|
|powierzchnia użytkowa =
|rozpoczęcie budowy =
|ukończenie budowy = 748 rok p.n.e.<ref name=wyborcza>{{Cytuj | url=http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,163883,23844377,biskupin-odmlodnial-o-200-lat-85-rocznica-odkrycia-osady.html | tytuł=Biskupin 'postarzał się' o 200 lat. 85. rocznica odkrycia osady i 25-lecie ustalenia daty jej założenia<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=poznan.wyborcza.plWyborcza Poznań | język=pl | data dostępu=2018-09-01}}</ref>
|przebudowy =
|zniszczono =
|www =
}}
[[Plik:Domy w Biskupinie.jpg|alt=Domy w Biskupinie|mały|Domy w Biskupinie|243x243px]]
'''Stanowisko archeologiczneGród w Biskupinie''' – położoneStanowisko jestarcheologiczne na terenie[[Pojezierze należącymGnieźnieńskie|Pojezierzu Gnieźnieńskim]] dowe wsi [[Biskupin (powiat żniński)|Biskupin]] w [[Województwo kujawsko-pomorskie|województwie kujawsko-pomorskim]], w [[powiat żniński|powiecie żnińskim]], w [[Gąsawa (gmina)|gminie Gąsawa]] (na [[Pojezierze Gnieźnieńskie|Pojezierzu Gnieźnieńskim]]). Odkrycie osady było jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach polskiej i europejskiej [[Archeologia|archeologii]]<ref name=":0nid">{{Cytuj |tytuł = Biskupin – rezerwat archeologiczny |data dostępu = 2018-08-31 |opublikowany = www.nid.pl |url = https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Pomniki_historii/Lista_miejsc/miejsce.php?ID=104}}</ref>.
== Historia badań archeologicznych ==
W 1933 roku, na skutek prowadzonych prac melioracyjno-irygacyjnych, poziom wody w [[Jezioro Biskupińskie|Jeziorze Biskupińskim]] obniżył się na tyle, że ponad lustremlustro wody widocznewyłoniły byłysię fragmentypozostałości umocnień starożytnej osady. Miejscowi chłopi zaczęli odnajdywać różneodnajdywli zabytkowe przedmioty, nie zdając sobie jednak sprawy z ich wartości archeologicznej wartości. Dopiero dzieci uczęszczające do miejscowej wiejskiej szkoły poinformowały o dziwnych znaleziskach swojego nauczyciela [[Walenty Szwajcer|Walentego Szwajcera]], a ten nagłośnił sprawę<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Gąssowski |imię = Jerzy |tytuł = Z archeologią za pan brat |data = 1983 |wydawca = Iskry |miejsce = Warszawa |isbn = 83-207-0361-1 |strony = 133}}</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20141006093553/http://www.muzhp.pl/kalendarium/1238/odkrycie-biskupina-wywiad-1933-8-31.html Wywiad z Wojciechem Piotrowskim – sekretarzem naukowym Muzeum Archeologicznego w Biskupinie].</ref>. O odkryciu wystających z wody drewnianych bali powiadomił on prof. [[Józef Kostrzewski|Józefa Kostrzewskiego]] z Poznania. Badania wykopaliskowe zostały zainicjowane w roku 1934 i kontynuowano je do wybuchu II wojny światowej. Początkowo ekspedycja dysponowała bardzo skromnymi środkami. 22 czerwca 1934 sześcioosobowa ekipa archeologów rozpoczęła prace wyposażona w 360 zł orazz usługidwudziestoma dwudziestubezrobotnymi [[bezrobocie|bezrobotnych]] mężczyznmężczyznami z [[Gąsawa|Gąsawy]] i Biskupina do pomocy. Do 1939 prace prowadzono po kilka miesięcy rocznie. Ekspedycją Wykopaliskowąwykopaliskową Uniwersytetu Poznańskiego kierowali prof. [[Józef Kostrzewski]] i dr [[Zdzisław Rajewski]]<ref name=raje>{{cytuj|autor=[[Zdzisław Rajewski]], ''|tytuł=10000 lat Biskupina i jego okolic'', |wydawca=Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, |miejsce=Warszawa, |data=1965, |s. 5-6=5–6}}</ref>.
