Zduńska Wola: Różnice pomiędzy wersjami

|wysokość =

|rok = 31.12.2019

|gęstość zaludnienia = 1695,9

|strefa numeracyjna = +48 43

Zduńska Wola położona jest na obszarze, który w średniowieczu stanowił część [[ziemia sieradzka|ziemi sieradzkiej]]<ref>Dariusz Klemantowicz: [http://repozytorium.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/12144/19-261_273-Klemantowicz.pdf?sequence=1&isAllowed=y#page=2 ''Aktywność ziemian w przemyśle powiatu sieradzkiego przed I wojną światową''], w: „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku”, t. VIII, red. Wiesław Puś, Jarosław Kita. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 262. {{ISSN|2080-8313}}</ref>. W XI i XII w. tereny, na których powstała Zduńska Wola, wchodziły w skład kasztelanii sieradzkiej, w późniejszym okresie – województwa sieradzkiego. W 1795 obszar ten znalazł się w departamencie kaliskim Królestwa Prus, od 1807 w departamencie kaliskim Księstwa Warszawskiego, a od 1816 – w województwie kaliskim Królestwa Polskiego. W połowie lat czterdziestych XIX w. miasto znalazło się w nowo utworzonej guberni warszawskiej, a od 1867 roku w guberni kaliskiej. Już wówczas Zduńska Wola była znaczącym ośrodkiem gminnym w powiecie sieradzkim. W okresie międzywojennym miasto wchodziło w skład powiatu sieradzkiego w województwie łódzkim. W 1939 Niemcy włączyli je do Rzeszy Niemieckiej jako część prowincji Kraj Warty, zmieniając jednocześnie nazwę na ''Freihaus''.

 

 

Odległości od największych miast Polski<ref name="gmap">[http://maps.google.com/maps?f=q&source=s_q&hl=pl&geocode=&q=Zdu%C5%84ska+Wola,+Poland&sll=51.599033,18.939325&sspn=0.127529,0.296974&ie=UTF8&hq=&hnear=Zdu%C5%84ska+Wola,+Zdu%C5%84skowolski,+%C5%81%C3%B3dzkie,+Polska&z=13 Mapa w serwisie maps.google.com].</ref>:

* [[Osiedle Południe (Zduńska Wola)|Osiedle Południe]]

* [[Osiedle Złota (Zduńska Wola)|Osiedle „Złota”]]

}}

 

Zduńska Wola leży w obszarze Wysoczyzny Łaskiej w makroregionie [[Nizina Południowowielkopolska|Niziny Południowowielkopolskiej]]. Rzeźba terenu jest mało urozmaicona – średnia wysokość terenu waha się między 170 a 180 m n.p.m., osiągając maksymalnie 192 m n.p.m.<ref>„Plan Rozwoju Lokalnego”, s. 9</ref>. Przez miasto przepływają dwie niewielkie rzeczki – Pichna (prawdziwa nazwa – Brodnia) i Tymianka, w większości nieuregulowane. Wśród zbiorników wodnych znajdują się dwa stawy położone w parku miejskim, zbiornik retencyjny Kępina o powierzchni 7,4 ha oraz niewielki zbiornik przeciwpożarowy położony w przemysłowej części miasta. Nie występują żadne [[Surowiec mineralny|surowce mineralne]]. Dawniej wydobywany był piasek i żwir na potrzeby lokalne. Obecnie trwają prace nad wykorzystaniem energii geotermalnej.

 

 

Według raportu [[Światowa Organizacja Zdrowia|Światowej Organizacji Zdrowia]] w 2016 roku Zduńska Wola została sklasyfikowana jako dwudzieste dziewiąte najbardziej zanieczyszczone miasto [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/raport-who-najbardziej-zanieczyszczone-miasta,643576.html | tytuł= Przerażający raport ws. jakości powietrza. Polskie miasta na czele listy|data=2016-05-14}}</ref>.

