Francisco de Quevedo y Villegas: Różnice pomiędzy wersjami

|miejsce śmierci = [[Villanueva de los Infantes (Ciudad Real)|Villanueva de los Infantes]], [[Ciudad Real]], [[Hiszpania]]

[[Plik:Monumento a Quevedo (Madrid) 0105.jpg|240px|thumb|right|Pomnik Queveda w [[Madryt|Madrycie]]]]

'''Francisco de Quevedo y Villegas''' (ur. [[14 września]] [[1580]] w [[Madryt|Madrycie]], zm. [[8 września]] [[1645]] w [[Villanueva de los Infantes (Ciudad Real)]]) – [[hiszpania|hiszpański]] poeta [[barok]]owy, polityk, patriota, jeden z głównych przedstawicieli [[konceptyzm]]u w okresie [[Złoty Wiek Hiszpanii|Złotego Wieku]].

Od roku 1606 mieszkał w Madrycie, poświęcając się pracy literackiej. Nawiązał tam liczne kontakty i przyjaźnie, m.in. z [[Lope de Vega|Lope de Vegą]] i [[Miguel de Cervantes|Cervantesem]]. Głośniej było jednak o jego antypatiach literackich i osobistych: krytykował np. dramaturga [[Juan Ruiz de Alarcón|Juana Ruiza de Alarcón]], którego ośmieszał nie tylko jako literata, lecz także ze względu na wygląd fizyczny (Alarcón był rudy i garbaty). Przeciwnicy nie pozostawali mu dłużni, tym bardziej, że sam Quevedo miał kilka widocznych defektów fizycznych; utykał na jedną nogę, a ze względu na krótki wzrok nosił grube, okrągłe okulary, powszechnie nazywane z tego powodu w Hiszpanii ''quevedos''<ref>Piotr Sawicki, Słowo wstępne, w: F. de Quevedo, ''Żywot młodzika niepoczciwego'', Warszawa 1978, s. 5-14.</ref>. Najzajadlejszą walkę toczył jednak z [[Luis de Góngora y Argote|Luisem de Góngora]], przywódcą szkoły tzw. kulteranizmu[[Gongoryzm|kulteranizm]]u. Pod jego adresem napisał serię jadowitych satyr, zarzucając mu żydowskie pochodzenie, skłonność do hazardu, zboczenia seksualne i cała serię innych grzechów.

W 1613 wyjechał do Włoch jako sekretarz swego protektora, {{link-interwiki|Pedro Téllez-Girón|en|Pedro Téllez-Girón, 3rd Duke of Osuna|księcia Osuny}}; ponownie przebywał tam od 1616, kiedy Osuna uzyskał urząd [[Wicekrólowie Neapolu|wicekróla Neapolu]]. W tym czasie wypełnił kilka misji dyplomatycznych, za co w 1618 został nagrodzony habitem rycerskiego [[Zakon Santiago|Zakonu Santiago]].

Kiedy książę Osuna popadł w niełaskę w 1620, pociągnął za sobą swego protegowanego. Quevedo został wygnany z Madrytu do swego majątku w [[Torre de Juan Abad]] ([[Ciudad Real (prowincja)|Ciudad Real]]), gdzie dzielił swój czas między książki i procesy z sąsiadami, podważającymi jego prawo do majątku.

Początek panowania [[Filip IV Habsburg|Filipa IV]] oznaczał dla Queveda powrót do Madrytu, ia wraz z tym – do czynnego życia politycznego i literackiego. Pisał liczne dzieła moralne i polityczne oraz traktaty religijne. Ten płodny okres trwał aż do 1639, kiedy to z powodu anonimowego memoriału krytykującego politykę potężnego faworyta królewskiego, [[Gaspar de Guzmán|hrabiego de Olivares]], pisarz został uwięziony w {{link-interwiki|Klasztor San Marcos w Leónie|en|Convento de San Marcos|klasztorze San Marcos}} w [[León (Hiszpania)|LeónLeónie]]. W zimnej, wilgotnej celi spędził cztery lata, aż do upadku Olivaresa w 1643. Wyszedł z więzienia ze zrujnowanym zdrowiem, zdecydowany wycofać się z życia publicznego. Ostatnie lata spędził w Torre de Juan Abad. Zmarł we wrześniu 1645.

Podobnie jak osobowość Queveda, jego dzieła są pełne kontrastów. Ze szczerą pobożnością i surowością moralną sąsiadują złośliwość, cynizm i skłonność do [[Skatologia|skatologii]]; stoicka pogarda dla świata miesza się z ambicją; chrześcijańska pokora nie wyklucza nienawiści i okrutnej drwiny. Stąd twórczość Queveda obejmuje zarówno traktaty religijno-moralne, projekty polityczne czy filozoficzne rozważania, jak i bezlitosne satyry i obrazy ludzkiej głupoty, brzydoty i słabości.

Wśród dzieł prozatorskich na wyróżnienie zasługują przede wszystkim: [[powieść łotrzykowska]] ''Żywot młodzika niepoczciwego'' (''{{link-interwiki|La Vida del Buscón llamado Don Pablos|en|El Buscón}}'', 1626) oraz alegoryczno-satyryczne ''Sny'' (''{{link-interwiki|Sueños|en|Los Sueños}}''), zredagowane w latach 1606–1620, ale wydane drukiem dopiero w 1627.

* Francisco de Quevedo ''Polityka Boża. Rządy Chrystusowe'', książka wydana przez jezuitów w 1633 r. , tłumaczona bezpośrednio z języka hiszpańskiego.

[[Arturo Pérez-Reverte]] uczynił Queveda jednym z głównych bohaterów swej bestsellerowej serii ''{{link-interwiki|Przygody kapitana Alatriste|en|Captain Alatriste}}''.