W czasie wojny, w latach 1939–1942, specjalny niemiecki oddział ''SS-Ausgrabung Urstätt'', pod dowództwem [[Hauptsturmführer]]a prof. [[Hans Schlief|Hansa Schleifa]] prowadził wykopaliska na terenie osady biskupińskiej w celu wykazania jej [[Pragermanie|pragermańskości]]<ref>{{Cytuj stronę|url = http://web.archive.org/web/20151117235401/http://esensja.stopklatka.pl/varia/publicystyka/tekst.html?id=5252|tytuł = Biskupin: Prasłowiański mit|autor = Michał Foerster|opublikowany = Esensja.pl|język = pl|data dostępu = 2014-09-30}}</ref>. Po wojnie ukuto teorię, że ponieważ niemieckie badania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, okupant postanowił zlikwidować stanowisko archeologiczne poprzez zasypanie go ziemią i piaskiem. Efektem tych działań miało być to, że część odsłoniętych przed wojną znalezisk nie nadawała się do ponownej ekspozycji<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Gąssowski |imię = Jerzy |tytuł = Z archeologią za pan brat |data = 1983 |wydawca = Iskry |miejsce = Warszawa |isbn = 83-207-0361-1 |strony = 134}}</ref>. <!-- To nie jest prawda. Zasypywanie piaskiem miało cele konserwacyjne. Informację o niszczeniu podał Witold Hensel, co później zostało zdementowane. -->Następnie polscy archeolodzy pod kierunkiem [[Zdzisław Rajewski|Zdzisława Rajewskiego]] wznowili badania i kontynuowali je do roku 1974 (w 1950 otwarto muzeum, a w 1951 studencki obóz archeologiczny<ref name={{r|raje/>}}). Ogółem przebadano ok. 3/4 powierzchni osady. Obecnie większa część obiektu ponownie została zasypana ziemią i torfem<ref>[[Wiesław Zajączkowski]]. Dyrektor Muzeum Archeologicznego w Biskupinie. Biskupin Pomnik Historii. 80 lat badań (1934-20141934–2014), 2014-09-01.</ref>.
Badania w Biskupinie – zarówno w okresie międzywojennym, jak i po wojnie – były przykładem najwyższego możliwego wówczas poziomu metodycznego prowadzenia wykopalisk, stanowiąc wzór do naśladowania nie tylko w Polsce, ale i za granicą. W Biskupinie w okresie międzywojennym zainicjowano interdyscyplinarne badania [[paleoekologia|paleoekologiczne]], dokonywano eksperymentów archeologicznych, inicjując w ten sposób [[archeologia eksperymentalna|archeologię eksperymentalną]]. [[Wojciech Kóčka]] w czasie tych badań po raz pierwszy w Polsce zastosował fotografię dokumentacyjną wykonywaną przyaparatem pomocyfotograficznym wypełnionegowyniesionym [[wodór|wodorembalon]]em wypełnionym [[balonwodór|wodorem]]u z zainstalowanym aparatem fotograficznym<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Ławecka |imię = Dorota |tytuł = Wstęp do archeologii |data =2009 |wydawca = PWN |miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-01-13966-7| strony = 57}}</ref>.
[[Gród]] w Biskupinie jest jedynym w Polsce stanowiskiem archeologicznym, dla którego opracowano program długoterminowej [[konserwacja zabytków|konserwacji]]{{fakt}}. Konserwacja polega na utrzymywaniu wysokiego poziomu wody w jeziorze otaczającym stanowisko oraz wdrożeniu systemu monitorowania parametrów środowiska dla zapewnienia optymalnych warunków przetrwania autentycznej substancji zabytkowej.
16 września 1994 roku gród w Biskupinie uznany został za [[pomnik historii]] Polski<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19940500412 M.P. 1994 nr 50, poz. 412].</ref>. W uzasadnieniu czytamystwierdzono, że zabytek ten nie posiada odpowiedników w swojej skali z tego okresu; porównać go można do [[Prehistoryczne osady na palach|osad palowych]] z [[Neolit|neolitu]] w [[Szwajcaria|Szwajcarii]] czy [[Pompeje (stanowisko archeologiczne)|Pompejów]] z [[Włochy|Włoch]] (które pochodzą z innych okresów)<ref name=":0" />{{r|nid}}.
