Wikipedia

Kronika P: Różnice pomiędzy wersjami

kronika babilońska
następna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
do kolekcji
(Brak różnic)

Wersja z 18:20, 2 paź 2020

Kronika P (Grayson)[1], też Kronika królów kasyckich (Glassner)[2] – historiograficzny tekst babiloński opisujący szereg konfliktów pomiędzy Asyrią, Babilonią i Elamem w okresie pomiędzy XIV a XII w. p.n.e.[3]. Stanowi babiloński odpowiednik asyryjskiej Kroniki synchronistycznej[3][4].

Część uszkodzonej tabliczki BM 92701 z fragmentem Kroniki P opisującym panowanie asyryjskiego króla Tukulti-Ninurty I.
Autografia tekstu Kroniki P sporządzona przez Hugo Wincklera.

Tabliczka

Kronika P znana jest jedynie z jednej późnobabilońskiej kopii[4][5]. Jej tekst zapisany jest na mocno uszkodzonej, pochodzącej najprawdopodobniej z Babilonu tabliczce BM 92701 przechowywanej obecnie w Muzeum Brytyjskim[3][6]. Pierwotnie była to duża tabliczka z tekstem zapisanym w dwóch kolumnach po każdej jej stronie[4][5]. Do naszych czasów zachowało się jedynie ok. jednej trzeciej tej tabliczki - jej dolna część, długa na 12 cm i szeroka na 18 cm[3][4]. Tekst kroniki, zapisany w języku babilońskim z pewnymi dialektycznymi osobliwościami, podzielony jest poziomymi liniami na sekcje nierównej długości, z których każda obejmuje panowanie jednego babilońskiego władcy[4][5]. W tekście występuje szereg błędów, z których większość przypisać można niedbałości kopisty przepisującego ten tekst[5].

Opis

Kronika P jest zwięzłym opisem wydarzeń w Babilonii w czasie panowania tam dynastii kasyckiej (w zachowanej części od panowania Kadaszman-Harbe I do panowania Adad-szuma-iddiny)[4][7]. Z powodu fragmentarycznego stanu zachowania tekstu trudno jest określić datę jego powstania, ale zakładając, iż opisywał on wydarzenia w Babilonii aż do upadku dynastii kasyckiej w 1155 r. p.n.e., to napisany mógł być w jakiś czas po tej dacie[7]. Jeżeli z kolei założymy, że autor Kroniki synchronistycznej miał już do dyspozycji Kronikę P jako jedno ze swych źródeł, to musiałaby ona powstać przed panowaniem Adad-nirari III (810-783 p.n.e.), gdyż wtedy to napisana została Kronika synchronistyczna[5].

Analiza tekstu Kroniki P wskazuje, iż jej autor korzystać musiał zarówno ze źródeł pisanych prozą jak i ze źródeł poetyckich[8]. Większa część kroniki pisana jest tradycyjnym stylem kronikarskim, ale istnieje fragment, dotyczący krola Kurigalzu II, który brzmi bardziej jak epos niż kronika[8]. Fragment ten jest tym bardziej niezwykły, iż występuje w nim mowa niezależna[8]. Historyczny epos o Kurigalzu II nie jest wprawdzie znany[7], ale o tym, że mógł istnieć świadczy występowanie historycznych eposów o innych królach, jak np. Król walki, Epos o Naram-Sinie, Epos o Tukulti-Ninurcie czy Poetycka relacja o Nabonidzie[8].

Z powodu uszkodzenia tekstu Kroniki P trudno jest ustalić w jakim celu kronika ta została napisana[8]. Bardzo mała liczba dostępnych tekstów z okresu o którym opowiada nie pozwala też stwierdzić na ile kronika ta jest dokładna[8]. Sprawa ta jest szczególnie ważna w przypadkach, gdy to samo wydarzenie opisane jest zarówno w Kronice P jak i w Kronice synchronistycznej - w dwóch przypadkach gdy tak się dzieje, obie kroniki podają rozbieżne wersje wydarzeń[9]. Pierwszy przypadek dotyczy panowania Aszur-uballita I, gdzie oba teksty bardzo się różnią, a drugi dotyczy opisu bitwy pod miastem Sugaga, która wedle Kroniki synchronistycznej zakończyć się miała zwycięstwem Asyryjczyków, a wedle Kroniki P zwycięstwem Babilończyków[9].

W odróżnieniu od autora asyryjskiej Kroniki synchronistycznej, który przeinaczał fakty lub pomijał milczeniem klęski Asyryjczyków, autor Kroniki P, choć był sam Babilończykiem, nie miał problemu z opisywaniem babilońskich porażek (wspomina o nich aż czterokrotnie), a to czyni jego kronikę bardziej wiarygodnym źródłem od Kroniki synchronistycznej[7][5].

Przypisy

  1. ↑ Kronika P (ang. Chronicle P) to nazwa tego tekstu używana przez Graysona w jego opracowaniu asyryjskich i babilońskich kronik (Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian Chronicles, 2000, s. 56-60, 170-178.). Jako że jest to dwudziesta druga z omawianych tam przez niego kronik, uczeni nazywają ją też czasem Kroniką ABC 22 (ABC = Assyrian and Babylonian Chronicles); ABC 22 (Chronicle P). livius.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  2. ↑ Kronika królów kasyckich (ang. Chronicle of the Kassite Kings) to nazwa tego tekstu używana przez Glassnera w jego opracowaniu mezopotamskich kronik (Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian Chronicles, 2004, s. 278-281.). Jako że jest to czterdziesta piąta z omawianych tam przez niego kronik, uczeni nazywają ją też czasem Kroniką CM 45 (CM = Glassner Jean-Jacques, Chroniques Mésopotamiennes, 1993, pierwsze wydanie w języku francuskim); Mesopotamian Chronicles. livius.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  3. ↑ a b c d ABC 22 (Chronicle P). livius.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian ... , s. 278.
  5. ↑ a b c d e f Grayson Albert Kirk, Assyrian ... , s. 56.
  6. ↑ Tablet BM 92701. britishmuseum.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  7. ↑ a b c d Grayson Albert Kirk, Königslisten ... , s. 88.
  8. ↑ a b c d e f Grayson Albert Kirk, Assyrian ... , s. 57.
  9. ↑ a b Grayson Albert Kirk, Assyrian ... , s. 58.

Bibliografia

  • Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
  • Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian Chronicles, Eisenbrauns, 2000.
  • Grayson Albert Kirk, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s. 86-135.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kronika_P&oldid=60979407”