Uluru: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m -łasicowe 'wiele' |
m Poprawiłem kilka błędów językowych i nieskorygowanych sformułowań z poprzedniej/pierwszej edycji. |
||
Linia 14:
|commons = Uluru
}}
'''Uluru''', '''Oolora''' (znana także pod nazwą {{w języku|en|Ayers Rock}} oraz ''The Rock'') – [[formacja skalna]] w centralnej części [[Australia|Australii]], na [[Terytorium Północne|Terytorium Północnym]]. Znajduje się w parku narodowym [[Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta|Uluru-Kata Tjuta]], niedaleko miasteczka [[Yulara]], 400 km na południowy zachód od [[Alice Springs]]. Liczy ponad 300 m wysokości i 8 km obwodu. Przez wiele lat Uluru było uznawane za największy [[monolit]] świata. Nie jest to jednak prawdą, gdyż monolit [[Mount Augustus]] jest
Uluru po raz pierwszy zostało opisane przez podróżnika [[Ernest Giles|Ernesta Gilesa]] w 1872 jako „zadziwiający kamyk” (ang. ''the remarkable pebble'').
Zbudowane z [[prekambr]]yjskich [[piaskowiec|piaskowców]] ([[arkoza|arkozy]]), zawierając różne [[minerał]]y, Uluru wydaje się zmieniać kolory w zależności od padającego światła. Czerwonawy kolor skały powoduje <!--[[utlenienie|oksydacją]] -- ale konkretniej? utlenieniem żelaza do tlenku żelaza (III), przecież sama oksydacja w tym kontekście to bezsens; pewnie jakaś kalka językowa--> [[tlenek żelaza
Jest to święte miejsce dla miejscowych [[Aborygeni australijscy|Aborygenów]], w jaskiniach u podnóża skały znajduje się wiele malowideł ściennych. Nazwa „Ayers Rock” została nadana przez [[Europa|europejskich]] osadników na cześć premiera [[Australia Południowa|Australii Południowej]], [[Henry Ayers|Henry'ego Ayersa]]. Tradycyjną aborygeńską nazwą jest „Uluru” i od lat 80. XX w. jest to oficjalna nazwa tej skały, choć bywa nadal
W 1985 rząd Australii oddał prawo własności Uluru miejscowym aborygenom, plemieniu Anangu, które
Park jest corocznie odwiedzany przez setki tysięcy turystów. Pomimo wyraźnej prośby rdzennych mieszkańców i tablicy proszącej o poszanowanie kultury i tradycji Aborygenów turyści wciąż mają możliwość wejścia na szczyt góry. Dla plemienia Anangu wejście na skałę związane jest ze świętymi ceremonią inicjacji<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = McKercher|imię = Bob|tytuł = Rationalising inappropriate Behaviour at Contested Sites|czasopismo = Journal of Sustainable Tourism|wydanie = 16.4 (2008)|strony = 374|data = 2012-11-02|wydawca = EBSCOhost. Web|issn =}}</ref>. W 1964 zainstalowano poręcz z łańcuchem. Samo podejście jest bardzo strome i wiele osób rezygnuje z wejścia już w drodze. Prawie każdego roku na Uluru ginie kilka osób w trakcie wchodzenia na nią, najczęściej na skutek poślizgnięcia lub na atak serca. Od lat 50. XX wieku odnotowano 36 zgonów związanych z wchodzeniem na Uluru{{r|hh}}. W
Największą atrakcję dla turystów stanowi obserwowanie skały Uluru o zachodzie słońca lub o wschodzie słońca kiedy z minuty na minutę zmienia ona swój kolor w zależności od oświetlenia. Turyści gromadzą się na miejscach widokowych gdzie przez parę godzin piknikują. Do dobrego tonu należy otwarcie butelki szampana w momencie gdy słońce zachodzi i przestaje oświetlać skałę. Większość turystów przylatuje samolotami na położone w pobliżu skały lotnisko, ogląda Uluru o zachodzie i wschodzie słońca. W pobliżu jest też kompleks hoteli i kempingów oraz restauracji.
Dla Anangu Uluru jest świętym miejscem i woleliby oni, aby turyści nie wchodzili na górę. 26 października 2019 r. wszedł w życie zakaz wspinaczki na górę. Ostatni turyści zdobyli szczyt 25 października<ref>{{Cytuj |autor = Thomas Duff |tytuł = Celebrations mark the closure of Uluru climb as ban comes into effect |data = 2019-10-28 |data dostępu = 2020-01-09 |opublikowany = Mail Online |url = https://www.dailymail.co.uk/news/article-7619999/Celebrations-mark-closure-Uluru-climb-ban-begins-climbers-labelled-selfish.html}}</ref>, jeden dzień przed zamknięciem na stałe góry Uluru dla zwiedzających. Zakaz został ustanowiony w 34. rocznicę powrotu monolitu do pierwotnych właścicieli<ref name="hh">{{Cytuj stronę | url = https://www.abc.net.au/news/2017-11-01/uluru-climbs-banned-after-unanimous-board-decision/9103512 | tytuł = Uluru climbs banned from October 2019 after unanimous board decision to 'close the playground' | nazwisko = Hitch | imię = Georgia | nazwisko2 = Hose | imię2 = Nick | data = 2017 | opublikowany = ABC | język = en | data dostępu = 2019-01-16}}</ref>.
W odległości około 30 km znajduje się zespół skalny [[Kata Tjuta]], którego wygląd z oddali przypomina leżącą kobietę.
<gallery>
|