Wikipedia

Skrzydło o zmiennej geometrii: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: WPCHECK#64: poprawiam link tożsamy z tekstem linka
Znacznik: Wycofane
PG (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
159 897 edycji
Wycofano ostatnie 4 zmiany treści (wprowadzone przez 2A02:A314:813F:1000:A52A:B6D7:E96F:5EE9 oraz MalarzBOT) bez źródeł (i jeszcze szablony Fakt usuwa!)
Znacznik: Ręczne wycofanie zmian
Linia 17:
Pierwszym seryjnie produkowanym samolotem o zmiennej geometrii skrzydeł był amerykański [[General Dynamics F-111]], oblatany w grudniu 1964 roku.
 
Skrzydła o zmiennej geometrii zostały opracowane w ramach projektów wojskowych i były stosowane w samolotach bojowych, powstałych w latach 1964 ([[General Dynamics F-111|F-111]]) – 1981 ([[Tu-160]]). Obecnie (listopad 2010) w użyciu pozostają:pozostaje [[MiG-23]]już niewiele typów takich maszyn, m.in.: [[MiGGeneral Dynamics F-111|F-27111]] w Australii, który miał być wycofany do końca 2010 roku i zastąpiony przez [[TuBoeing F/A-22M]],18E/F [[TuSuper Hornet|F/A-16018E/F Super Hornet]], a poza nim: [[Su-2217]], [[Su-24]]M, [[Rockwell B-1|B-1B Lancer]] oraz, [[Panavia Tornado]], [[Tu-160|Tu-160 Blackjack]], oraz [[Tu-22M]]{{Fakt|data=2010-11}}.
 
== Działanie ==
Linia 23:
Ustawienie dużego kąta skosu zmniejsza opór powietrza na skrzydle i umożliwia lot z prędkościami [[Prędkość naddźwiękowa|naddźwiękowymi]].
 
[[Plik: NASA ADNASA_AD-1 in flight1_in_flight.jpg|thumb|left|210px|[[NASA AD-1]], eksperymentalny samolot ze skrzydłem typu [[Skrzydło typu oblique wing|oblique wing]]]]
Szczególną wersję skrzydła o zmiennej geometrii była koncepcja skrzydła typu [[Skrzydło typu oblique wing|oblique wing]] ({{ang.|oblique}} – ukośny, krzywy), w której umocowany w jednym punkcie obrotu, stanowiący jeden element płat, był obracany wokół tego punktu.
 
Samolotów ze skrzydłami o zmiennej geometrii nie należy mylić z samolotami o [[Skrzydłoskrzydło składane|składanych skrzydłach]] (np. stacjonujących na [[Lotniskowiec|lotniskowcach]]), w których płaty składane są w celu zmniejszenia powierzchni hangarowania.
 
== Historia ==
Początki prac nad samolotami ze skrzydłami o zmiennej geometrii sięgają lat 30, i 40, XX wieku, za pierwszy taki samolot uważa się dziś, prototypowy [[Messerschmitt P.1101]], opracowywany na przełomie 1944 i 1945 roku, nigdy jednak nie oblatany i nie wprowadzony do produkcji, którego skrzydła mogły być regulowane na ziemi w zakresie 35°- 45°. Po zakończeniu II wojny światowej samolot, który wpadł w ręce wojsk amerykańskich, posłużył za podstawę do opracowania, oblatanego 20 czerwca [[1951]] roku, eksperymentalnego [[Bell X-5]] ze skosem skrzydeł zmienianym już w czasie lotu. Jednym z kolejnych projektów był [[Grumman XF10F Jaguar]], opracowany w 1952 roku, ze względu na mierne własności lotne – nigdy nie wszedł do produkcji.
 
Do idei samolotu ze skrzydłami o zmiennej geometrii powrócono w [[Stany Zjednoczone|USA]] dopiero w początkach lat 60 XX w., w programie TFX (Tactical Fighter Experimental), którego efektem było powstanie pierwszego seryjnie wytwarzanego [[General Dynamics F-111]], oblatanego w grudniu 1964 roku.
 
== Zalety i wady ==
Linia 38:
Podstawowe i istotne wady takich konstrukcji to znaczne podwyższenie [[Ciężar samolotu|masy własnej]] pustego samolotu w stosunku do samolotów o stałych skrzydłach oraz wysoki stopień komplikacji mechanizmów zmiany skosu. Powoduje on zwiększenie nakładów pracy na utrzymanie gotowości do lotu i naraża na większą zawodność.
 
Od czasu rozwoju zaawansowanych elektronicznych i komputerowych systemów kontroli lotu typu [[relaxed stability]] (patrz też [[awionika]]) od początku lat 70. XX wieku, które znacząco poprawiają własności lotne samolotów ze stałymi skrzydłami, przewaga maszyn o zmiennej geometrii zaczęła maleć. Od roku 1981 (oblot Tu-160) nie powstała żadne nowa konstrukcja, wykorzystująca zmienną geometrię skrzydeł{{Fakt|data=2010-11}}.
 
== Samoloty o zmiennej geometrii skrzydeł ==
Linia 44:
* [[General Dynamics F-111]]
* [[Grumman F-14 Tomcat]]
* [[Panavia Tornado]]▼
* [[Rockwell B-1|Rockwell B-1B Lancer]]▼
* [[MiG-23]]
* [[MiG-27]]
▲* [[Panavia Tornado]]
* [[Su-17]] i jego wersje eksportowe Su-20, Su-22▼
▲* [[Rockwell B-1|Rockwell B-1B Lancer]]
▲* [[Su-17]]/ i jego wersje eksportowe [[Su-20]], [[Su-22]]
* [[Su-24]]
* [[Tu-22M]]
* [[Tu-160|Tu-160 Blackjack]]
 
'''Eksperymentalne/prototypowe/zarzucone projekty'''
Linia 60:
* [[Grumman XF10F Jaguar]]
 
== OdsyłaczeLinki zewnętrzne ==
* {{cytuj stronę| url = http://www.eskadra.net/biblioteka/rozwojsamolotownaddzwiekowych.pdf| tytuł = Rozwój naddźwiękowych samolotów myśliwskich (str. 61-65)| data dostępu = 2010-11-10 | autor = mgr inż. Jerzy Grzegorzewski| opublikowany = Przegląd WLOP| data = 11/2003| język = pl}}
* [http://www.portalwiedzy.onet.pl/29576,,,,zmienna_geometria_skrzydla,haslo.html "Zmienna geometria skrzydła" w encyklopedii Onetu "Wiem"] (krótka definicja).
* [http://webwww.archive.org/web/20180220181313/http://hudi.republika.pl/Tu-160-1.htm Zmienna geometria skrzydeł w Tu-160]
* [http://www.samoloty.pl/index.php/historia-lotnictwa-hobby-245/artykusy-historyczne-hobby-2293/zmienna-geometria-skrzydes-w-praktyce-hobby-2345| Skrzydła o zmiennej geometrii w różnych samolotach] (artykuły)
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Skrzydło_o_zmiennej_geometrii”