Wiosną 1940 Niemcy utworzyli w Zduńskiej Woli [[getto]] dla ludności żydowskiej<ref name="Pilichowski588">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pilichowski | imię = Czesław | tytuł = Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | data = 1979 | strony = 588 | isbn = 83-01-00065-1}}</ref>. W grudniu 1940 mieszkało tam 8300 osób (w tym ok. 1000 Żydów z Sieradza i 160 z [[Majaczewice|Majaczewic]])<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Pilichowski | imię = Czesław | tytuł = Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | data = 1979 | strony = 588–589 | isbn = 83-01-00065-1}}</ref>. W sierpniu 1942 getto zostało zlikwidowane<ref name="Pilichowski588"/>. Większość osób wywieziono do [[Obóz zagłady w Chełmnie nad Nerem|obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem]], wykwalifikowanych rzemieślników do [[Litzmannstadt Ghetto|getta łódzkiego]], a 150 zastrzelono na miejscu<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Pilichowski | imię = Czesław | tytuł = Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | data = 1979 | strony = 589 | isbn = 83-01-00065-1}}</ref>.

 

 

Po II wojnie światowej w mieście znacznie rozwinął się przemysł, powstały wówczas m.in. Zakłady Przemysłu Bawełnianego Zwoltex, Zakłady Przemysłu Wełnianego Wolana, Zakłady Przemysłu Wełnianego Wola, Fabryka Krosien Bawełnianych Polmatex-Wolma, Fabryka Domów Fadom i inne<ref>Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 {{ISBN|83-217-2329-2}} s. 347</ref>.

* [[Kościół katolicki w Polsce|Kościół rzymskokatolicki]]:

** [[Parafia św. Maksymiliana w Zduńskiej Woli|parafia św. Maksymiliana M. Kolbego]]

** [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zduńskiej Woli|parafia Wniebowzięcia NMP – Sanktuarium Świętego Maksymiliana]] (Bazylika Mniejsza)

** [[Parafia św. Antoniego w Zduńskiej Woli|parafia św. Antoniego]]

* [[Zduńska Wola Karsznice Południowe]]

 

{{Grafika rozwinięta

| położenie = center

* Mabudo – producent domów energooszczędnych, wytwórnia betonu, zakład prefabrykacji (na terenie byłego FaDom)

* [[Browar Staropolski]]

* [[Izodom|Izodom 2000 Polska]] – producent materiałów budowlanych do budowy domów pasywnych oraz energooszczędnych

* Aves

W centrum miasta, przy Dworku Złotnickich, znajduje się Park Miejski o przeważającym drzewostanie liściastym. Niektóre z drzew zostały uznane za pomniki przyrody, m.in. najstarsze drzewo w mieście – [[wiąz pospolity|wiąz polny]] o obwodzie 590cm, jeden z najokazalszych w kraju.

 

 

== Kultura ==

* Biblioteka Pedagogiczna w Sieradzu, Filia w Zduńskiej Woli

* [[Towarzystwo Przyjaciół Zduńskiej Woli]]

 

W drugiej połowie XX w. funkcjonowały w mieście kina „Hel” i „Tkacz”. Pierwsze zamknięto w latach 80., drugie – po tymczasowej przerwie w działalności, a następnie przemianowaniu na „Hollywood” – zakończyło swoją aktywność na początku XXI wieku.

 

*[[Gatta Zduńska Wola]] – futsal

* ZKS GATTA Zduńska Wola (dawniej Mabudo Ferax Suchoczasy) – piłka nożna

* MKPS Lokator Zduńska Wola – piłka siatkowa dziewcząt

* MUKS „Park” Zduńska Wola – lekkoatletyka

* KS Resursa Zduńska Wola – lekkoatletyka

*[[Rugby Klub Zduńska Wola]] – rugby siedmioosobowe

* Stowarzyszenie Karate Tradycyjnego w Zduńskiej Woli

* Szkolny Klub Strzelectwa Sportowego LOK „Sokół” Zduńska Wola

* Klub Sportowy „Gimnazjon” Break Dance i Akrobatyka sportowa

 

Infrastrukturą sportową zarządza wraz z klubami MOSiR „Relaks” – Miejski Ośrodek Sportu „Relaks”.

* [[Gustaw Manitius]] – duchowny ewangelicko-augsburski

* [[Franciszek Drzewiecki]] – duchowny, męczennik, błogosławiony kościoła katolickiego

* [[Stanisław Syrewicz]] – kompozytor muzyki filmowej

* [[Woldemar Gastpary]] – duchowny ewangelicko-augsburski, rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej

* [[Jan Jankowski (aktor)|Jan Jankowski]] – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser

* [[Rafał Królikowski]] – polski aktor teatralny i filmowy

* [[Wojciech Jagielski (ur. 1963)|Wojciech Jagielski]] – polski dziennikarz telewizyjny i radiowy

 

== Współpraca międzynarodowa ==