producentem szeroko rozpowszechnionego Mi-2. Od końca lat 80., Świdnik produkuje zaprojektowany w Polsce śmigłowiec [[PZL W-3 Sokół|W-3 Sokół]]. Po 1991 wytwórnia zmieniła nazwę na '''PZL-Świdnik'''. Obecnie produkuje również lekki śmigłowiec [[PZL SW-4]], [[Szybowiec|szybowce]] i części dla innych światowych wytwórców takich jak [[Agusta]], [[GKN]], [[Cessna]] czy [[Bell Helicopter Textron|Bell]]. 6 czerwca 2005 zakład podpisał kontrakt na dostawę części dla [[United States Navy|US Navy]]. W 2004 PZL-Świdnik osiągnęły sprzedaż w wysokości 209 mln zł przy 6,9 mln zł zysku.
{{osobny artykuł|Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”}}
 
▲Również w 1951 dotychczasową fabrykę silników ''Fasil'' położoną we [[wrocław]]skim [[Psie Pole (dzielnica Wrocławia)|Psim Polu]], powstałą tu w latach 1946–1947 na miejscu przedwojennych zakładów ''Rheinmetall-Borsig'' przemianowano na Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego (od 1970 do 1974 ''Kombinat Typowych Elementów Hydrauliki Siłowej „Delta-Hydral”'', od 1975 do 1993 ''Kombinat Typowych Elementów Hydrauliki Siłowej „PZL-Hydral”''), która funkcjonuje do dziś, od grudnia 1993 jako '''Kombinat „PZL-Hydral” SA'''. Produkowano tam różne podzespoły i komponenty używane przez pozostałe wytwórnie PZL i nie tylko – m.in. układy hydrauliczne, układy hamulcowe i in.
 
== Główne konstrukcje ==
!colspan=2|== PZL (przed 1939 r.) ===▼
'''''Lista głównych konstrukcji PZL (data oblotu prototypu / rozpoczęcia produkcji), kursywą oznaczone prototypy'''''.
 
{| class="wikitable"
{|cellpadding=0
!Konstrukcja
▲!colspan=2|PZL (przed 1939 r.)
!Opis
|-
|[[SPAD 61|PZL-SPAD S.61]]
|myśliwiec, 1-silnikowy dwupłat, 1928/1929 (licencyjny)
|-
|[[Wibault 70|PZL Wibault 7]]
|myśliwiec, 1-silnikowy górnopłat, 1929/1930 (licencyjny)
|-
Linia 131 ⟶ 118:
|pasażerski (prototyp), 3-silnikowy górnopłat, 1934/-
|-
|[[LWS-46 Żubr|PZL.30 Żubr]]
|średni bombowiec, 2-silnikowy górnopłat, 1936/1938
|-
Linia 160 ⟶ 147:
|''[[PZL.49 Miś]]''
|projekt bombowca średniego, 2-silnikowy dolnopłat, -/-
 
|-
|''[[PZL.50 Jastrząb]]''
Linia 176 ⟶ 162:
|''[[PZL.56 Kania]]''
|projekt myśliwca, 1-silnikowy dolnopłat, -/-
|-}
!colspan=2|== CSS → WSK-Okęcie → PZL „Warszawa-Okęcie” ===
{| class="wikitable"
!Konstrukcja
!Opis
|-
|[[CSS-13]]
Linia 197 ⟶ 186:
|wielozadaniowy, 1-silnikowy górnopłat, l. 1963/1964
|-
|[[PZL-104 Wilga|PZL-105 Flaming]]
|wielozadaniowy, 1-silnikowy górnopłat, l. 1989/-
|-
Linia 204 ⟶ 193:
|-
|[[PZL-110 Koliber]]
|szkolny i sportowy, 1-silnikowy dolnopłat, 1978 r. (licencja [[Morane-Saulnier Rallye|SOCATA Rallye]] 100ST)
|-
|[[PZL-130 Orlik]]
Linia 211 ⟶ 200:
|''[[PZL-230 Skorpion]]''
|samolot bezpośredniego wsparcia
|-}
!colspan=2|== WSK „PZL-Mielec” → PZL Mielec ===
{| class="wikitable"
!Konstrukcja
!Opis
|-
|''[[CSS-10]]''
Linia 229 ⟶ 221:
|transportowy i wielozadaniowy, 1-silnikowy dwupłat, 1960 r. (licencja radziecka)
|-
|[[MiG-15|Lim-1]]
|myśliwiec odrzutowy, 1-silnikowy, 1953 r. (licencja [[MiG-15]])
|-
|[[MiG-15|Lim-2]]
|myśliwiec odrzutowy, 1-silnikowy, 1954 r. (licencja [[MiG-15]]bis)
|-
|[[MiG-17|Lim-5]]
|myśliwiec odrzutowy, 1-silnikowy, 1956 r. (licencja [[MiG-17]])
|-
Linia 260 ⟶ 252:
|-
|[[PZL M-20 Mewa]]
|turystyczny i wielozadaniowy, 2-silnikowy, l. 1979/1989 (licencja [[Piper PA-34 Seneca|Piper Seneca II]])
|-
|[[PZL M-21 Dromader Mini]]
Linia 279 ⟶ 271:
|[[PZL S-70i Black Hawk]]
|międzynarodowa wersja śmigłowca [[Sikorsky UH-60 Black Hawk]]
|-}▼
 
!colspan=2|== WSK „PZL Świdnik” → PZL-Świdnik ===▼
{| class="wikitable"
!Konstrukcja
!Opis
|-
|[[Mi-1|PZL SM-1]]▼
▲!colspan=2|WSK „PZL Świdnik” → PZL-Świdnik
▲|-
▲|[[PZL SM-1]]
|lekki śmigłowiec (1+2 miejscowy), 1957 r. (licencja [[Mi-1]])
|-
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Państwowe_Zakłady_Lotnicze”