== Osada obronna kultury łużyckiej ==
[[Plik:Biskupin 010a.jpg|thumb|left|190pxupright|Makieta osady]]
[[Plik:TicketStanowisko Biskupinarcheologiczne w Biskupinie 0129.jpg|thumb|240px|Bilet wstępu z 2015]]
[[Plik:StanowiskoBiskupin archeologiczne- wgate Biskupinieand 0129wall.jpg|thumb|240px|StanowiskoBrama zrekonstruowanej osady]]
[[Plik:Biskupin - gate and wallchaty.jpg|thumb|240px|Brama zrekonstruowanejRekonstrukcje osadychat]]
[[Plik:Biskupin chatychata wnetrze kuchnia.jpg|thumb|240px|ChatyRekonstrukcja „jednostki mieszkalnej” z (rekonstrukcja)ogniskiem]]
[[Plik:Festyn archeologiczny.jpg|thumb|Festyn archeologiczny]]
[[Plik:Biskupin chata wnetrze kuchnia.jpg|thumb|240px|Stanowisko archeologiczne w Biskupinie z epoki brązu. Jedna z wielu „jednostek mieszkalnych”, w chacie ognisko. Rekonstrukcja]]
[[Plik:FestynBiskupin archeologicznyMuseum.jpg|thumb|240px|FestynMuzeum obok Archeologicznyosady wz skansenieeksponatami wz Biskupiniewykopalisk]]
[[Plik:Wał obronny w Biskupinie - konstrukcja.jpg|thumb |240px|Konstrukcja obronnego skrzynkowego wału drewniano-ziemnego otaczającego osadę w Biskupinie . (Rekonstrukcja wykonywanaz w sierpniusierpnia 2018 r.)]] ▼[[Plik:Biskupin Museum.jpg|thumb|240px|Wnętrze budynku muzeum obok zrekonstruowanej osady, zawierającego eksponaty z wykopalisk]]
Osada w Biskupinie wiąże się z kręgiem kulturowym [[kultura łużycka|kultury łużyckiej]], trwającym od środkowej [[epoka brązu|epoki brązu]], od ok. XIV w. p.n.e., po wczesną [[epoka żelaza|epokę żelaza]], czyli do ok. V w. p.n.e. Kultura łużycka to pojęcie archeologiczne, przez które różni badacze rozumieli odmienne [[Grupa etniczna|grupy etniczne]] – Germanów, Słowian lub [[Ilirowie|Ilirów]]. Sprawa przynależności etnicznej Biskupina była wykorzystywana dla celów ideologicznych w sporach dotyczących praw różnych narodów do ziem dzisiejszej Polski. Obecnie powszechnie przyjmuje się za fakt, że przynależności [[etniczność|etnicznej]] kultury łużyckiej, podobnie jak i większości innych pradziejowych [[kultura archeologiczna|kultur archeologicznych]], bezdyskusyjnie ustalić się nie da. ▼▲[[Plik:Wał obronny w Biskupinie - konstrukcja.jpg|thumb|240px|Konstrukcja obronnego skrzynkowego wału drewniano-ziemnego otaczającego osadę w Biskupinie. Rekonstrukcja wykonywana w sierpniu 2018 r.]]
▲Osada w Biskupinie wiąże się z kręgiem kulturowym [[kultura łużycka|kultury łużyckiej]], trwającym od środkowej [[epoka brązu|epoki brązu]], od ok. XIV w. p.n.e., po wczesną [[epoka żelaza|epokę żelaza]], czyli do ok. V w. p.n.e. Kultura łużycka to pojęcie archeologiczne, przez które różni badacze rozumieli odmienne [[Grupa etniczna|grupy etniczne]] – Germanów, Słowian lub [[Ilirowie|Ilirów]]. Sprawa przynależności etnicznej Biskupina była wykorzystywana dla celów ideologicznych w sporach dotyczących praw różnych narodów do ziem dzisiejszej Polski. Obecnie powszechnie przyjmuje się za fakt, że przynależności [[etniczność|etnicznej]] kultury łużyckiej, podobnie jak i większości innych pradziejowych [[kultura archeologiczna|kultur archeologicznych]], bezdyskusyjnie ustalić się nie da.
