Republika Węgierska (1946–1949): Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa_oryginalna = Magyar Köztársaság

|nazwa_polska = Republika Węgierska

|p1 = Królestwo Węgier (1920–1946)

|p1_flaga = Flag of Hungary 1940.svg

|p2 lata_istnienia = 1946–1949

|p2_flagan1 = Węgierska Republika Ludowa (1949-1989)

|p3n1_flaga = Flag of Hungary = 1949-1956.svg

|p3_flagaflaga_obraz = Flag of Hungary (1946-1949, = 1956-1957).svg

|p4godło_obraz = Coat of arms of Hungary = (1946-1949).svg

|p4_flaga nazwa_dopełniacz = Węgier

|p5 dewiza =

|p5_flaga dewiza_język =

|lata_istnienia dewiza_polski = 1946-1949

|n1 lokalizacja_obraz = Węgierska Republika LudowaUngheria (1945-1949-1989).png

|n1_flaga konstytucja = Flag of Hungary 1949-1956.svg

|n2 państwo =

|n2_flagajęzyk_urzędowy = [[Język = węgierski|węgierski]]

|n3 język_używany = węgierski

|n3_flaga stolica = [[Budapeszt]]

|n4_flagatyp_państwa = [[demokracja parlamentarna]] (do 1947), [[dyktatura]] = (1947-1949)

|n5głowa_państwa = [[Árpád = Szakasits]]

|n5_flaga głowa_państwa_opis =

|godło_obraz zależne_od = Coat of arms[[Związek ofSocjalistycznych HungaryRepublik (1946-1949).svgRadzieckich|ZSRR]]

|nazwa_dopełniacz głowa_terytorium = Węgier

|dewiza_język w_imieniu_tekst =

|dewiza_polski w_imieniu_urząd =

|lokalizacja_obrazw_imieniu = Ungheria (1945-1949).png =

|konstytucja szef_rządu =

|państwo szef_rządu_opis =

|język_używany w_imieniu_urząd2 = węgierski

|stolica w_imieniu2 = [[Budapeszt]]

|głowa_państwa_opisludność =

|status_terytoriumgęstość = zależne

|głowa_terytoriumnarodowości =

|głowa_terytorium_opisludność_miejsce =

|w_imieniu_tekst utworzenie_sposób =

|w_imieniu_urządod_kogo =

|w_imieniuutworzenie_data = [[1 lutego]] = [[1946]]

|szef_rządu likwidacja_sposób =

|szef_rządu_opisprzez_kogo =

|w_imieniu_tekst2likwidacja_data = [[20 sierpnia]] = [[1949]]

|w_imieniu_urząd2 religia_dominująca =

|w_imieniu2waluta_nazwa = [[Pengő]]<br />[[Adópengő]]<br = />[[Forint]]

|powierzchnia waluta_symbol =

|powierzchnia_wódUTC =

|powierzchnia_miejscehymn = [[Hymn Węgier|Himnusz]]

|ludność hymn_nazwa_polska = Hymn

|gęstość kod_ISO =

|ludność_rokdomena =

|narodowości kod_samochodowy =

|ludność_miejsce numer_kierunkowy =

|utworzenie_sposób terytoria_zależne =

|utworzenie_datamapa_obraz = [[1 lutego]] [[1946]]

|likwidacja_sposóbuwagi =

'''Republika Węgierska''' ([[język węgierski|węg.]] ''Magyar Köztársaság'') – zależne od [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] państwo [[Węgry|węgierskie]] utworzone w [[1946]] po obaleniu [[Królestwo Węgier (1920–1946)|monarchii]]. Zastąpione w [[1949]] przez [[Węgierska Republika Ludowa (1949–1989)|Węgierską Republikę Ludową]].

