Czarmonium: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa przek., WP:SK, drobne redakcyjne, poprawa linków, drobne techniczne |
d |
||
Linia 1:
'''Czarmonium''', '''kwarkonium powabne'''{{refn|grupa=uwaga|Polskie nazwy proponowane przez PTF{{r|PTF}}.}} ([[Język angielski|ang.]] ''charmonium'') – [[Mezony|mezon]] zawierający [[kwark]] i [[antykwark]] [[kwark powabny|powabny]] (ang. ''charm'' – stąd nazwa mezonu). Żaden ze stanów czarmonium nie jest stabilny ze względu na [[oddziaływanie silne|oddziaływania silne]], są zatem cząstkami z grupy [[rezonans (cząstka)|rezonansów]].
Odkryte w listopadzie 1974 w dwóch niezależnych centrach badawczych: przez grupę [[Burton Richter|Burtona Richtera]] w [[Stanford Linear Accelerator Center|SLAC]], oraz przez grupę [[Samuel Ting|Samuela Tinga]] z [[Brookhaven National Laboratory]]. Odkrycie czarmonium, okrzyknięte mianem "rewolucji listopadowej" w [[fizyka cząstek elementarnych|fizyce cząstek elementarnych]]{{r|gilman|november}}, było bardzo istotne dla rozwoju tej dziedziny nauki, gdyż dowodziło pośrednio istnienia czwartego rodzaju kwarku, nazywanego [[kwark powabny|powabnym]] i opisywanego wcześniej teoretycznie{{r|gilman|BaBar}}. Sukces doświadczalny grup Richtera i Tinga stał się zarazem sukcesem teoretycznej [[chromodynamika kwantowa|chromodynamiki kwantowej]], której przewidywania legitymizował{{r|gilman}}. Richter i Ting zostali za swoje odkrycie uhonorowani [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki|Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki]] w roku 1976. Richter zaproponował oznaczenie nowej cząstki symbolem ψ, Ting optował za literą J – w uznaniu równorzędności odkryć używa się obecnie symbolu [[J]]/[[Psi (litera)|ψ]] (czyt. jot/psi; symbole wszystkich pozostałych cząstek elementarnych są jednoliterowe).
Czarmonium, podobnie jak [[atom]] [[wodór|wodoru]] lub [[pozytonium]], może przebywać w wielu różnych [[stan kwantowy|stanach kwantowomechanicznych]] (stopniach wzbudzenia). Różnią się one energią (a zatem również [[masa spoczynkowa|masą spoczynkową]]) oraz [[Czas połowicznego rozpadu|czasem życia]]{{r|decays}}. Używa się dla nich oznaczeń '''η<sub>c</sub>''', '''h<sub>c</sub>''', '''ψ''' i '''Χ<sub>c</sub>'''. Pierwszy ze stanów ψ nosi nazwę '''J/ψ'''. Lekkie stany są stosunkowo trwałe ze względu na [[reguła OZI|regułę OZI]].
| |||