Na podstawie [[dendrochronologia|badań drewnianych bali]] stwierdzono, że 50% użytych do budowy grodu drzew dębowych ścięto w 748 roku p.n.e.{{r|wyborcza}}
Na podstawie badań elementów konstrukcyjnych osiedla (drewnianych bali; zob. [[dendrochronologia]]) stwierdzono, że 50 % użytych do budowy grodu drzew dębowych ścięto w 748 roku p.n.e.<ref>{{Cytuj |tytuł = Biskupin 'postarzał się' o 200 lat. 85. rocznica odkrycia osady i 25-lecie ustalenia daty jej założenia |czasopismo = poznan.wyborcza.pl |data dostępu = 2018-08-31 |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,163883,23844377,biskupin-odmlodnial-o-200-lat-85-rocznica-odkrycia-osady.html |język = pl-PL}}</ref> Gród założono na podmokłej wyspie na [[Jezioro Biskupińskie|jeziorze Biskupińskim]] (obecnie półwysep), o kształcie w przybliżeniu owalnym i powierzchni ok. 2 ha (w obrębie wałów mieściło się ok. 1,3 ha powierzchni). Wyspa wznosiła się 0,8-1,2 m ponad wody otaczającego jeziora. Gród biskupiński był zasiedlony przez 150 lat<ref>[[Paweł Jasienica]] w ''Polsce Piastów'' podaje, że gród użytkowany był przez kilkadziesiąt lat, a powstał między rokiem 500 p.n.e. a 400 p.n.e.</ref>. ▼
▲Na podstawie badań elementów konstrukcyjnych osiedla (drewnianych bali; zob. [[dendrochronologia]]) stwierdzono, że 50 % użytych do budowy grodu drzew dębowych ścięto w 748 roku p.n.e.<ref>{{Cytuj |tytuł = Biskupin 'postarzał się' o 200 lat. 85. rocznica odkrycia osady i 25-lecie ustalenia daty jej założenia |czasopismo = poznan.wyborcza.pl |data dostępu = 2018-08-31 |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,163883,23844377,biskupin-odmlodnial-o-200-lat-85-rocznica-odkrycia-osady.html |język = pl-PL}}</ref> Gród założono na podmokłej wyspie na [[Jezioro Biskupińskie|jeziorze Biskupińskim]] (obecnie półwysep), o kształcie w przybliżeniu owalnym i powierzchni ok. 2 ha ; (wwały obrębie wałów mieściło sięobejmowały ok. 1,3 ha powierzchni). Wyspa wznosiła się 0, 8-18–1,2 m ponad wody otaczającego jeziora. Gród biskupiński był zasiedlony przez 150 lat<ref>[[Paweł Jasienica]] w ''Polsce Piastów'' podaje, że gród użytkowany był przez kilkadziesiąt lat, a powstał między rokiem 500 p.n.e. a 400 p.n.e.</ref>.
Na terenie osady znajdowało się ok. 106 domostw, o wymiarach przeciętnie ok. 8 × 10 m, usytuowanych rzędowo wzdłuż moszczonych drewnem 11 ulic, o szerokości ok. 2,5 m każda. Ocenia się, że w osadzie mieszkać mogło od 800 do 1000 osób. Osada otoczona była skrzynkowym wałem drewniano-ziemnym o długości 640 m, szerokości 3 m i domniemanej wysokości do 6 m, w którym znajdowała się brama wjazdowa. Gród otoczony był falochronem o szerokości od 2 do 9 m, zbudowanym z ukośnie wbitych pali. ▼
▲Na terenie osady znajdowało się ok. 106 domostw, o wymiarach przeciętnie ok. 8 × 108 × 10 m, usytuowanych rzędowo wzdłuż moszczonych drewnem 11 ulic, o szerokości ok. 2,5 m każda. Ocenia się, że w osadzie mieszkać mogło od 800 do 1000 osób. Osada otoczona była skrzynkowym wałem drewniano-ziemnym o długości 640 m, szerokości 3 m i domniemanej wysokości do 6 m, w którym znajdowała się brama wjazdowa. Gród otoczony był falochronem o szerokości od 2 do 9 m, zbudowanym z ukośnie wbitych pali.
Regularny schemat zabudowy grodu biskupińskiego powtarza się również w przypadku innych grodów kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza (np. [[Sobiejuchy]], [[Stanowiska archeologiczne w Smuszewie|Smuszewo]], [[Izdebno (województwo kujawsko-pomorskie)|Izdebno]] na [[Pałuki|Pałukach]], [[Jankowo (powiat inowrocławski)|Jankowo]] na Kujawach czy Biehla w Saksonii). ▼
▲Regularny schemat zabudowy grodu biskupińskiego powtarza się również w przypadku innych grodówgrodach kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza (np. [[Sobiejuchy]], [[Stanowiska archeologiczne w Smuszewie|Smuszewo]], [[Izdebno (województwo kujawsko-pomorskie)|Izdebno]] na [[Pałuki|Pałukach]], [[Jankowo (powiat inowrocławski)|Jankowo]] na Kujawach czy Biehla w Saksonii).
