Dukora: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Zamieniam szablon cytowania: „Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej”
Linia 3:
|nazwa oryginalna = Дукора
|zdjęcie = Dukora, Aštorp. Дукора, Ашторп (1914) (2).jpg
|opis zdjęcia = Portyk pałacu, 1914 r.
|herb = Coat of arms of Dukora.jpg
|flaga =
Linia 24:
|www =
}}
[[Plik:Dukora, Aštorp. Дукора, Ашторп (N. Orda, 4.07.1876).jpg|thumb|220px|left|220px|Pałac w Dukorze.<br />Akwarela [[Napoleon Orda|N. Ordy]] z 1876 r]]
[[Plik:Dukora, Aštorp. Дукора, Ашторп (1914).jpg|thumb|left|Brama wjazdowa i oficyny w 1914 r.]]
[[Plik:Gates and Stables in Palace of Hartings in Dukora.JPG|thumb|left|Brama wjazdowa do parku i stajnie, 2014 r.]]
[[Plik:Michał Kazimier Aginski. Міхал Казімер Агінскі (A. Kauffmann, 1792-99).jpg|thumb|right|240 px240px|Michał Kazimierz Ogiński, po 1791 roku, ze zbiorów [[Muzeum Narodowe w Warszawie|Muzeum Narodowego]]]]
[[Plik:Lavon Aštorp. Лявон Ашторп (1830).jpg|thumb|right|240 px240px|Portret Leona Oztorpa z 1830 roku, ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie]]
'''Dukora''' ([[język białoruski|błr.]] i [[język rosyjski|ros.]] Дукора) – [[wieś]] na [[Białoruś|Białorusi]], w [[Rejon puchowicki|rejonie puchowickim]] [[Obwód miński|obwodu mińskiego]], około 37 km na południowy wschód od [[Mińsk]]a, nad rzeką [[Świsłocz (dopływ Berezyny)|Świsłoczą]].
 
Miasto [[magnateria polska|magnackie]] położone było w końcu XVIII wieku w [[powiat miński (I Rzeczpospolita)|powiecie mińskim]] [[województwo mińskie|województwa mińskiego]]<ref> Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 101.</ref>.
 
== Historia ==
Miasteczko i dobra Dukora należały niegdyś do [[Sapiehowie|Sapiehów]], później [[:Kategoria:Zawiszowie herbu Łabędź|Zawiszów]] (w XVI wieku) i [[Ogińscy herbu Oginiec|Ogińskich]]. Hetman [[Michał Kazimierz Ogiński|Michał Ogiński]] roztrwonił te ogromne włości. Administratorami majątku byli: Stanisław Moniuszko (dziad [[Stanisław Moniuszko|słynnego kompozytora]]) i Franciszek Osztorp, syn osiadłego w Polsce żołnierza szwedzkiego armii [[Karol XII|Karola XII]]. Obaj doprowadzili do tego, że Ogiński był zmuszony sprzedać im majątek w zamian za zobowiązania wobec nich{{r|S2|P|RA}}. W 1791 roku Moniuszko i Osztorp podzielili między siebie majątek. Dukora przypadła Osztorpowi. W ramach rozliczeń Moniuszko wzniósł w Dukorze wspaniały kościół, co spowodowało ustanowienie tu osobnej parafii dukorskiej. Pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku wybudowano tu przepyszny pałac, fundacji Franciszka Osztorpa lub jego syna Leona (1786–1851). Siedziba ta zyskała (z pewną przesadą) miano „rezydencji białoruskiego Romanowa”{{r|RA}}. Leon Osztorp przez 23 lata (1823–1846) był gubernianym marszałkiem szlachty, urządzając w swoim pałacu liczne i huczne przyjęcia.
 
Gdy w 1851 roku Leon, wracając wielką 6-konną karocą z Mińska, przejeżdżał przez lichy most na rzece Świsłoczy (już we własnym majątku), most ten zarwał się i Leon utopił się w nurtach rzeki. Przez kolejne 20 lat rządziły Dukorą jego 3 córki. Od jednej z nich, Leokadii Sianożęckiej w 1874 roku zapuszczone już dobra nabył baron Konstanty Hartingh, były oficer rosyjski holenderskiego pochodzenia. Ożenił się z Józefą Niesiołowską, wielką polską patriotką, zasłużoną w ratowaniu represjonowanych powstańców styczniowych i ich rodzin. Po śmierci Konstantego i Józefy Dukora przypadła ich synowi Antoniemu, a po jego przedwczesnej śmierci – jego bratu, zrusyfikowanemu Stanisławowi. Jego syn Jerzy Hartingh (uważający się za Rosjanina, ale bardzo przywiązany do polskich tradycji{{r|RA}}) był ostatnim właścicielem Dukory.
Linia 43:
 
== Zabytki ==
* Wielki, [[Oś elewacji|trzynastoosiowy]], dwukondygnacyjny pałac wybudowany w stylu klasycystycznym miał [[portyk]] [[Wielki porządek|wielkiego porządku]] z czterema kolumnami podtrzymującymi [[tympanon]]<ref>Antoni Urbański ''[[Memento kresowe]]'', Warszawa, 1929, s. 96.</ref>. Pokoje rozmieszczone były dwutraktowo. Leon Osztorp utrzymywał w swoim majątku własny cyrk, z cudzoziemskimi skoczkami, i domową orkiestrę{{r|S2|RA}}. Biblioteka liczyła kilka tysięcy woluminów, na ścianach obrazy [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]], [[Jan Chrzciciel Lampi (starszy)|Lampiego]], 14 dzieł [[Jan Damel|Jana Damela]], i wiele innych. Jeden z obrazów był przypisywany [[Peter Paul Rubens|Rubensowi]] lub jego szkole. Antoni Hartingh dokonał w ostatniej dekadzie XIX wieku daleko posuniętej modernizacji budynku. Wymieniono wszystkie meble na XIX-wieczne, sprowadzone z [[Paryż]]a, w centralnej części pałacu urządzono wielką klatkę schodową. Pałac znajdował się wśród starego parku, zajmującego około 40 ha, otoczonego rowem lub fosą, będącym pozostałością po starszym dworze lub zamku. Na drodze ze Śmiłowicz przed wjazdem do parku wznosiła się główna brama wjazdowa. Majątek w Dukorze został opisany w pracy [[Antoni Urbański (historyk sztuki)|Antoniego Urbańskiego]] [[Memento kresowe]] wydanej w 1929 roku, strona 96. Jest również opisany w 1. tomie [[Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej|Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej]] [[Roman Aftanazy|Romana Aftanazego]]{{r|RA}}.
* w podziemiach kościoła parafialnego (przerobionego na cerkiew w 1864 roku) pozostały groby rodzinne Osztorpów. Tam też została pochowana ostatnia przedstawicielka tego rodu, zmarła ok. 1880 roku Leokadia Sianożęcka{{r|RA}}.
 
Linia 49:
{{Przypisy|
<ref name=S2>{{SgKP|II|212|Dukora}}</ref>
<ref name=RA>{{AftanazyDzieje |tom = 1 |s = 58–64 }}</ref>
<ref name=P>{{Cytuj książkę | urlautor = http://pbc.biaman.pl/Content/14001/ks9989.pdfNapoleon |Rouba (zebrał i opracował) |tytuł = Przewodnik po Litwie i Białejrusi | autorurl = Napoleon Rouba (zebrał i opracował)http://pbc.biaman.pl/Content/14001/ks9989.pdf | miejsce = Wilno | wydawca = Wydawnictwa „Kurjera Litewskiego” |strony = 54}}</ref>
}}