Wojska [[III Rzesza|III Rzeszy]] utrzymywały się na zachodniej części [[Rząd marionetkowy|marionetkowego]] [[Państwo Węgierskie|Państwa Węgierskiego]] niemal do samego końca [[II wojna światowa|wojny]], do kwietnia 1945, kiedy to po [[Oblężenie Budapesztu|zdobyciu Budapesztu]] połączone siły sowiecko-[[Królestwo Rumunii|rumuńskie]] ostatecznie przełamały niemiecki opór. Formalnie przywrócone zostało [[Królestwo Węgier (1920–1946)|Królestwo Węgier]] – od listopada 1944 w [[Debreczyn]]ie na terenach zajętych przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] działało wielopartyjne Tymczasowe Zgromadzenie Narodowe i również wielopartyjny rząd tymczasowy generała [[Béla Miklós|Béli Miklósa]]<ref name=FeL3607>Felczak s. 369-70369–370.</ref>. Ponieważ zgromadzenie tworzyły partie republikańskie, opozycyjne uprzednio wobec [[Regent|regencji]] [[Miklós Horthy|Miklósa Horthyego]], było oczywiste, że transformacja w [[republika|republikę]] dokona się prędzej czy później. Po przeprowadzonych na Węgrzech w 1945 wolnych wyborach, w których zwyciężyła niekomunistyczna [[Partia Drobnych Posiadaczy]], nowo wybrane Zgromadzenie Narodowe 1 lutego 1946 oficjalnie proklamowało republikę węgierską<ref>Felczak s. 370.</ref>. Prezydentem został wybrany [[Zoltán Tildy]], koalicyjny rząd z udziałem wszystkich partii parlamentarnych (w tym [[Komunistyczna Partia Węgier|Komunistycznej Partii Węgier]]) utworzył [[Ferenc Nagy]], polityk Partii Drobnych Posiadaczy<ref>Felczak s. 372-3372–373.</ref>. Ministerstwo spraw wewnętrznych w rządzie przypadło partii komunistycznej, co okazało się rozstrzygające dla losów [[demokracja parlamentarna|demokracji parlamentarnej]] na Węgrzech. Ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Nagy'aNagy’a został [[László Rajk]].

Nowy rząd wprowadził szereg reform obejmujących [[reforma rolna|reformę rolną]], [[nacjonalizacja|nacjonalizację]] najważniejszych gałęzi przemysłu i banków<ref>Felczak s.name=FeL3607 369-70</ref>.

Na podstawie [[Pokój paryski (1947)|traktatu paryskiego z 10 lutego 1947]] zostały anulowane postanowienia [[Arbitraż wiedeński|arbitraży wiedeńskich]] z 1938 i 1940 roku (z wyjątkiem krótkiego odcinka granicy z Czechosłowacją w pobliżu [[Bratysława|Bratysławy]], gdzie Węgrzy stracili kolejne 3 wioski) i [[aneksja]] [[Ukraina Karpacka|Ukrainy Karpackiej]]. Czechosłowacji przywrócono terytorium południowej Słowacji, Rumunii północny [[Siedmiogród]]. Należąca do 1939 do Czechosłowacji Ukraina Karpacka została wcielona do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. W latach 1946-481946–1948 nastąpiła intensywna wymiana ludności między [[Trzecia Republika Czechosłowacka|Czechosłowacją]] a Węgrami, a około 240 tysięcy [[Niemcy (naród)|Niemców]] zostało przesiedlonych do okupowanych Niemiec<ref>Felczak s. 373.</ref><ref>Chad Bryant, Chad Carl Bryant, ''Prague in Black: Nazi Rule and Czech Nationalism'', Harvard University Press, 2007, s. 209.</ref>.

Tymczasem Rajkowi jako ministrowi spraw wewnętrznych podlegała tajna policja polityczna [[Államvédelmi Hatóság]] prowadząca represje przeciwko rywalom komunistów. Po zawarciu traktatu pokojowego z państwami [[alianci (II wojna światowa)|koalicji antyhitlerowskiej]] i likwidacji międzysojuszniczej Rady Kontroli na Węgrzech podległa partii komunistycznej (która w rządzie koalicyjnym posiadała stanowisko ministra spraw wewnętrznych) służba bezpieczeństwa aresztowała ministra oraz kilku posłów z głównej partii koalicji rządzącej -– [[Partia Drobnych Posiadaczy|Partii Drobnych Posiadaczy]] – zwycięzcy wyborów z 1945 roku AVO w ramach tzw. ''[[Taktyka salami|taktyki salami]]'' przeprowadziło szereg policyjnych prowokacji i aresztowań, doprowadzając do obalenia demokracji parlamentarnej na Węgrzech i przejęcia [[monopartia|pełni władzy]] przez partię komunistyczną (1947)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Phillips |imię = Steve |tytuł = The Cold War: Conflict in Europe and Asia |wydawca = Heinemann |data = 2001 |strony = 33–34}}</ref>.

{{Przypisy}}

* Wacław Felczak ''Historia Węgier'' Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983 {{ISBN|83-04-01028-3}}.