Przyczyny budowy grodów obronnych o regularnej wewnętrznej zabudowie szeregowej przez ludność kultury łużyckiej są przedmiotem dyskusji naukowców, nie zakończonej wnioskami konkluzywnymi. Z punktu widzenia ekonomicznego zamieszkiwanie ludności rolniczej w zamkniętej przestrzeni grodu otoczonego wodą lub podmokłymi obszarami nie jest racjonalne. W literaturze przedmiotu pojawiły się zatem co najmniej trzy próby wyjaśnienia tego fenomenu: ▼
▲Przyczyny budowy grodów obronnych o regularnej wewnętrznej zabudowie szeregowej przez ludność kultury łużyckiej są przedmiotem dyskusji naukowców, nie zakończonej wnioskami konkluzywnymisporów. Z punktu widzenia ekonomicznego zamieszkiwanie ludności rolniczej w zamkniętej przestrzeni grodu otoczonego wodą lub podmokłymi obszarami nie jest racjonalne. W literaturze przedmiotu pojawiły się zatem co najmniej trzy próby wyjaśnienia tego fenomenu:
# zagrożenie ze strony ludów koczowniczych – [[Kimerowie|Kimerów]] i [[Scytowie|Scytów]];
# walki wewnątrzplemienne;
Podobnie nieznana jest przyczyna upadku Biskupina i innych grodów tego typu. W tej kwestii przedstawiono również kilka konkurencyjnych hipotez:
* zniszczenie grodów przez Scytów (rzeczywiście niektóre grody zostały spalone, w niektórych znaleziono też [[Grot (broń)|groty]] od strzał scytyjskich);
* podniesienie się poziomu wód w jeziorach w związku z pogorszeniem [[klimat]]uklimatu;
* wyeksploatowanie środowiska naturalnego wokół grodu i konieczność przeniesienia się na inne tereny.
Osada w Biskupinie przedstawia koncepcję zwartej, obronnej [[Zabudowa|zabudowy]] i jest przykładem myśli [[Protourbanizm|protourbanistycznej]]<ref name=":0" />{{r|nid}}.
== Osadnictwo w Biskupinie ==
Obszar [[Pałuki|Pałuk]], na którym znajduje się Biskupin, został ukształtowany przez [[Lądolód|lodowiec skandynawski]], który wyżłobił w czasie ostatniego zlodowacenia liczne doliny. Od północy naturalną granicę Pałuk stanowi [[Puszcza Notecka]], południową granicą jest rzeka [[Wełna (rzeka)|Wełna]].
Najstarszymi pozostałościami na terenie Biskupina są obozowiska łowców reniferów sprzed 10 tysięcy lat (górny [[paleolit]]), a także [[neolit]]yczne domostwa pierwszych [[Rolnictwo|rolników]], położone na wschód od osady łużyckiej, interpretowane obecnie jako osada neolityczna z 4 tys. p.n.e. Ciekawym obiektem jest tzw.oraz [[kraal]] z wczesnej epoki brązu, otoczony systemem rowów.
Pierwotna łużycka [[osada obronna]] została opuszczona w [[VI wiek p.n.e.|VI wieku p.n.e.]] z powodu podniesienia się poziomu wody w jeziorze Biskupińskim wskutek zmian klimatycznych i wyeksploatowania środowiska naturalnego (drewno, erozja gleb). W [[V wiek p.n.e.|V]] i [[IV wiek p.n.e.|IV wieku p.n.e.]] powstała na jej miejscu osada otwarta. Ludność Biskupina zajmowała się rolnictwem, rybołówstwem, zbieractwem i rzemiosłem ([[garncarstwo]], [[tkactwo]]).
Na zachód od osady łużyckiej we wczesnym [[Średniowiecze|średniowieczu]] funkcjonowały grody i tzw. wioska wczesnopiastowska (VIII w. – XI wiek). Ostateczny upadek Biskupina wiąże się ze wzrostem znaczenia [[Piastowie|Piastów]]. W XI wieku obszary te należały do biskupstwa gnieźnieńskiego, o czym mówiwspomina bulla papieża [[Innocenty II|Innocentego II]] (1136).
