|
[[Kategoria:Królowie Babilonu
[[Kategoria:Postacie Starego Testamentu
[[Plik:Synchronistic History K.4401.jpg|thumb|250px|Tabliczka K.4401.a + Rm.854 z tekstem ''Kroniki synchronistycznej''; znaleziona w dwóch fragmentach w [[Niniwa|Niniwie]], w [[Biblioteka Aszurbanipala|Bibliotece Aszurbanipala]]; obecnie w zbiorach [[Muzeum Brytyjskie|Muzeum Brytyjskiego]]<ref name=tableta1>{{cytuj stronę |url = https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_K-4401-a|tytuł = Tablet K.4401.a|autor = |opublikowany = britishmuseum.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref><ref name=tableta2>{{cytuj stronę |url = https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_Rm-854|tytuł = Tablet Rm.854|autor = |opublikowany = britishmuseum.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref>.]]
'''''Kronika synchronistyczna'''''<ref>Nazwę ''Kronika synchronistyczna'' ([[język angielski|ang]]. ''Synchronistic Chronicle'') nosi dziesiąta mezopotamska kronika omawiana w opracowaniu Glassnera (Glassner Jean-Jacques, ''Mesopotamian Chronicles'', 2004, s. 176-183.). Z tego też powodu określana jest ona czasem mianem ''Kroniki CM 10'' (''CM'' = Glassner Jean-Jacques, ''Chroniques Mésopotamiennes'', 1993, pierwsze wydanie w języku francuskim); {{cytuj stronę |url = https://www.livius.org/sources/about/mesopotamian-chronicles/ |tytuł = Mesopotamian Chronicles |autor = |opublikowany = livius.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}. Niekiedy spotkać można również nazwę ''Kronika synchroniczna'' ([[język angielski|ang]]. ''Synchronic Chronicle''}, np. {{cytuj stronę |url = https://www.livius.org/sources/content/mesopotamian-chronicles-content/abc-21-synchronic-chronicle/|tytuł = ABC 21 (Synchronic Chronicle) |autor = |opublikowany = livius.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref>, też '''''Historia synchronistyczna'''''<ref>''Historia synchronistyczna'' ([[język angielski|ang]]. ''Synchronistic History'') to nazwa tego tekstu używana przez Graysona w jego opracowaniu asyryjskich i babilońskich kronik (Grayson Albert Kirk, ''Assyrian and Babylonian Chronicles'', 2000, s. 51-56, 157-170.). Jako że jest to dwudziesta pierwsza z omawianych tam przez niego kronik, uczeni nazywają ją też czasem ''Kroniką ABC 21'' (''ABC'' = ''Assyrian and Babylonian Chronicles''); {{cytuj stronę |url = https://www.livius.org/sources/content/mesopotamian-chronicles-content/abc-21-synchronic-chronicle/|tytuł = ABC 21 (Synchronic Chronicle) |autor = |opublikowany = livius.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}. Stosowana jest również nazwa ''Historia synchroniczna'' (''Synchronic History''); {{cytuj stronę |url = https://www.livius.org/sources/about/mesopotamian-chronicles/ |tytuł = Mesopotamian Chronicles |autor = |opublikowany = livius.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref> - [[historiografia|historiograficzny]] tekst [[Asyria|asyryjski]], napisany ok. 800 r. p.n.e., opisujący wzajemne relacje pomiędzy [[Asyria|Asyrią]] i jej południowym sąsiadem, [[Babilonia|Babilonią]], w 2 połowie II tys. p.n.e. i na początku I tys. p.n.e.<ref name=abc21>{{cytuj stronę |url = https://www.livius.org/sources/content/mesopotamian-chronicles-content/abc-21-synchronic-chronicle/|tytuł = ABC 21 (Synchronic Chronicle) |autor = |opublikowany = livius.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref>. Dzięki licznym zawartym w nim synchronizmom jest ważnym źródłem przy rekonstrukcji chronologii tego okresu<ref name=abc21 />.
''Kronika synchronistyczna'' jest zwięzłym opisem relacji asyryjsko-babilońskich w okresie począwszy od panowania asyryjskiego króla [[Puzur-Aszur III|Puzur-Aszura III]] (ok. 1500 p.n.e.) aż do panowania asyryjskiego króla [[Adad-nirari III]] (810-783 p.n.e.)<ref name=rla>Grayson Albert Kirk, ''Königslisten ... '', s. 88.</ref>. Jej tekst znany jest z trzech tabliczek pochodzących z [[biblioteka Aszurbanipala|biblioteki Aszurbanipala]] w [[Niniwa|Niniwie]]<ref name=abc21 /><ref name=rla />. Najlepiej zachowany tekst jest na tabliczce A (tabliczka K.4401.a + Rm.854)<ref name=tableta1 /><ref name=tableta2 />, a krótsze fragmenty z uszkodzonych tabliczek B (K.4401.b)<ref>{{cytuj stronę |url = https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_K-4401-b|tytuł = Tablet K.4401.b|autor = |opublikowany = britishmuseum.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref> i C (Sm.2106)<ref>{{cytuj stronę |url = https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_SM-2106|tytuł = Tablet Sm.2106|autor = |opublikowany = britishmuseum.org |data = |język = en |data dostępu = 2020-09-22}}</ref> go uzupełniają<ref name=abc21 />. W ''Kronice synchronistycznej'' jej autor zakłada, że na wschodnim brzegu rzeki [[Tygrys (rzeka)|Tygrys]] istnieć miała od dawien dawna oficjalna, uznawana przez obie strony granica asyryjsko-babilońska<ref name=rla />. W swym dziele stara się on prześledzić historię relacji obu państw w powiązaniu z tą granicą, kładąc szczególny nacisk na liczne rzekome jej naruszenia przez Babilończyków<ref name=rla />. Tekst kroniki ewidentnie ma charakter propagandowy i napisany jest z asyryjskiego punktu widzenia (Babilończycy przegrywają w nim wszystkie bitwy)<ref name=rla />. Powstał on najprawdopodobniej pod koniec panowania Adad-nirari III (810-783 p.n.e.), kiedy to Babilończycy dokonywali najazdów na ziemie asyryjskie, a Asyria była zbyt słaba by temu skutecznie przeciwdziałać<ref name=rla />.
Zgodnie z zakończeniem kroniki jej tekst zapisany miał być na steli ustawionej na granicy asyryjsko-babilońskiej na wschodnim brzegu rzeki [[Tygrys (rzeka)|Tygrys]]<ref name=abc21 />.
Autor podkreśla w kronice, że zbrodnie Babilończyków będą ukarane<ref name=rla />.
Pisząc kronikę jej autor korzystał najprawdopodobniej z asyryjskich inskrypcji królewskich<ref name=rla />.
Pewne fakty w kronice zostały przeinaczone, zdarzają się też proste błędy w tekście, dlatego też kronikę tą treba traktować z dużą ostrożnością jako dokument historyczny<ref name=rla />.
Babilońskim odpowiednikiem asyryjskiej ''Kroniki synchronistycznej'' jest ''[[Kronika P]]''<ref name=abc21 />.
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* Glassner Jean-Jacques, ''Mesopotamian Chronicles'', Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
* Grayson Albert Kirk, ''Assyrian and Babylonian Chronicles'', Eisenbrauns, 2000.
* Grayson Albert Kirk, ''Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch'', w: ''Reallexikon der Assyriologie'', tom VI (''Klagesang-Libanon''), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s. 86-135.
[[Kategoria:Mezopotamskie teksty
[[Kategoria:Zabytki starożytne w Muzeum Brytyjskim
| 