== Rekonstrukcja, popularyzacja i edukacja w Biskupinie ==
Gród w Biskupinie jest jednym z nielicznych stanowisk archeologicznych w Polsce zawierających pełnowymiarowe rekonstrukcje wału obronnego, falochronu, bramy, ulic i budynków mieszkalnych. Rekonstrukcje te są cyklicznie wymieniane na nowe w związku z potrzebącelu ich aktualizacji w wyniku dokonania nowych ustaleń naukowych.
Oprócz rekonstrukcji w Biskupinie znajduje sięjest muzeum, a w każdym trzecim tygodniu września odbywa się tam festyn biskupiński, obejmujący prezentacje eksperymentalne i pokazy odtwórcze. Biskupin jest też jednym z dwóch istniejących w Polsce laboratoriów konserwacji drewna mokrego wydobytego ze stanowisk archeologicznych oraz ośrodkiem archeologii eksperymentalnej.{{fakt}}
Skansen archeologiczny w Biskupinie stanowił plan dla różnych realizacji filmowych<ref name=":1region">{{Cytuj |tytuł = Muzeum Archeologiczne w Biskupinie - Katalog obiektów - Region Wielkopolska • miejsca które warto odwiedzić |data dostępu = 2018-08-31 |opublikowany =Region regionwielkopolska.pl Wielkopolska|url = https://regionwielkopolska.pl/katalog-obiektow/muzeum-archeologiczne-w-biskupinie.html |język = en}}</ref>. Kręcono tutam ujęcia do filmów [[Jerzy Hoffman|Jerzego Hoffmanna]] ''[[Ogniem i mieczem (film 1999)|Ogniem i mieczem]]''<ref>{{Cytuj |tytuł = FilmPolski.plOgniem i mieczem|czasopismoopublikowany = FilmPolskiFilm Polski |data dostępu = 2018-08-31 |url = httphttps://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=127180 |język = pl}}</ref>'', ''[[Stara baśń.: Kiedy słońce było bogiem]]''<ref>{{Cytuj |autor = Wirtualna Polska Media S.A. |tytuł = Jerzy Hoffman zaprezentował "Starą„Starą baśń"baśń” w Bydgoszczy |czasopismoopublikowany = wiadomosci.wp.plWirtualna Polska|data = 2003-09-16 |data dostępu = 2018-08-31 |url = https://wiadomosci.wp.pl/jerzy-hoffman-zaprezentowal-stara-basn-w-bydgoszczy-6036851449508993a |język = pl-PL}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł =Stara FilmPolski.pl Baśń|czasopismoopublikowany = FilmPolskiFilm Polski |data dostępu = 2018-08-31 |url = httphttps://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=1210749 |język = pl}}</ref><ref name=":1" />{{r|region}}.
Z okazji 85. rocznicy odkrycia Biskupina [[Google]] przygotował ''[[Google Doodle|Doodle]]''<ref name=":2onet">{{Cytuj |tytuł = Google Doodle na dziś. Rocznica odkrycia Biskupina |czasopismo opublikowany= Onet Wiadomości |data = 2018-08-31 |data dostępu = 2018-08-31 |url = https://wiadomosci.onet.pl/kraj/google-doodle-na-dzis-rocznica-odkrycia-biskupina/k6m1xt2 |język = pl-PL}}</ref>. Na stronie głównej wyszukiwarki można było zobaczyćpokazano grafikę bramy głównej Biskupina<ref name=":2" />{{r|onet}}.
== Filatelistyka ==
* datowniki okolicznościowe stosowane przez UPT [[Gąsawa]] i UPT [[Warszawa]] 1 – lata 1936, 1947, 1960 i 1966.
Pierwsze starania o wydanie znaczków z wykopaliskami biskupińskimi czyniono już w 1935 (bezskutecznie). Zachowały się z tego okresu trzy projekty znaczków autorstwa Haliny Gołkortt-Szczerkowskiej<ref>{{cytuj|autor=Eligiusz Ristau, ''|tytuł=Biskupin w filatelistyce'', w: ''|czasopismo=[[Mówią Wieki]]'', nr |numer=6/|data=1984, |s. =39, {{ISSN|issn=0032-6143}}.</ref>.
== Zobacz też ==
| 